Mount Rainier Ulusal Parkı
| | |
|---|---|
| | |
 Myrtle Çağlayanı'ndan Rainier Dağı | |
 | |
| Alan türü | Ulusal Park |
| Sınıflandırma | İÜÇN II |
| Devlet |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Devlet | ABD |
| Federasyon | Washington |
| Şehir | Tacoma |
| İlçe | Pierce, Lewis |
| Koordinatları | K 46° 51' 10" B 121° 45' 37" |
| Karasal alanı | 956,6 km² 95 660[1] ha |
| Kuruluş tarihi | 2 Mart 1899[2] |
| Ziyaretçi sayısı | 1 038 229 (2011) |
| Kontrol kuruluşu | Ulusal Park Hizmeti |
| [http://www.nps.gov/mora Websitesi] | |
Mount Rainier Ulusal Parkı kuzey-batı Amerika Birleşik Devletleri'nde, Washington eyaletinde, Tacoma şehri yakınlarında bulunan, Mount Rainer Dağı ve etrafında 956,6 km² yüzölçümü kaplayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir ulusal park'dir.
Tarihçe
Mount Rainier Dağı'nın bulunduğu bölgede insanlar 8000 yıldır yaşamaktadır. Bu bölgede ilk yaşayanların günümüz yerli Amerikalılarını cedleri olan Paleoamerikalı olarak anılan Asya'dan Bering Boğazını geçerek göç edip güneye yayılan insanlardır. Bunların Rainier Dağı civarında toplayıcılık ve avcılık yaparak yaşadıkları kabul edilmektedir. Ama arkeolojik olarak ilk kalıntı bu parkta "Bench Lake Yürüyüş Patikası" yakınlarında bulunan MÖ 3800-2000 yıllarına ait olduğu tahmin edilen ok başıdır.
Avrupa asıllı insanların kuzey-batı Amerika'ya gelmeleri ile bu bölgelerde yaşıyan "Saliş" tipi dilleri konuşan yerli Amerikalılar devamlı baskı içinde bulunmuşlardır. Avrupa asıllıların getirdiği hastalıklar ve salgınlar da buna baş amil olmuştur. Civarda yaşayan beş kabile (Nisqually, Puyallup, Muckleshoot, Yakam ve Taidnapam), 1854-1855'de ABD ile yapmaya zorlandıkları bir "antlaşma" ile Mount Rainier bölgesini Avrupa asıllılara terk etmek zorunda kalmışlardır.
19. yüzyılın son çeyreğinde Rainier Dağı ve etrafındaki ormanlar kereste için kullanılmaya başlanmıştı. Kamuya ait ormanlara "milli orman rezervi" statüsü verilerek "kullanılarak-geliştirme" prensibi uygulanmaktaydı. 1893'de Rainier Dağı'nı da ihtiva eden bir "Pasifik Orman Rezervi" kuruldu ve bunun alanı genişletilerek 1897'de "Mount Rainer Orman Rezervi" adı verildi. Çevrecilerin yaptıkları araştırmalar ve politik etkiler sonunda 2 Mart 1899'da Amerikan cumhurbaşkanı William McKinley ABD Kongresi'nden geçilen bir kanuna imza atarak ABD'nin beşinci ulusal parkı olarak "Mount Rainier Ulusal Parkı"'nın kurulmasını kabul etti. Bundan sonra bir federal hükümet kısmı olarak Ulusal Park Hizmeti idaresine girdi; bu idarenin misyonu doğa ve kültürel zenginliklerini ulusal parklar içinde korumak oldu.
Coğrafya
Fiziksel coğrafya
Mount Rainier Ulusal Parkı Washington eyaletinin merkezî bölgesinde ve Pierce ve Lewis ilçeleri içinde konumludur. En yakın şehirsel yerleşke Tacoma'dır. Kuzey-Batı ABD'de büyük şehirler olan Washington eyaletindeki Seattle'ın 100 km güney-doğusunda ve Oregon eyaletindeki Portland'ın 200 km kuzey-doğusundadır.
Yüzölçümü 953,5 km² olan ulusal park "Rainier Dağı" ve yakın çevresinin hepsini içine almaktadır. Bu park hem kuzeyden güneye kadar hem de doğudan batıya 30 km dir.
