Rum Kırımı

Bu maddede belli bir etnik grubun bakış açısının ağırlıkta olduğu bir tür sistemik yanlılık sorununun bulunduğu düşünülmektedir.
Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen tartışmaya katılınız.
Şablonu maddeden çıkarmadan önce şablonun yardım sayfasını lütfen inceleyiniz.
Pontus

Rum Kırımı, Rum Kıyımı(Yunanca: Η γενοκτονία των Ελλήνων / Genoktonia ton Ellinon)I. Dünya Savaşı esnası ve sonrasında (1914–1923 arasında), Osmanlı İmparatorluğu hükümetinin ülkedeki Rum nüfusa karşı yürüttüğü kampanya sonucu oluşan kırımdır. Bu kampanya çeşitli katliamlar, ölümüne sürgünler ve mezalim içermekteydi. Çeşitli kaynaklara göre, bu süreçte yüz binlerce Osmanlı Rum vatandaşı öldürüldü. Bu katliamlarından kurtulan Rumlar ise Rusya topraklarına kaçtı. Buna rağmen, yine de 1919-1922 Kurtuluş Savaşı sonucu yapılan nüfus değişimiyle Batı Anadolu'da yaşayan Rumlar ülkelerine döndü. Çeşitli taraflar bunun Osmanlı yönetimi tarafından uygulanan sistematik bir yok etme harekâtı ve soykırım olduğu savunulmaktadır.

Hikmet Bayur tarafından hazırlanıp Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlanmış olan Türk İnkılâbı Tarihi adlı kitapta 800.000 Ermeninin yanı sıra 200.000 Rumun da katl ve tehcir yüzünden veya amele taburlarında öldüğüne dair bilgi Yarbay Nihat'ın bizim resmi kaynaklara göre de doğru saymak gerekir yazısıyla birlikte aktarılmaktadır.[1]

Henry Morgenthau, 200.000 - bir milyon Rumların her yerde grup halinde toplanıp iç bölgelere dağıtıldığını ancak, Ermeniler ile farklı olarak genel bir kırıma uğramadıklarını aktarmaktadır.[2] Elefterios Venizelos ise Paris Barış Konferansı'nda 300.000 Rum'un yok edildiğini ve 450.000 Rum'un Yunanistan'a sığındığını ileri sürdü. Doğan Avcıoğlu ise büyük çapta bir Rum kıyımının yapıldığına dair fazla bilginin olmadığını aktarmaktadır.[3]

Yunan kaynaklarında, soykırım ile ilgili kişiler arasında, Alman İmparatorluğu'nun Atina Gesandter'i Hans von Wangenheim'in şansölye Bernhard von Bülow'e yolladığı rapordan alıntı yapılarak "Türk Başbakanı" "Sefker Pasha"nın adı[4] ve Merkez "Kolordu"ya bağlı bir kumandan "Mehmet Azit"'in adı[5] anılmaktadır.

Pontus İsyanı ve Koçgiri İsyanı olarak adlandırılan olaylar sırasında gerçekleştirilen katliamlarda Sakallı Nurettin Paşa komutasındaki Merkez Ordusu tarafından öldürülen Rumların sayısı, Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay Başkanlığı'nın gösterdiği resmî rakama göre, 11.181 kişidir.[6]

Arka plan

İsmail Enver

Küçük Asya, Batı Asya'nın batı bölgesini teşkil eden bir yarımada olup modern Türkiye Cumhuriyeti'nin bazı bölgeleri oluşmaktadır. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Kafkasya ve İran platosuna, güneydoğusunda Büyük Suriye ve (Yukarı Mezopotamya), güneyinde Akdeniz, batısında Ege Denizi ve kuzeybatısında Balkan Yarımadasına uzanmaktadır. I. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Anadolu Türkler, Azeriler, Rumlar, Gürcüler, Ermeniler, Kürtler, Zazalar, Çerkezler, Süryaniler, Yahudiler ve Lazlar'ı dahil eden nüfusuyla etnik açıdan farklılık söz konusuydu.

