Mehmed Memduh Paşa
Mehmed Memduh Paşa, Faik mahlasıyla da bilinir (d. 1839, İstanbul - ö. 8 Nisan 1925, İstanbul), Osmanlı devlet adamı, yazar ve şair.
Babası, aslen Kandiyeli attar Molla Osman’ın oğlu olup Osmanlı bürokrasisinde uzun yıllar hizmet eden, Hazine-i Hassa nazırlarından Mazlum Mustafa Fehmi Paşa’dır. Annesi, İzmir’de muhassıl ve rüsûmat eminliği görevlerinde bulunmuş olan Ömer Lutfi Efendi’nin kızıdır.[1] Bayezid ve Valide rüştiyelerinde okudu. 1854'te Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi'nde çalışmaya başladı. Abdülaziz tahta çıkınca mabeyn katipliğine (1861), ardından da Amedi Kalemi'nde memurluğa atandı. 1872'de Maarif Nezareti, 1875'te sadaret, 1876'da da Maliye Nezareti mektupçusu oldu. 1877'de görevinden alındı. Sadaret müsteşarlığı sırasında ilk Osmanlı Anayasası olan Kanun-ı Esasî'nin hazırlık çalışmalarına katıldı.[2]
1881'de Şûra-yı Umur-ı Maliye, 1882'de ise Şûra-yı Devlet üyesi yapıldı. 1887'de Konya, 1889'da Sivas, 1893'te Ankara valiliğine getirildi. 1894'te vezirliğe yükseltildi ve ertesi yıl dahiliye nazırı oldu. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra görevinden istifa etti (30 Temmuz 1908). Çok geçmeden, II. Abdülhamid dönemindeki davranışları yüzünden II. Meşrutiyet'ten önce görevde bulunmuş bazı nazırlarla birlikte tutuklandı (5 Ağustos). Önce Büyükada'da, sonra Sakız Adasında gözetim altında tutuldu. Trablusgarp Savaşı (1911-12) sırasında güvenlik nedeniyle İzmir'e gönderildi. Daha sonra çıkarılan genel aftan yararlanarak İstanbul'a döndü ve orada öldü.
Resmi yazılarında Memduh, şiirlerinde (Divan-ı eş'ar) bazen Faik mahlaslarını kullanan Mehmed Memduh Paşa'nın, literatürde ismi Mehmed Fâik Memduh olarak da zikredilmiştir. Yapıtlarının çoğu anılarından oluşur. Berk-i Sebz (1872) adlı kitabı gazel ve kasidelerinden bazılarını içerir. Burada yer alan şiirleri daha sonra Divan-ı Eş'ar'ında da (1916) yayımlanmıştır. Öbür yapıtları arasında Eser-i Memduh (1872), Feveran-ı Ezman (1908), Serair-i Siyasiye ve Tahavvülat-ı Esasiye (1908), Yemen Islahatı ve Bazı Mutalaat (1909), Esvat-ı Sudur (1912), Mir'at-ı Şüunat (1912), Tasvir-i Ahval Tenvir-i İstikbal (1912), Haller İclaslar (1913), Kuvvet-i İkbal-Alamet-i Zeval (1913) ve Miftah-ı Yemen (1914) sayılabilir.[3]
Sarıyer, Kireçburnu'nda bulunan kendi adını taşıyan Memduh Paşa Yalısı 1900 tarihlerinde kendisi tarafından bir İtalyan mimara yaptırmıştır.[4]
Kaynakça
- ↑ Kurşun, Zekeriya. "Mehmed Memduh Paşa". TDV İslam Ansiklopedisi. http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=280495&idno2=c280289#2. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015.
- ↑ Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
- ↑ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
- ↑ Kireçburnu Memduh Paşa Yalısı, tas-istanbul.com