Ağrı Dağı
Koordinatlar: 39°39′19″K 44°48′12″D / 39.6553°N 44.8034°E
| Ağrı Dağı | |
|---|---|
|
Ağrı Dağı'nın uydu fotoğrafı | |
| Diğer adlar | Ararat, Masis, Kuh-i Nuh, Cebel El Haris. |
| Yükseklik | 5.137 m (16.853 ft 8 in) |
| Konum | |
  Ağrı Dağı | |
| Konum | Doğubayazıt, Ağrı, Türkiye |
| Koordinatlar | Enlem: 39° 42′ 0″ Kuzey Boylam: 44° 17′ 0″ Doğu |
| Jeoloji | |
| Tür | Stratovolkan |
| Son patlama | 1840[1] |
| Tırmanış | |
| İlk çıkış | 9 Ekim 1829, Friedrich Parrot |
| En kolay rota | Güneybatı rotası |
Ağrı Dağı (Ermenice: Արարատ, Ararat ya da Մասիս, Masis, Selçuklular döneminde: Eğri Dağ), Ağrı dağı 5.137 metrelik rakamıyla, Türkiye'nin en yüksek dağıdır. Ağrı Dağı, Türkiye'nin doğu ucunda, İran'ın 16 km batısında ve Ermenistan'ın 32 km güneyindedir.
. Dağın %65'lik bir kesimi Iğdır ilinde, kalan %35'lik kesimi ise Ağrı ili sınırları içerisindedir.[2][3]
Ağrı Dağı iki zirveden oluşur. Bunlar 5.137 metrelik Atatürk Zirvesi[4] (Büyük Ağrı) ile 3.898 metrelik İnönü Zirvesi'dir. (Küçük Ağrı)[5]. 4000 metreye kadar bazalt daha sonra sonraki yükseklikte andezit lavlarından oluşarak volkanik bir dağ özellikleri gösterir. Dağın doruğunda bir örtü buzulu vardır ve Türkiye'nin en büyük buzuludur.
Ağrı Dağı için Marco Polo, yazılarında “hiçbir zaman çıkılamayacak bir dağ” diye bahsetmişse de kayıtlara göre dağa ilk çıkan 1829 yılında Johann Jakob Friedrich Wilhelm Parrot olmuştur. Ağrı Dağı’ndaki ilk bilimsel çalışmalar ise Imhof (1956), Blumental (1958), Birman (1968) ve Arkel (1973) tarafından gerçekleştirilmiştir.[6]
Ağrı Dağı 5165 m’lik yüksekliği ile sadece ülkenin en yüksek zirvesi olmayıp aynı zamanda üzerinde 10 km2 'lik güncel bir buz takkesi (ice cap) bulunduran tek dağıdır.[7] Ağrı Dağı üzerinde güncel kalıcı kar sınırı 4300 metreden geçmektedir (Arkel, 1973). Blumenthal (1958) daimi kar sınırının Pleistosen’de 3000 metre kotuna kadar indiğini hesaplamıştır.[6] Zirvesi dört mevsim boyunca erimeyen kar ve takke buzulu ile kaplı volkanik bir dağ olan Ağrı Dağı’nın doruğundaki örtü buzul Türkiye'nin en büyük buzuludur.[2][3]
Buz takkesinden sarkan ve uzunlukları 1 ile 2.5 km arasında değişen toplam 11 adet buzul dili dağın güney eteklerinde 4200 m'ye, kuzey eteklerinde ise 3900 m'ye kadar ulaşmıştır. Bu dillerden en büyüğü kraterin kuzeydoğusundaki Cehennemdere Vadisi'nde bulunur. Eğimin çok fazla olmasından dolayı zaman zaman kopan buzul parçaları vadinin aşağı kesimlerinde (2370 m civarı) döküntüler ile kaplı ölü bir buzulun (rejenere buzul) oluşumuna da yol açmıştır.[7]
Ağrı Dağı eteklerindeki morenler diğer dağlara kıyasla çok daha az bir alan kaplamaktadırlar. Bunun nedeni, Cehennemdere Vadisi hariç, gelişmiş vadilerin bulunmayışı, buzul üstünün ayrışmış malzeme ile kaplanmasını sağlayacak yüksek eğimli zirvelerin olmayışı ve zaman zaman aktif hale geçen volkandan çıkan malzemelerin daha yaşlı moren depolarını kaplaması olarak açıklanabilir.[7]
İsimler
Kutsal kitaplarda da adı geçen Ağrı Dağının farklı dillerde birçok ismi vardır. Başlıcaları, Ararat, Kuh-i Nuh, Cebel ül Haris'tir.