Küçük Asya'daki Yunan varlığı en azından Homeros zamanına dayanır.[7] Türkler tarafından fethedilmeden önce Yunanlar Küçük Asya'da yaşayan birkaç yerli halklardan biriydi.[8] Coğrafyacı Strabon Küçük Asya'nın ilk Yunan kenti olarak Smyrna'dan bahsetti.[8] Yunanlar Karadeniz'e "Pontos Euxinos" veya "konuksever deniz" diye adlandırdılar ve MÖ sekizinci yüzyılda kıyılarında gezinmeye ve sahilleri boyunca yerleşmeye başladılar.[8] Karadeniz'in en bilinen Yunan kentleri Trebizond (Trabzon), Sampsounta (Samsun), Sinope (Sinop) ve Herakleia Pontika (Karadeniz Ereğli civarı) idi.[8] Orta Çağda Trebizond önemli ticari merkez ve kendi devleti Trabzon İmparatorluğu'nun başkenti oldu.

Türklerin Yunan nüfusa karşı yürüttüğü kampanyanın nedenleri arasında bu nüfusun Osmanlı Devleti'nin düşmanlarına yardım edeceği korkusu, bazı Türkler arasında varolan, bir modern ulus devleti oluşturmak için modern Türk ulus devletinin bütünlüğünü tehdit eden grupların devletin topraklarından temizlenmesi gerektiğine dair inanç idi.[9][10]

Bir Alman askerî ataşesine göre, Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa Ekim 1915'te kendisinin savaş sırasında Ermeni Sorunu'nu çözdüğüne inandığı aynı yöntemle Yunan Sorunu çözmek istediğini açıklamıştır.[11]

Olaylar

Osmanlı Devleti 1914 yılı nüfus sayımı sonuçları. Rumların nüfusu yaklaşık 1,8 milyon olarak kaydedildi.

1914 yılının yaz mevsiminde hükûmet ve ordu yetkilileri tarafından desteklenen Teşkilat-ı Mahsusa, askerlik çağında olan Trakya ve Batı Anadolu'lu Rum erkekleri işçi taburlarına aldırdı ve bunların yüzbinlercesi öldü.[12] Yüzlerce mil mesafeden İç Anadolu'nun içine sevkedilen bu askerler yol yapma, bina yapma, tünel kazma ve diğer saha çalışmasında istihdam edildi. Fakat onların sayısı yoksulluk ve kötü muamele ya da Türk muhafızları tarafından düpedüz katledilmesiyle büyük ölçüde azaldı.[13] Bu zorla askere alma programının kapsam alanı daha sonra Pontus dahil olmak üzere Osmanlı Devleti'nin diğer bölgelerine genişletildi..

Rum erkeklerin zorla askere alınması, genel nüfusuna yönelik katliamlar ve ölüm yürüyüşleri de dahil olmak üzere sürgün ile tamamlandı. Rum köy ve kasabalarını Türkler tarafından kuşatılıp konşular tarafından öldürülecektir. Örneğin, 12 Haziran 1914 tarihinde Batı Anadolu'da Smyrna (İzmir)'nın 25 mil kuzeybatısında bulunan Phokaia (Yunanca: Φώκαια, Foça, İzmir)'da erkek, kadın ve çocukların ölüleri bir kuyuya atıldı.[14]

Temmuz 1915'te Yunanistan'ın maslahatgüzarı, sürgünlerin Türkiye'deki Yunan milletine karşı yok etme savaşı ve onları İslam'a dönmesini zorlamak için uygulanan tedbirden başka bir şey olmadığını, ven bunun açık amacının da savaş bittikten sonra tekrar Avrupa'nın hristiyanları korumak için yapacak müdahalesini mümkün olduğu kadar az kılmak olduğu açıkladı.[15]

Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı görevlisi George W. Rendel'e göre, 1918 yılına kadar ... 500.000'den fazla Rum sürgün edildi ve orantılı olarak bunların az kısımı hayatta kaldı.[16]

Hatıralarında, 1913 ve 1916 yılları arasındaki ABD'nin Osmanlı Devleti Büyükelçisi Her yerde Rumlar grup halinde toplatıldı ve Türk jandarmaların "koruması" altında iç bölgesine, büyük kısmı yaya olarak, nakledildi. Kaç kişinin bu şekilde dağıldığı kesin olarak bilinmemektedir, tahimleri 200.000 ile 1.000.000 arasında değişir. diye yazdı.[2]