Parkın sınırları içinde en düşük rakım 500 m civarındadır ve en yüksek rakımlı nokta ise 4.392 m rakımlı olan Rainier Dağı zirvesidir. Mount Rainier Dağı eski volkan konisidir. Ayni zamanda Rainier Dağı bir dağlık bölge olan Cascades Sıradağları'nın bir masifidir. Cascade Sıradağları'nda rakımları 2000–2500 m olan diğer birkaç zirve de bulunmaktadır. Bu ulusal parkın etrafında da doğa korumalı araziler (vahşi doğa rezervleri, ulusal ormanlar gibi) bulunmaktadır ve bunlara Cascade Sıradağları'nın önemli diğer parçaları olmaktadır. Rainier Dağı'nın bulunduğu bölgede rakımları 3000 m. yi aşkın üç diğer zirve vardır: Baker Dağı, Adams Dağı ve Glacier Peak Dağı. Bunların hepsi yanardağlardır. Yanardağ olmayan ve bu ulusal park sınırları içinde bulunan diğer önemli zirveler "Unicorn Peak" (2 125 m), "Dege Peak" (2 136 m) ve "Skyscraper Mountain" (2 157 m) olmaktadır. Parkın içinde en yüksek zirvesi olan Rainier Dağı, Alaska dışında, Birleşik Devletler sınırları içinde bulunan 5. yüksek noktadır. .[3].
İklim
Mount Rainier Ulusal Parkı'nda iklim "dağsal iklim" olarak nitelendirllmektedir. Yüksek dağlık arazilerin batı yamaçları "okyanus iklimi" karakteri ve yamacçların doğu tarafları ise "kıtasal nemli iklim" karakteri göstermektedir. <web kaynağı| url http: // www.scribd.com / doc / 2164459 / KoppenGeiger-World-Climate-Classificatıon-Map|başlık=Koppen-Geiger Dünya İklim Sınıflandırma Haritası|yayımcı=Scribd |erişimtarihi= 9-03-2010}}.
Ulusal parkın batısında okyanus etkisi dolayısıyla Ekim'den Mayıs'a kadar yağışlı aylardır. Rakım arttıkça bu yağış genellikle kar şeklinde olmaktadadır. Batı tarafında Büyük Okyanus'dan gelen büyük nemli hava kitlesine Cascade Sıradağları nispeten bir engel teşkil ederek havanın nemliliğinin bir miktar azalmasına neden olmakla beraber Reinier Dağı'nın batısı yine de bu nemli havayla karşılaşır ve bu hava yükseldikçe bu nem dağın batısına yağış olarak düşer. Dağın yüksek taraflarında ortalama 16 metre kar yağışı gözlemlenmiştir. 1971-1972 kış döneminde 1647 m rakımılı "Paradise" misafir merkezine ortalama 28,5 m kar yağışı olmuştur ama rekor kar yağışı 1998-1999 sezonunda Baker Dağı yakındaki gözlem mevkine 29 m kar yağışıdır. Rainier Dağı'nın yüksek tarafları bu nedenle haftalarca bulutla kaplıdır ve gayet uzun devamlı yağış dönemleri de hiç nadir değildir.
Batıda yaz dönemi daha kurudur. Gözlem istatistiklerine göre Temmuz ve Ağustos en kuru ve nispeten sıcak olan dönemlerdir. Bu nedenle ulusal parkı ziyaret için en uygun dönem Haziran ve Eylül arasındadır. Fakat yine de bu aylarda Rainier Dağı havası birdenbire değişiklik göstermekle bilinmektedir. En sıcak ve an az yağışlı dönemlerinde bile dağının üst kısımlarında birden yağmur ve sis ortaya çıkması çok mümkündür.
Ulusal parkın dağın doğu yamaçlarının bulunduğu tarafında iklim daha kurudur ve kışlar nem azlığı dolayısıyla soğuk, yazlar da daha sıcak geçmektedir.