Tarih
Türkiye'nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı jeolojik konumu ve Büyük Tufan'dan sonra Nuh'un gemisi ne ev sahipliği yapması dolayısıyla efsanevi özelliği olan bir dağdır. Bir inanışa göre, Eski Ahid'teki Tekvin babında Nuh'un gemisi'nin karaya oturduğu dağ bu dağdır. Fakat, Kuran'ı Kerim'de Nuh'un gemisi "Cudi'ye oturduğu" belirtilmektedir[8]. 1950'li yıllarda, havadan çekilen fotoğraflardaki gemiye benzeyen şekiller Nuh'un gemisinin bulunduğu yönünde yorumlandı, ancak daha sonra bu iddiaların asılsız olduğu ortaya çıktı.
Dağcılık Tarihi
Marco Polo'nun hiçbir zaman çıkılamayacak dediği dağa ilk tırmanış, kayıtlara göre 9 Ekim 1829'da Prof. Friedrich Parrot tarafından gerçekleştirildi. İlk kış solo tırmanışı ise 21 Şubat 1970'te Dağcılık Federasyonu eski başkanlarından Dr. Bozkurt Ergör tarafından gerçekleştirildi. Yüksek irtifa dağcılığı ve akut dağ hastalığı üzerine ilk bilimsel tıbbi çalışmalar ise dağcılık federasyonu eski başkanı Prof.Dr.Abdül Mecit Doğru ve Muzaffer Erol Gez ile birlikte dağın zirvesinde 3 gün 3 gece kalarak gerçekleştirildi. Ağrı'ya tırmanış 1990 yılında yasaklandı. 1998'de Dağcılık Federasyonunun bir grup dağcıya izin vermesiyle bu yasak kaldırıldı.
Güney yüzünden yapılan tırmanışlar "klasik rota" olarak nitelendirilir ve Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinden başlar. Iğdır yönünden gerçekleştirilen kuzey rotaları ise daha teknik buzul tırmanışlarını içerir ve dağa ulaşım açısından biraz daha ayrıntılı hazırlıklar gerektirir.
Resimler
Küçük Ağrı Dağı,Doğubeyazıt Gürbulak yolundan görünüm
Ağrı Dağı'nın Iğdır'dan görünümü
Ermenistan'dan Ağrı Dağı'nın görünümü. Önünde Hor Virap Kilisesi görülmektedir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ↑ Global Volcanism Program
- 1 2 Her Yönüyle Iğdır, Ziya Zakir Acar
- 1 2 "Ağrı Dağı'nın yüzde 65'i Iğdır'da". İnternet Iğdır. 22 Aralık 2012. 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151126050726/http://www.internetigdir.com/igdir/agri-daginin-yuzde-65i-igdirda-88443h.html. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2013.
- ↑ "Ağrı Dağı'nda zafer coşkusu" - Milliyet, 31 Ağustos 2004. Erişim: 27 Nisan 2012
- ↑ http://www.erisi.com/gelisim/harita/trmap/fiziki.jpg
- 1 2 https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=9&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiqps3stfnJAhVn1XIKHVaiATgQFgg_MAg&url=http%3A%2F%2Fwww.hkmo.org.tr%2Fresimler%2Fekler%2Fc988b0e84ea06fb_ek.doc&usg=AFQjCNEDQMvs1_AjfUC9iCeX9yKbcD7Nug&sig2=C4aO4Cyq8iq63jlON2r-vg&bvm=bv.110151844,d.bGg)
- 1 2 3 http://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/069ea4c9c233d36_ek.pdf?dergi=TURKIYEJEOLOJIBULTENI))
- ↑ kuranmeali.com
