La bohème
| La Bohème | |
|---|---|
 Orijinal ilan, 1895 Ressam: Adolfo Hohenstein | |
| Özgün ismi: | La bohème |
| Müzik: | Giacomo Puccini |
| Libretto: | Luigi Illica ve Giuseppe Giacosa, |
| Galası: | 1 Şubat 1896 |
| İlk gösterim yeri: | Teatro Regio, Torino |
| Oyuncular: | * Rodolfo: şair, tenor
|
La Bohème, bestelerini Giacomo Puccini'nin yaptığı 4 perdelik opera. Henri Murger'ın yazdığı hikayelerin derlendiği "Scènes de la vie de Bohème" adlı esere dayanmaktadır.
Operanın prömiyeri 1 Şubat 1896 tarihinde İtalya'nin Torino kentinde yapıldı. Gösterimde orkestra şefliğini Arturo Toscanini yapmıştır. La Bohème 50 yıl sonra Toscanini tarafından tekrar yönetildi ve kayda alındı; ilk şefinin yorumuyla kaydedilebilmiş olan La Bohème, diğer Puccini operaları arasında bu nedenle önemli bir yere sahiptir.
1897 yılında Ruggero Leoncavallo aynı hikayelere dayanan ve aynı ismi taşıyan bir başka opera besteledi. Leoncavallo'nun eseri ancak birkaç kez sahnelendi. Puccini'nin La Bohème'i ise opera repertuvarlarında bir standart haline gelmiştir. Türkiye'de Devlet Operasında ilk temsili Ankara'da 1948 yılındadır.
Eserin konusu bir dikişçi kadın olan Mimi ile şair Rodolfo arasında olan aşk üzerine odaklanmıştır. Birbirlerini ilk görüşte sevmişlerdir ve hala da birbirlerine sevgileri büyüktür. Rodolfo onu bırakır; nedeni güya Mimi'nin diğer erkeklerle flört etmesini kıskanmasıdır. Ama Mimi çok ağır verem hastasıdır ve ölümü yakındr. Rodolfo birlikte yaşarken fakirane yaşam şartlarının Mimi'nin sağlığını daha da kötüleştirdiğini bilerek vicdan azabı çekmektedir ve Mimi'ye daha iyi şartlarla bakacak birini bulmayı sağlamak için, gösterdiği kıskançlık yapmacıktır. Sonunda Mimi ölmeden önce kısa bir müddet için tekrar bir araya gelirler.
Roller
| Rol | Ses | İlk gösterim rolleri, 1 Şubat 1896 (Orkestra şefi: Arturo Toscanini) |
|---|---|---|
| Rodolfo, şair | Tenor | Evan Gorgo |
| Mimì, kadın terzi | Soprano | Cesira Ferrani |
| Marcello, ressam | Bariton | Tieste Wilmant |
| Schaunard, müzisyen | Bariton | Antonio Pini-Corsi |
| Colline, filozof | Bas | Michele Mazzara |
| Musetta, şarkıcı | Soprano | Camilla Pasini |
| Benoît, ev sahibi | Bas | Alessandro Polonini |
| Alcindoro, devlet konseyi üyesi | Bas | Alessandro Polonini |
| Parpignol, oyuncak satıcısı | Tenor | Dante Zucchi |
| Gümrük çavuşu | Bas | Felice Fogli |
| Diğerleri:Öğrenciler, çalışan kadınlar, kasaba halkı, esnaf, sokak satıcıları, askerler, garsonlar ve çocuklar | ||
Konu özeti
- Mekân - Paris
- Zaman - 19. yüzyıl, yaklaşık 1830[1]
I. Perde
Ressam Marcello ve şair Rodolfo Paris'in Monmarte semtinde, eski bir evin çatı katında yaşamaktadırlar. Soğuktan titreyen Marcello tablosunu bitirmeye çalışmakta, Rodolfo ise yanında oyununu yazmaktadır. Biraz ısınmak için Rodolfo'nun yazmış olduğu oyunun müsvedde kopyasını yakarlar. Filozof olan Colline girer ve rehincinin bazı kitaplarını rehine almayı kabul etmediği için şikayete başlar. Bu gruba dahil olan ve müzisyen olan Schaunard elinde bir torbada yiyecek, odun, şarap, bir kutu puro ve cebinde para olarak girer; eksantrik bir İngiliz centilmeni ona bir iş vermiştir. Diğerleri yemeğe üşüşürlerken onun anlattıklarını dinlemeye zor fırsat bulurlar. Schaunard yiyecekleri önlerinden ve ellerinden alır ve onların yerine iyi talihini kutlamak için hepsini Cafe Momuş'da yemek yemeğe davet eder.
