Thales

Yaşamı

Mevcut ortak görüşe göre Thales, MÖ 620 civarında, Anadolu'nun batı sahillerinde bulunan (Aydın civarı) Milet şehrinde doğmuştur.

Arka plan

Thales'in yaşadığı tarihler tam olarak bilinmese de, kaynaklarda geçen bazı olayların tarihleri yardımıyla yaklaşık tahminlerde bulunulmuştur. Heredot'a göre(modern metotların saptamasıyla aynı şekilde) Thales MÖ 28 Mayıs 585 tarihindeki güneş tutulmasını tahmin etmiştir. Laertios Diogenes'in Atina'lı Apolloderus'tan vakayinamesinden yaptığı alıntıya göre Thales, 58. Olimpiyat döneminde (MÖ 548-545) 78 yaşında ölmüştür.

Miletli Thales

Thales
Tam adı Miletli Thales
Doğumu MÖ 624–MÖ 625
Milet, İyonya
Ölümü MÖ 546–MÖ 547
Çağı Sokrates öncesi felsefe
Bölgesi Batı felsefesi
Okulu İon felsefesi, Milet Okulu, doğalcılık
İlgi alanları etik, metafizik, matematik, astronomi
Önemli fikirleri Su maddenin ilk öğesi, Thales kuramı

Laertios Diogenes'in aktardığına göre Thales'in ebeveynleri, kökenleri Sur şehrinin Fenikeli mitolojik prensi Kadmos'a kadar uzanan Examyes ve Cleobuline'dir. Diogenes daha sonra birbiriyle çelişen aktarımlar ortaya koyar: bir aktarıma göre Thales evlenmiştir ve Cybisthus isimli bir çocuğu olmuştur veya aynı isimli yeğenini evlatlık almıştır; ikinci aktarıma göre ise hiç evlenmemiş, annesine, genç bir erkek iken evlenmek için çok erken olduğunu, yaşlandığında ise artık çok geç olduğunu söylemiştir. Daha öncesinde Plutarchos, hikâyenin şu versiyonunu anlatmıştır: Solon Thales'i ziyaret eder ve niye bekar olarak kaldığını sorar. Thales çocuklar hakkında endişelenme düşüncesini sevmediğini söyleyerek cevap verir. Yine de, birkaç yıl sonra, aile özlemiyle, yeğeni Cybisthus'u evlatlık almıştır.

Thales bir yenilikçi rolü üstlenerek, birçok faaliyette bulunmuştur. Bazıları hiç yazılı kaynak bırakmadığını söyler, diğerlerine göre ise "Gündoğumu ve Ekinoks Üzerine" adlı bir eser bırakmıştır. Ona atfedilen hiçbir kaynak günümüze ulaşmamıştır. Laertios Diogenes Thales'in iki mektubundan alıntı yapar: biri Ferekidis'e, din üzerine yazdığı kitabı gözden geçirmesi için yazdığı mektup, diğeri ise Solon'a geçici ikamet için bulunduğu Atina'da eşlik etmesi için yazdığı mektuptur. Thales Miletlileri Atinalı koloniciler olarak tanımlar.

Teorileri

Thales’den önce, Yunanlar doğayı ve dünyanın temel maddesini; mitoloji, Tanrılar ve kahramanlarla açıklıyorlardı. Yeryüzündeki doğa olayları, (depremler, rüzgar, vb.) tanrılarla bağdaştırılıyordu.

Thales, hem suyu ana madde olarak düşünmesi, hem de doğayı olguları birleştirerek açıklamaya çalışması bakımından, önemli olmuştur. Doğa olaylarının nedenlerini insan biçimli Tanrılardan çok, doğanın içinde aramıştır. Mitolojik açıklamalar ile ussal açıklamalar arasında bir köprü kurmuştur. Thales'den sonra öğrencileri Anaksimandros ve Anaksimenes de aynı çizgide ilerlemiştir.

Tanrısal güç

Her şeyin Tanrılarla (daimonlarla) dolu olduğuna inanmış olabilir. Ona göre dünyada Tanrısal olmayan hiçbir şey yoktur diye belirtilir. Tanrısal gücü, mıknatıs taşındaki çekme kuvveti gibi bir hayat gücü (ruh) olarak yorumlamıştır. (Kimileri ruhun ölümsüz olduğunu söyleyen ilk kişinin o olduğunu düşünürler.)

Su maddesinin ilk öğesi

Thales maddenin ilk öğesi (arkhe) olarak suyu ileri sürmüştür. İlk öğe olduğundan dolayı toprağın suyun üzerinde bulunduğunu ve dünyanın su tarafından taşındığını söylemiştir. (Dünya bir gemi gibi hareket ediyormuş ve suyun hareketliliği nedeniyle sallandığı zaman insanlar deprem oluyor sanıyormuş.)

Aynı zamanda Thales her şeyin temelinin meydana geldiği şey olduğunu düşünmüştür (Thales'e göre madde ile güç doğal bir bütündü ve henüz birbirinden ayrılmamışlardı ve temel maddede tanrısal yaratma gücü bulunuyordu.)

Astronomi

Herodot'a ve Eudemos'a göre (28 Mayıs MÖ 585'te gerçekleştiği kabul edilen) Güneş tutulmasını önceden hesaplayıp haber vermiştir. Astronomi ile uğraşan ve gün dönümlerini önceden hesaplayan biri olarak astronomdur. Gölgemizin bizimle aynı uzunlukta olduğu zamanı gözleyerek, piramitleri gölgelerine bakarak ölçmüştür. Aynı zamanda Nil nehrinin yükselmesinin rüzgara bağlı olduğunu bulmuştur. (Etesios rüzgarları nehrin tersine eserek onun denize dökülmesini engelliyorlarmış ve sular da taşıyormuş.)

Matematik-geometri

Thales Teoremi :

Matematik alanında çığırlar açmış birisidir. Eski Yunan bilginlerinden Kallimakhos'un aktardığı bir düşünceye göre denizcilere kuzey takım yıldızlarından Büyükayı yerine Küçükayı'ya bakarak yön bulmalarını öğütlemiştir. Aynı zamanda Mısırlılardan geometriyi öğrenip Yunanlara tanıtmıştır. Bulduğu bazı geometri teoremleri şunlardır:

Kaynakça

  1. J Longrigg, Biography in Dictionary of Scientific Biography (New York 1970-1990)

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.