Tiraspol

Tiraspol
Tiraspol'da Dinyester nehri manzarası
Bayrak Arma
Tiraspol'ın konumu
Ülke	Moldova(De jure) Transdinyester (De facto)
Yönetim
- Belediye Başkanı	Viktor Kostyrko
Nüfus (2005)
- Toplam	159.163
Alan kodu	+ 373 533

Tiraspol (Rusça ve Ukraynaca: Тирáсполь; Moldovca: Тираспол), Moldova'nın en büyük ikinci şehri ve Transdinyester Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Dinyester nehrinin doğusunda bulunmaktadır. Tiraspol, mobilya ve elektrik üretimi gibi hafif sanayinin bölgesel merkezidir.

Tiraspol, Rus general Aleksandr Suvorov tarafından 1792'de kurulmuştur.^[1][2] Şehir her yıl 14 Ekim'de kuruluş yıldönümünü kutlamaktadır.^[3]

Etimoloji

Tiraspol ismi Antik Yunancada Dinyester nehri anlamına gelen Tiras ve şehir anlamına gelen polis kelimelerinden oluşmuştur.

Tarihi

Tiras, bir Milet sömürgesi olarak MÖ 600'de Dinyester nehrinin ağzının 10 km ilerisinde kurulmuştur. Tarihi kayıtlarda uzun süre bahsedilmeyen yerleşim, M.Ö 2. yüzyıldan itibaren yerel krallıklar tarafından yönetilmeye başladı. M.Ö 50 yılında bir Trak kabilesi olan Getaelılar tarafından tahrip edildi. M.S 56'da Romalılar tarafından yeniden inşa edildi. Ancak Gotlar'ın yaptığı akınlar nedeniyle bir kez daha tahribata uğradı. Orta Çağ'da Tiraspol, Moldovlar ile Tatarlar arasında tampon bölge olmuştur. 1792 yılında Aleksandr Suvorov tarafından Dinyester Nehri bölgesi Osmanlılardan alınarak Rusya İmparatorluğu topraklarına katılmış ve bu esnada Sucleia köyü yakınlarında batı sınırını korumak amacıyla tahkimat oluşturulmuştur. Bu nedenle Aleksandr Suvorov günümüz şehrinin kurucusu olarak kabul edilmiştir. Yeni kurulan şehre de eski Yunan kolonisine ithafen "Tyras" adı verilmiştir. 1828 yılında kaçakçılığı önlemek amacıyla Rus devleti tarafından gümrük binası kuruldu. Rus Devrimi sonrasında yerleşim 1924 yılında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti topraklarına katıldı. 1929 yılından 1940 yılına kadar bu özerk cumhuriyetin başkenti oldu. 1940 yılında imzalanan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı uyarınca Baserabya toprakları Romanya'ya bırakıldı. Barbarossa Harekâtı kapsamında 7 Ağustos 1941 tarihinde Romanya kuvvetleri tarafından ele geçirildi. Romanya egemenliği döneminde şehirdeki Yahudi nüfus önemli oranda öldürüldü ya da toplama kamplarına gönderildi. 12 Nisan 1944'te Kızıl Ordu tarafından ele geçirilen şehir Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti' ne bağlandı.

27 Ocak 1990'da yapılan referandumda şehir halkının bağımsızlık yönünde karar alması sonrasında, şehir yönetimi Bender şehriyle birlikte Moldova'dan bağımsızlıklarını ilan etti. 2 Eylül 1990'da da Tiraspol yeni kurulan Pridnestrovian Moldovya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti' nin başkenti oldu. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılmasından sonra da yeni kurulan Pridnestrovian Transdinyester Cumhuriyeti' nin başkenti oldu.

Galeri

• 
• 
• 
• 
• 

Kardeş Şehirler

• Trondheim, Norveç
• Severodvinsk, Rusya
• Kaluga, Rusya
• Obninsk, Rusya
• Volgograd, Rusya
• Sohum, Abhazya,
• Tshinvali, Güney Osetya,
• Mykolaiv, Ukrayna

Kaynakça

1. Russia's Stance on Disputed Territories: Just How "Hypocritical" is it? (İngilizce). The American Journal of Russian and Slavic Studies
2. About Transdniestra (Rusça). World Window NGO
3. Street fairs, celebrations mark Tiraspol's 214th birthday (İngilizce). Tiraspol Times