Getirdiği şarabı içmektelerken ev sahibi Benoit kirayı almak için gelir. Ona dalkavukluk yaparak şarap sunarlar ve sarhoş olmasını sağlarlar. Benoit sarhoş haliyle kadınlarla aşklarını anlatmaya başlar fakat evli olduğunu söyleyince komik olarak ahlaklı kişiler tavırları takınarak onu zorla odadan atarlar; tabii kira ödemesini de yapmamışlardır. Kira için ayırdıkları parayı aralarında paylaşarak Kartıyer Latinde hovardalığa giderler.
Diğer Bohemler odadan ayrılırlar ama Rodolfo üzerinde çalıştığı makaleyi bitirince arkadaşlarıyla çok geçmeden sonradan buluşacağını söyleyerek tek başına odada kalır. Odanın kapısı çalınır ve aynı binada başka bir odada yaşıyan bir kadın dikişçi olan Mimi odaya girer. Mumu sönmüştür, mum yakacak kibriti kalmamıştır; Rodolfo'ya mumunu yakmak için gelmiştir. Mum yakılınca çıkar ama hemen sonra geri gelir; anahtarını nereye koyduğunu hatırlayamamaktadır. Her ikisinin de mumu sönmüştür ve ikisi karanlıkta Mimi'nin odası önüne inerler. Rodolfo Mimi ile birlikte olmak için onun anahtarını bulmuştur; cebinde saklamıştır ve Mimi döndüğünde anahtar hakkında hiç haberi yokmuş gibi hareket etmiştir. Söyledikleri iki şarkı ile birbirine kendi değişik geçmişlerini açıklarlar (Rodolfo: Che gelida manina - "Ne soğuk küçük eller") (Mimì: Sì, mi chiamano Mimì - "Evet benim ismim Mimi"). Rodolfo'yu bekleyen arkadaşları onu çağırırlar; Rodolfo onlara gideceğine Mimi ile birlikte binada kalmayı teklif eder; fakat Mimi onunla birlikte onlara iştirak etmeye karar verir. Ayrılırlarken birbirine karşı duydukları yeni sevgi hakkında şarkı söylerler.(İkili, Rodolfo and Mimì: O soave fanciulla - "Oh çok nazik kız")
II. Perde
Quartier Latin
Sokakta bir büyük kalabalık vardır. Seyyar satıcılar mallarını bağırarak ilan edip satmaya çalışmaktadırlar. (chorus: Arancı, datteri! Çaldı i marroni! – "Portakallar, hurma! Kızarmış kestane!"). Arkadaşlar grubu girer; neşe ile doludurlar; Rodolfo Mimi için bir seyyar satıcıdan bir bone satın alır. Halk kendi aralarında konuşmakta; satıcılarla pazarlık etmektedir. O sokakta oturan çocuklar oyuncak satıcısı Parpignol'un oyuncaklarına gıpta ile bakmaktadırlar. Arkadaşlar grubu Cafe Momuş'e girerler.