Şu tablolar Mount Rainier Ulusal Parkı için ısı ve yağış gözlemlerinin aylık özetlerini vermektedirler:
| Ay | Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haz. | Tem. | Ağus. | Eylül | Ekim | Kasım | Ara. | Yıl |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| En yüksek ısı derecesi gözlemleri (°C) | 18,0 | 16,0 | 21,0 | 26,0 | 28,0 | 29,0 | 30,0 | 31,0 | 32,0 | 31,0 | 22,0 | 17,0 | 32,0 (1988) |
| En yüksek ısı dereceleri ortalamaları (°C) | 1,0 | 1,0 | 2,0 | 5,0 | 9,0 | 12,0 | 17,0 | 17,0 | 14,0 | 9,0 | 2,0 | 1,0 | 8,0 |
| En düşük ısı dereceleri ortalamaları (°C) | -6,0 | -6,0 | -5,0 | -3,0 | -1,0 | 2,0 | 6,0 | 6,0 | 4,0 | 0,0 | -4,0 | -7,0 | -1,0 |
| En düşük ısı derecesi gözlemleri (°C) | -25,0 | -28,0 | -19,0 | -16,0 | -11,0 | -7,0 | -6,0 | -3,0 | -7,0 | -12,0 | -24,0 | -28,0 | -28,0 (1968) |
| Aylık yağış ortalamaları (mm) | 462 | 353 | 326 | 228 | 140 | 99 | 54 | 57 | 120 | 216 | 484 | 500 | 3.046 |
| Aylık kar yağışları ortalamaları (cm) | 133 | 98 | 85 | 27 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 38 | 98 | 486 |
Hidrografi
Parkda bulunan akarsuların hepsi Büyük Okyanus'a su gönderen "Büyük Okyanus Havzası"'na dahildirler. Bu akarsuların büyük bir çoğunluğunun kaynağı "Rainier Dağı"'ndadır. Bu akarsular genellikle bölgede her mevsim dağa yağan yüksek yağışlardan kaynaklanmaktadır. Fakat Rainier Dağı'nda (Alaska dışında) Birleşik Devletler arazilerinde bulunan en büyük buzul alanları bulunmaktadır. Parktaki akarsuların çoğu bu buzulların bitişindeki erime sularindan da yararlanmaktadırlar.
Ulusal parkda irili ufaklı 470 tane akarsu bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri parkın kuzeydoğusundaki "White Suyu"; kuzeybatısındaki "Carbon Suyu"; batısında "Puyallup Suyu" ve "Mowich Suyu"; güneybatısında "Nisqually Suyu" ve güneydoğusunda "Cowlitz Suyu"'nun bir koludur. Genellikle bu akarsular eski buzul vadilerini takip etmektedirler.
Parkta yaklaşık 380'den fazla sayıda göl veya gölet bulunmaktadır.. Bunlardan en büyüğü "Mowich Gölü"'dür. Bu göl 1500 m rakımda olup 50 hektar alanı vardır ve derinliği 17 metredir.
Parkda şu çağlayanlar bulunmaktadır: "Christine Çağlayanı", "Narada Çağlayanı", "Comet Çağlayanı", "Kautz Çağlayanı", "Van Trump Çağlayanı" ve "Sydney Çağlayanı".
Resimler
Ohanapecosh Buzulu
Nisqually girişi
Longmire'da Mount Rainer Ulusal Parkı İdare binası
Sunrise Ziyareti Merkezinde Alp-tipi mera
Christine Çağlayanı
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- ↑ "Parklar için ististik". National Park Service. 2012.
- ↑ "Parkların kuruluş tarihleri". National Park Service. 2003. 22 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131122150339/http://www.nps.gov:80/history/history/hisnps/npshistory/birthdays.htm. |erişimtarihi=1-03-2010}}
- ↑ "Jeoloji ve Kuzey Cascades Dağları". United State Geology Service.
- ↑ "Parklarda Meteorolojik Ortalamalar". Weather.com. http://www.weather.com/outlook/recreation/outdoors/wxclimatology/monthly/graph/9431:19. Erişim tarihi: 9-03-2010.
Dış bağlantılar
- Ulusal Park Hizmeti: Mount Rainier Ulusal Parkı (İngilizce)
-
Vikigezgin'de Mount Rainier Ulusal Parkı gezi rehberi (İngilizce)
| ||||||||
