Kulp

Koordinatlar: 38°30′06″K 41°0′42″D / 38.50167°K 41.01167°D / 38.50167; 41.01167

Kulp
—  İlçe  —
Türkiye'de yeri
Kulp'tan bir görünüm
Koordinatlar: 38°30′06″K 41°0′42″D / 38.50167°K 41.01167°D / 38.50167; 41.01167
Ülke Türkiye
İl Diyarbakır
Coğrafi bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Fatih Dülgeroğlu [1]
 - Belediye başkanı Metin Dinar, Sadiye Süer Baran (BDP) [2]
Yüzölçümü
 - Toplam 1.601 km2 (618,1 mi2)
Rakım [3] 1.050 m (3.445 ft)
Nüfus (2015)[4]
 - Toplam 35,061
 - Kır -
 - Şehir 35,061
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 21900
İl alan kodu 412
İl plaka kodu 21

Kulp (Kurmanci: Pasûr, Kirmancki: Pasor), Diyarbakır ilinin ilçesilerinden biridir.

Silvan'ın kuzeyinde yer alan ilçe kış aylarında uzun süre kar altında kalır. Volkanik ve birinci derecede deprem bölgesi olan sarp bir bölgede kurulan Kulp, eski bir yerleşim merkezidir. İdari yapı olarak merkez, bir belde (Ağaçlı), 3 bucak (Ağaçlı, Hamzalı, Aygün), 50 köy ve 120 mezradan oluşmaktadır. İlçe merkezi,Merkez eski mahallesi, Merkez yeni mahallesi, Yeşilköy mahallesi, Tepecik mahallesi, ve Erkan mahallesi ve Turgut Özal mahallerinden oluşmaktadır.halk ise Kurmanç'lardan oluşur.

Kulp adının çoğu kaynaklardan adını madenci topluluklar olan Khalib’lere dayandığını belirtirler. Kulp’a yerli halk "Başkale" de der. Bu ismin geçmişteki medeniyetlerin ilçeye kurdukları kaleden kaynaklandığı rivayet edilir (Kefrum kalesi). Kulp adını ise bölgeye egemen olan "Kulpo" adlı bir derebeyinden aldığı sanılmakta idiyse de bölge halkının kulp işçiliğinde çok ileri gittiği yapılan kazılardan anlaşıldıktan sonra ismin gerçek kaynağı anlaşılmıştır.

Tarihçe

Kulp ilçesinde kırmızı renkli 'terra rosa' olarak ta bilinen toprak türü ve ilçenin dağ eteğinin üzerinde olması sebebiyle Peya Sor (Pasûr) ismiyle anılır. Tarihte ilk yerleşmelerin kurulduğu yerlerden biri olan Kuzey Mezopotamya bölgesinde su kaynaklarının bol olduğu bir coğrafyada kurulduğundan cazibeli bir yerleşme olma özelliği süregelmiştir. Sümerler, Mitanniler (Huriler), Urartular, Kimmerler, Medler ve İskender’in hakimiyetine girmiştir. Bir süre Ermeni hakimiyeti de bölgede hüküm sürmüştür. MS 226'da Roma egemenliğine giren Kulp, 637 yılında ise Halid bin Velid tarafından işgal edilmiştir. Bir süre Cizre'ye, sonra Diyarbakır'a ve Silvan'a bağlanmış, Şeyhoğulları, Büveyhoğulları, Mervanoğulları eline geçmiş, 1515 yılında burayı Osmanlılar fethetmiştir.

1540 tarihli tahrir defterinde Kulp, Diyarbekir eyaletine bağlı 11 ocaktan biri olarak görülmekteydi. Daha eskilerde Muş vilayetine bağlı kalmış, 1927 yılına dek Lice sancağına bağlı bir bucak iken, aynı yıl ilçe haline gelmiştir.

Coğrafya ve ekonomi

İpek böcekleri

İlçe ekonomisi coğrafyanın tarıma elverişli olmamasından ötürü hayvancılığa, arıcılığa, ipek böcekçiliğine dayalıdır. Bir kesim de Kulp Çayı’dan yapılan balıkçılıkla geçimini sağlamaktadır. Kulp balığı bölge de tatlı su balıklarından çok leziz olanıdır. Bölgenin dağlık olması büyükbaş hayvancılığı tetiklemiştir. Ayrıca ilçede dut ağaçlarının yoğun olarak bulunması sadece dut yaprağı ile beslenebilen ipek böceklerinin yetişmesine ve Türkiye’de 3.önemde ipek böcekçiliği yapılmasını sağlamıştır (1. İstanbul, 2. Bursa). Ceviz, küçük tatlı soğan, ve yerli elma, armut ve bol miktarda üzüm de ilçede yetişmektedir.

İlçe de görülmeye değer yerler Kefrum kalesi, Kanîkan mağaraları, Badikan mıntıkasındaki İmam-ı Gazali türbesi, Kale-i Ulya, Cikse kalesi, Büyük Kaya, Karpuzlu ve Konuklu mahallesi Çiçekli mezrasında bulunan tarihi kiliseler, Düzce mahallesi’nde oldukları sanılan İnkaya mahallesi, harabeleri olan Bahemdan mahallesidir. Narlıca mahalleninun (Sos vadisi) bulunan şifalı su kaynağı ve Karabulak mahalleninde bulunan Telli Ağa kasrı ilgi çeken yerler arasında görülür.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[5] 29.181 3.375 25.806
1970[6] 35.761 6.346 29.415
1975[7] 36.705 4.474 32.231
1980[8] 42.047 5.619 36.428
1985[9] 46.977 6.679 40.298
1990[10] 50.482 7.472 43.010
2000[11] 40.454 15.825 24.629
2007[12] 35.464 11.474 23.990
2008[13] 36.588 10.616 25.972
2009[14] 36.415 9.858 26.557
2010[15] 36.939 10.119 26.820
2011[16] 37.615 11.004 26.611
2012[17] 37.191 11.205 25.986
2013[18] 36.796 36.796 veri yok
2014[19] 36.215 36.215 veri yok
2015[20] 35.061 35.061 veri yok

Kaynakça

  1. ↑ http://www.kulp.gov.tr/sayfa.asp?sayfaID=38
  2. ↑ http://www.kulp.bel.tr/
  3. ↑ http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce_belediye_koordinat.php?ilceid=198487
  4. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFChtx0E. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  5. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bspcwo4i. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btn5e8FH. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtpW1bfX. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuT28O2. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwRAdKB. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bty7e8lV. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu09tmgZ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1pKmDk. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3bopEm. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCoeH30. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEttNh9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGlw18W. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxV4kqL. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  18. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUmL9Bi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  19. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFChtx0E. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  20. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
Kulp mahalleleri
Diyarbakır'ın ilçeleri
Bağlar · Bismil · Çermik · Çınar · Çüngüş · Dicle · Eğil · Ergani · Hani · Hazro · Kayapınar · Kocaköy · Kulp · Lice · Silvan · Sur · Yenişehir
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/18/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.