Mimi ve erkekler yemek yemeye başladıkları zaman Marcello'nun eski sevgilisi olan Musetta yeni sevgilisi bir yaşlı ama zengin hükümet bakanı olan, Alçındoro, ile birlikte gelir. Musetta Alçındoro'ya sanki bir fino köpeğiymiş gibi davranmakta ve o şekilde konuşmaktadır. Açıktır ki bu yaşlı adamdan bıkmıştır. Musetta oradaki ahaliyi eğlendiren fakat patronunun utanmasına neden olan biraz açıksaçık şarkıyı söylemeye başlar (Musetta'nın valsi: Quando me n’vò- "Ben giderken"). Musetta Marcello'nun tekrar dikkatini çekmek sistediği açıktır. Marcello'nun da hemen kıskançlığı ortaya çıkar. Musetta, biraz olsun Alçındındoro'dan uzaklaşmak için yeni ayakkabısının ayağını vurduğunu söyler ve Alçındıoro'yu bu ayakkabı ile bir tamirciye gönderir. Bu sırada ortalık biraz karışır ama Musetta ve Marcello birbirlerini kucaklarlar ve tekrar barışıp birlikte olmayı isterler.
Yemek bitmiştir ve fatura gelir. Schaunnard'ın elinde bulunan paranın bu faturaya yetmiyeceğini görüp canları sıkılır. Kurnaz Musetta bütün faturanın Alçındoro'nun hesabına yazılmasını sağlar. Bir bando ile birlikte askerlerin şehrin sokaklarında geçit yaptıkları duyulur. Etraftakilerin alkışları arasında Marcello ve Colline Musetta'yı omuzlarına kaldırıp bunu görmeye giderler. Hepsi Cafe'den ayrılmış olduğu zaman Alçındoro tamir edilmiş olan ayakkabı ile döner ve Musetta'yı aramaya başlar. Garson ona ödemesi gereken faturayı verir. Bu yüksek fatura bedelinden hiç hoşlanmayan ve Musetta'yı kaybetmiş olan Alçındoro bir sandalye üstüne oturur kalır.
III. Perde
Şehirin girişindeki yol parası ödeme gişesi
Sabahleyin şehre giriş yolunda bulunan ödeme gişesinden seyyar satıcılar gelip şehre girmektedirler. Bunlar arasında devamlı öksürmekte olan Mimi de vardır. Yakında olan bir handa oturan ve han için resimli bir tabelayı çizip boyayıp hazırlamakta olan Marcello ile görüşmek için gelmiştir. Radolfo ile birlikte hayatın zorlukları hakkında konuşmak istemektedir. Radolfo o akşam Mimi'yi terk etmiştir. (Mimi;O buon Marcello, aiuto! - "Oh, iyi Marcello, bana yardım et!"). Marcello Rodolfo'nun orada bulunduğunu ve içeride uyumakta olduğunu bildirir. Rodolfo uyanmıştır ve Marcello'yu görüşmek için dışarı çıkar. Mimi saklanır ve Radolfo ile Marcello'nun konuşmalarını dinler. Önceden Marcello Mimi'yi diğerleri ile flört ederek hafif hareketleri dolayısıyla terk ettiğini söyler; fakat daha sonra Mimi'nin ince hastalık denen veremden muzdarip olduğunu ve hastalığın çok ilerlemiş olduğunu ve ona bakamadığını itiraf eder. Fakir olan Rodolfo Mimi'ye gereken tedaviyi ve bakımı sağlayamayacağını bilmektedir ve Mimi'den ayrılmakla onun durumuna daha uygun ve daha zengin sevgili bulmaya zorladığını anlatır. (Radolfo: Marcello, finalmente - "Marcello, sonunda") Marcello Mimi'nin bunları duymasını istememektedir ve onu susturmaya çalışır; ama Mimi söylenenleri duymuştur. Mimi'nin öksürükleri saklandığı yeri ele verir ve Radolfo ve Mimi birlikte kaybettikleri aşk hakkında şarkıya başlarlar; arkadaş olarak ayrılma planları yapmak isterler ama hala da birbirine aşkları çok kuvvetlidir. (Mimì: Dönde lieta uscì - "Buradan bu kız mesut ayrılıyor") Sonunda bir uzlaştırıcı çare olarak ilkbahara kadar birlikte olmaya karar verirler; ilkbaharla dünya ve tabiat tekrar yenilenmekte olacaktır ve kimsenin bu zamanda gerçekte yalnız olması düşünülmemektedir. Tam bu sırada Musetta da Marcello'yu görmeye gelmiştir; ama bu çift birbirleriyle acımasız ağız dalaşına girişirler. Bu Mimi ve Rodolfo'nun birlikte olma kararına tam tezat teşkil etmektedir. (Dörtlü: Mimì, Rodolfo, Musetta, Marcello: Addio dolce svegliare alla mattına! - "Elvada, sabahleyin tatlıca uykudan uyanma!").
