Veba

Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Konu hakkında uzman birini bulmaya yardımcı olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Başlığın diğer anlamları için Veba (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Veba
Hastalığa neden olan bakteriler
Sınıflandırma ve dış kaynaklar
Uzmanlık	bulaşıcı hastalık[*]
ICD-10	A
ICD-9	020
MedlinePlus	000596
eMedicine	med/3381
Patient UK	Veba
MeSH	D010930

Veba, Yersinia pestis adındaki bakteri tarafından oluşturulan enfeksiyon hastalıklarına verilen genel isimdir.

Antik Çağlar'dan itibaren tanınmış bir hastalıktır. Lakabı ¨Kara Ölüm¨dür. Orta Çağ'da 1347-1353 arasında, Avrupa nüfusunun üçte birinin kaybedilmesinden sorumludur. (Ayrıca bu hastalık 1347-1348 yılları arasında Venedik nüfusu 130.000 iken 70.000'e düşmesine neden olmuştur.) Modern antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Gelişmiş ülkelerin tamamında ve gelişmekte olan ülkelerin pek çoğunda ortadan kaldırılmış olmasına rağmen Asya ve Afrika kıtalarının bazı bölgelerinde hâlen görülebilmektedir.

Kendini 4 şekilde gösterebilir:

1. Bubonik
2. Septisemik
3. Pnömonik
4. Gastro-intestinal

Bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır. Vebanın farelerden bulaştığı kanısı yaygındır, ancak gerçekte bakteriyi yayan bir tür piredir ve fareler de bu hastalığın kurbanıdırlar. Tarihte veba salgınlarından önce şehirlerde büyük miktarda fare ölümlerinin meydana geldiği görülmüş, ölü farelerle temas eden insanların, pire ısırması nedeniyle bu hastalığa maruz kaldıkları tespit edilmiştir.

Hastalık, mikrop kapıldıktan 2-8 gün içerisinde kendini gösterir. Hastada aniden başlayan baş ve sırt ağrıları, ateş, titreme, kusma, nefes darlığı, halsizlik, deri lekeleri, burun kanaması, kan tükürme, kasık ağrıları ve devamlı dalgınlık görülür.

Dili de kahverengi ve kurudur. Yapılacak ilk iş hastayı tecrit etmektir. Çevresindeki sağlıklı kişiler koruyucu aşı olmalıdır. Bugün için önemi olmayan ve eski devirlerde de olduğu kadar çok görülmeyen bu hastalığın tedavisi için geç kalmadan sağlık kuruluşlarına haber vermek gerekir.

'Hıyarcıklı veba' ('bubonik veba') veba hastalığının en yaygın biçimidir. Hastalığa Yersinia pestis adı verilen enterobakteri neden olur. Bakteri vücuda girdikten sonra 3 ila 8 gün içinde etkisini gösterir. Belirtileri, yüksek ateş, üşüme duygusu, başağrısı, ishal ve bubo adı verilen, lenf bezi şişmeleridir. Deri altında ve iç organlarda kanama başladığı zaman da, akan kanın birikmesi sonucu ciltte siyah lekeler oluşur.

Geçmişte belirli dönemlerde bu hastalığın büyük salgınları yaşanmıştır. 14. yüzyılda kara ölüm olarak kayıtlara geçen salgının, hıyarcıklı veba olduğu sanılmaktadır.

Galeri

• 
  Hıyarcıklı vebada, veba bakterisi yüzünden şişmiş lenf bezleri (bubolar)
• 
  Hastalığa neden olan bakteriler
• 
  Kara ölüm'ün Avrupa'da yayılması

Ayrıca bakınız

• Kerevit vebası

Dış bağlantılar

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)
  • Health topic
  • Communicable Disease Surveillance & Response - Impact of plague & Information resources
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC)
  • CDC Plague
  • Infectious Disease Information
• Agent Fact Sheet: Plague, biyogüvenlik
• Symptoms, causes, pictures of bubonic plague
• Secrets of the Dead. Mystery of the Black Death PBS
• Flea As Weapon (281 KB)
• Researchers sound the alarm: the multidrug resistance of the plague bacillus could spread
• Plague - LoveToKnow 1911
• Genom bilgisi NIAID PathoSystems Resource Integration Center (PATRIC)
• fotoğraflar, videolar