14 Ocak 1917 tarihinde İsveç'in İstanbul Büyükelçisi Cosswa Anckarsvärd, Osmanlı Rumlarının sürgün kararıyla ilgili şu acil telgraf gönderdi:

Özellikle bu sürgünün yalnız erkeklerle sınırlı kalmayarak kadınlar ve çocuklara da genişletildiğinden gereksiz zulüm olarak görünmektedir. Bunun sürgün edilenlerin mülkiyetini kamulaştırabilmesini kolaylaştırmak için yapıldığı düşünülmektedir.[17]

Siyasi gelişmeler

Article stating "Turks Slaughter Christian Greeks", on October 19th, 1917 published by the Lincoln Daily star

Soykırım tanımlaması 1990'lı yılların başında Yunan siyasetçi, PASOK eski Merkez Komitesi üyesi Mihalis Haralambidis'in öncülüğünde yoğunluk kazanmış, 1994'de Yunanistan parlamentosu Vuli'nin bir Pontus soykırımını resmen tanıması ile sonuçlanmıştır.[18] Ayrıca ABD'nin New Jersey[19], Güney Karolina[20], Florida[21], Massachusetts,[22], Pennsylvania,[23] ve Illinois[24] eyaletleri de bu soykırımı tanıdıklarını ilan etmişlerdir.

İddia sahiplerince 1998'de Birleşmiş Milletler nezdinde yapılan bazı girişimler günümüze kadar sonuçsuz kalmıştır.

Haralambidis ise halen Batı Trakya'da, Dedeağaç'ın biraz batısında ve Gümülcine'nin tam güneyine denk gelecek bir noktadaki sahil şeridinde Romania adını yakıştırdığı ve Rusya'dan gelecek Pontus Rumlarının iskan edileceği bir şehir kurma faaliyetlerinin içerisindedir. Şehir, bir Yunan kaynağına göre "Açgözlü Türklerin elinde bulunan Helen-Bizans topraklarından" bir taş atımı mesafede olacaktır.

Yunanistan resmi makamları düzeyinde ise, anılan parlamento kararı ile 19 Mayıs tarihi "Pontus Rum soykırımı"nı anma günü ilan edilmiştir.[25] Mayıs 2006 içerisinde Selanik'te art arda iki "soykırım anıtı" açılmıştır. Bunların ilki 7 Mayıs'ta Selanik merkezindeki Ayasofya Meydanı'nda, ikincisi de Selanik iline bağlı belediyelerden Eleftherio-Kordelio[26] merkezi meydanında Aya Yorgi Kilisesi'nin tam karşısında dikilmiş, kucağında çocuk taşıyan bronz kadın heykelleridir. Türkiye açısından ilk tepki, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu'nun imzasına hazırlanılan İzmir-Selanik kardeş şehir sözleşmesini iptal ettiğini açıklamasıyla gelmiştir.[27]

İsveç parlamentosu 2010 yılında 130'a karşı 131 oyla aldığı bir kararla Pontus Rum Soykırımı'nı Ermeni ve Süryani Soykırımları ile birlikte tanımıştır.[28]