IV. Perde
Tekrar tavanarası odasında
Marcello ve Rodolfo güya çalışmaktadırlar ama yaptıkları birbirlerine sevgililerini kaybettikleri için yanıp durmak olmaktadır. (İkili : O Mimì, tu più non tornı - "O Mimì, geri dönmeyecek misin?"). Schaunard ve Colline çok basit ve ucuz hazır yemekle dönerler. Hepsi birlikte bunun fakir yemeğinin birçok zengin bir yemek daveti olduğunu gülünç şekilde taklidini yaparlar; şarkılar söyleyip birbiriyle dans ederler.
Musetta yeni bir haberle gelir. İlkbaharda Rodolfo'yu bırakıp yeni bir para babası olan zengin bir viskont bulmuş olan Mimi, onu da bırakmıştır. Musettta Mimi'yi sokaklarda hastalığı dolayısıyla çok zayıf ve yorgun argın bulmuştur ve onu tavanarası dairelerine getirmiştir. Çok soluk yüzlü ve kendini ayakta zor tutabilen Mimi yardım edilerek bir sandalyaya oturtulur. Musetta ve Marcello Musetta'nın kıymetli küpelerini alarak onları bir rehınciye bırakıp aldıkları para ile Mimi'ye ilaç satın almak üzere oradan ayrılırlar. Colline de kalın paltosunu rehinciye götürmek için ayrılır.(Vecchia zimarra – "Eski palto"). Colline Schaunard'ın da Mimi ve Rodolfo'ya birlikte biraz yalnız kalmalarına izin vermesi için odadan ayrılmasını sağlar.
Yalnız başına kalan çift eski mesut hayatlarını hatırlarlar (İkili Mimi ve Rodolfo: Sono andatı? - "Nereye gitti o günler?"). Sönen mumlar, kaybolmuş anahtar ve Rodolfo'nun Mimi'ye hediye için alıp ona verdiği pembe bone. Boneyi Rodolfo sevdiğinden bir hatıra olarak saklamıştır ve Mimi onu tekrar görünce neşelenir. Diğerleri geri dönerler. Mimi'nin ellerini ısıtıp sıcak tutması için bir el kürkü getirmişlerdir; Mimi'ye gerekli ilaçları almışlardır ve bir doktor da çağırdıklarını Rodolfo'ya söylerler. Fakat arkadaşlarının bu destekleri veremden muzdarip Mimi'ye yardım için yetersizdir. Mimi bir uykuya yatar gibi dalıp kendinden geçer; Musetta dua etmeye başladığı zaman Mimi hayata gözlerini yummuştur. Schaunard onun olup ölmediğini kontrol eder. Rodolfo cok büyük bir yeisle onun ismini haykırarak çaresiz ağlayıp sızlanmaya başlar.