İlgili filmler

Kaynakça

  1. ↑ Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılâbı Tarihi, Cilt: III 1914-1918 Genel Savaşı, Kısım: IV Savaşın Sonu, Türk Tarih Kurumu basımevi, Ankara, 1991, ISBN 975-16-0331-5, s. 787.
  2. 1 2 Henry Morgenthau, Ambassador Morgenthau's Story, Doubleday, Page & Company, Garden City, New York, 1919, p. 212.
  3. ↑ Doğan Avcıoğlu, Millî Kurtuluş Tarihi: 1883'den 1995'e, Üçüncü Kitap, Tekin Yayınevi, ISBN 9754780014, s. 1138.
  4. ↑ Greek News
  5. ↑ The Hellenic Genocide
  6. ↑ T.C. Genelkurmay Başkanlığı Harb Tarihi Dairesi, Türk İstiklâl Harbi, VI. Cilt, Ayaklanmalar, 1974, s. 294.
  7. ↑ Hobsbawm, E. J. (1992). Nations and nationalism since 1780 programme, myth, reality. Cambridge, UK: Cambridge University Press. s. 133. ISBN 0-521-43961-2.
  8. 1 2 3 4 Travis, Hannibal (2009). "The Cultural and Intellectual Property Interests of the Indigenous Peoples of Turkey and Iraq". Texas Weleyan Law Review, (Texas Wesleyan University School of Law) 15: 637. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1549804..
  9. ↑ Bloxham, Donald (2005). The Great Game of Genocide: Imperialism, Nationalism, and the Destruction of the Ottoman Armenians, Oxford: Oxford University Press.p. 150
  10. ↑ Levene, Mark (1998). Creating a Modern "Zone of Genocide": The Impact of Nation- and State-Formation on Eastern Anatolia, 1878–1923, Holocaust and Genocide Studies, Volume 12, Number 3 Winter 1998, pp. 393–433. (abstract).
  11. ↑ Ferguson, Niall (2006). The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West, New York: Penguin Press, ISBN 1-59420-100-5, Penguin Press, p. 180
  12. ↑ Hull, Isabel V. (2005). Absolute Destruction: Military Culture and the Practices of War in Imperial Germany, Ithaca: Cornell University Press, p. 273.
  13. ↑ King, William C. (1922). King's Complete History of the World War: Visualizing the Great Conflict in all Theaters of Action 1914-1918, The History Associates, Massachusetts, p. 437
  14. ↑ Staff "Massacre of Greeks Charged to the Turks",The Atlanta Constitution, 17 June 1914, p. 1.
  15. ↑ Avedian, Vahagn, The Armenian Genocide 1915: From a Neutral Small State's Perspective: Sweden, p. 40.
  16. ↑ Rendel, G. W. (20 March 1922). Foreign Office Memorandum on Turkish Massacres and Persecutions of Minorities since the Armistice
  17. ↑ Avedian, a.g.e., s.47.
  18. ↑ Μ. Charalambidis, The Pontian Question in the United Nations, book review by Theofanis Malkidis Ph. D., Democritus University of Thrace
  19. ↑ New Jersey Recognition
  20. ↑ South Carolina Recognition
  21. ↑ Florida Recognition: HR 9161 - Pontian Greek Genocide of 1914-1922
  22. ↑ Massachusetts Recognition
  23. ↑ Pennsylvania Recognition
  24. ↑ Illinois recognition
  25. ↑ Bern’deki toplantıda 19 Mayıs ve Pontus Soykırımı konuşuldu Kaynak ==> http://www.demokrathaber.net/guncel/berndeki-toplantida-19-mayis-ve-pontus-soykirimi-konusuldu-h49188.html Demokrat Haber
  26. ↑ Karşıyaka'e atfen seçilmiş olup, Kordelyo Karşıyaka'nın Yunanca adıdır. Eleftherio-Kordelio ise "Özgür Karşıyaka" anlamına gelir. Selanik'te, Nea Menemeni, Nea Malgara (Yeni Menemen, Yeni Malkara) gibi oralardan göç etmiş Rumların iskân ettirilmiş semtlerdir ve Türkiye'de de benzerleri bulunan isimler taşıyan yerleşimler mevcuttur. 1924'de Karşıyaka göçmeni Rumların iskân ettirildiği Nea Kordelio beldesi oluşturulmuş, aynı yıl Yunanistan Başbakanı Eleutherios Venizelos'un ziyareti sebebine dayandırılarak Harmanköy'ün adı, başbakanın adı Eleftherio ile değiştirilmiş, 1982'de de iki belediye kanunla birleştirilerek Eleftherio-Kordelio ortaya çıkarılmıştır.
  27. ↑ 11 Mayıs 2006 tarihli Milliyet gazetesi
  28. ↑ "İsveç de Ermeni tasarısını kabul etti, elçi çağrıldı". Zaman. 12 Mart 2010. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160619141106/http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=960686. Erişim tarihi: 14 Eylül 2010.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 6/19/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.