Önemli müziksel parçalar
- Che gelida manina: Arya, Rodolfo (I. Perde)
- Sì, mi chiamano Mimí: Arya Mimi (I. Perde)
- O soave fanciulla: İkili, Mimi ve Rodolfo (I. Perde)
- Quando men vo': Vals, Musetta (II. Perde)
- Donde lieta uscì: Arya, Mimì (III. Perde)
- O Mimì, tu più non torni: İkili, Rodolfo ve Marcello (IV. Perde)
- Vecchia zimarra: Romanza, Colline (IV. Perde)
- Sono andati? fingevo di dormire: Solo, Mimì (IV. Perde)
Enstrümantasyon
La Boheme operasının orijinal orkestra notalarına göre şu çalgılar gereklidir:
|
Tahta Nefesliler:
|
|
|
Seçilmiş ses kayıtları
| Yıl | Roller (Rodolfo, Mimì, Musetta, Marcello, Colline, Schaunard) |
Orkestra şefi, Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1938 | Beniamino Gigli, Licia Albanese, Tatiana Menotti, Afro Poli, Duilio Baronti, Aristide Baracchi | Umberto Berrettoni, Teatro alla Scala Orkestra ve Korosu | Audio CD: Naxos Historical Kat: 8.110072-73 |
| 1942 | Frederick Jagel, Grace Moore, Frances Greer, Francesco Valentino, Ezio Pinza]], Wilfred Engelman | Cesare Sodero, Metropolitan Opera Orkestra ve korosu | Audio CD: Line Music Kat: 5.00284 ASIN: B0007V43EQ |
| 1946 | Jan Peerce, Licia Albanese, Anne McKnight, Francesco Valentino, George Cehanovsky, Nicola Moscona | Arturo Toscanini, NBC Senfoni Orkestra ve korosu | Audio CD: Line Music Kat: 5.00294 ASIN: B00000I6N5 |
| 1956 | Jussi Björling, Victoria de los Ángeles, Lucine Amara, Robert Merrill, Giorgio Tozzi, John Rearden | Thomas Beecham, RCA Victor Orkestra ve korosu | Audio CD: EMI Classics Cat: 7243-5-67753-2-9 |
| 1956 | Giuseppe di Stefano Maria Callas, Anna Moffo Rolando Panerai Nicola Zaccaria Manuel Spatafora | Antonino Votto, La Scala koro ve orkestrası | Audio CD: EMI Classics |
| 1959 | Carlo Bergonzi, Renata Tebaldi, Gianna d'Angelo, Ettore Bastianini, Cesare Siepi, Renato Cesari | Tullio Serafin, Accademia di Santa Cecilia koro ve orkestrası | Audio CD: Decca |
| 1961 | Richard Tucker, Anna Moffo]], Mary Costa, Robert Merrill, Giorgio Tozzi, Philip Maero | Erich Leinsdorf, Roma Opera Korosu ve Orkestrası | Audio CD: RCA Victor |
| 1972 | Luciano Pavarotti, Mirella Freni, Elizabeth Harwood, Rolando Panerai, Gianni Maffeo, Nicolai Ghiaurov | Herbert von Karajan, Berlin Berliner Philharmoniker | Audio CD: Decca Kat: 421245 |
| 1973 | Plácido Domingo, Montserrat Caballé, Judith Blegen, Alan Byers, Nico Castel, Sherrill Milnes | Georg Solti | Audio CD: RCA Victor |
| 1979 | José Carreras, Katia Ricciarelli, Ashley Putnam, Francis Egerton, Håkan Hagegård, Robert Lloyd | Colin Davis, Covent Garden Orkestra ve korosu | Audio CD: Philips Kat: 4422602 |
| 1999 | Roberto Alagna, Angela Gheorghiu, Elisabetta Scano, Simon Keenlyside, Ildebrando D'Arcangelo, Roberto Di Candia | Riccardo Chailly, La Scala Koro ve Orkestrası | Audio CD: Decca |
| 2008 | Rolando Villazón, Anna Netrebko, Nicole Cabell, Boaz Daniel, Stephane Degout, Vitalij Kowaljow | Bertrand de Billy, Baverya Radyo Senfoni Orkestrası | Audio CD: Deutsche Grammophon Kat: 477 6600 |
Not: "Kat:" Satıcı firmanın katalog numarası; "ASIN" amazon.com ürün referans numarası.
Medya
- O soave fanciulla : I. Perde finalinde O soave faniculla ikilisi: Enrico Caruso ve Nellie Melba.
- O Mimì, tu più non torni : Enrico Caruso ve Antonio Scotti - 1907.
Dipnotları
- ↑ Konu özeti Malıtz,Leo (1921) The Opera Goer's Complete Guide eserinden uyarlanmıştır.
İçsel kaynaklar
Dışsal kaynaklar
| ||||||||
