Viranşehir

Koordinatlar: 37°13′50″K 39°45′55″D / 37.23056°K 39.76528°D

Viranşehir
—  İlçe  —
Viranşehir
Koordinatlar: 37°13′50″K 39°45′55″D / 37.23056°K 39.76528°D
Ülke	Türkiye
İl	Şanlıurfa
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Yönetim
- Kaymakam	Dr. Huzeyfe Citer [1]
- Belediye başkanı	Emrullah Cin, Filiz Yılmaz (BDP) [2]
Yüzölçümü
- Toplam	1,843 km^2 (0,7 mi^2)
Rakım	620 m (2.034 ft)
Nüfus (2015)[3]
- Toplam	184,604
- Kır	-
- Şehir	184,604
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İnternet sitesi: YerelNet

Viranşehir, Şanlıurfa ilinin bir ilçesidir. Batısında Şanlıurfa(90 km), doğusunda Mardin(95 km), kuzeyinde Diyarbakır (91 km) il merkezleri olan, güneyinde Ceylanpınar adlı ilçe ile Suriye sınırından ayrılan Şanlıurfa'nın nüfus olarak 4. büyük ilçesidir.

Tarihçe

İlçede yerleşimin tarihi oldukça eskilere uzanmaktadır. Yerleşimin tarihi Sümerliler dönemiyle başlamaktadır. Daha sonra Hititler' in egemenliğine geçen yerleşim "Tela" ya da "Tila" adını aldı. Hitit egemenliğinin zayıflamasıyla daha çok Hititler' e bağlı prenslikler olarak idare edildi. Aramilerin yerleştiği bölge, M.Ö 2. binyılın ortalarından itibaren Asur saldırılarına maruz kaldı. M.Ö 9. yüzyıl dolaylarında kesin olarak Asur egemenliğine geçti. Asur krallığı tarafından harap edilen yerleşim eski önemini yitirdi. Asur krallığının yıkılmasıyla Med egemenliğine geçti. M.Ö 6. yüzyılın ortalarında Pers kuvvetlerince ele geçirilen yerleşim bu sırada büyük bir yıkıma maruz kaldı. Büyük İskender' in Pers İmparatorluğunu yıkmasıyla M.Ö 330 yılı civarında Makedonya krallığı topraklarına katıldı. İskender' in kurduğu imparatorluğu onun ölümüyle generalleri arasında paylaşılmış ve Viranşehir, Seleukos İmparatorluğu topraklarında katılmıştır. M.Ö 1. yüzyılın ortalarında Roma egemenliğine geçen yerleşim "Antinous" adını aldı. M.S 2. yüzyıldan itibaren Sasaniler' in akınlarına maruz kalan yerleşim Sasani ve Bizans imparatorlukları arasında sık sık el değiştirmiştir. Bizans döneminde yerleşimden "Konstantina" adıyla bahsedilmiştir. M.S.623'ten sonra Viranşehir, İslam orduları tarafından ele geçirilerek Emevi hakimiyetine alındı. Araplar döneminde yerleşimden "Tellmavzelat" olarak bahsedilmiştir. Viranşehir, M.S 873 yılında Hamdaniler tarafından ele geçirilse de 894 yılında Abbasiler egemenliğine geçti. 1087 yılında Melikşah tarafında Urfa ile birlikte Selçuklu topraklarına katıldı. Sonrasında Eyyûbîler, Artuklular, İlhanlılar egemenliğinde bulunan yerleşim, 1400 yılında Timur tarafından ele geçirilmiş ve şehir yakılıp yıkılmıştır. Akkoyunlu ve Karakoyunlular|Karakoyunlu]] egemenliğinden sonra yerleşim 1516 yılında Osmanlı egemenliğine geçti.

Yerleşimden 1567 yılı Osmanlı kaynaklarında, Amid sancağının Berriyecik kazasına bağlı bir nahiye olarak bahsedilmektedir^[4]. 1904 yılında belediye teşkilatı kuruldu. Milli Aşireti Ayaklanması sırasında Viranşehir aşiret güçlerince ele geçirilmiş, ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi' ne bağlı kuvvetler 8 Haziran 1920' de isyancıları yenilgiye uğratarak şehri geri almıştır. Mardin’e bağlı kaza olan Viranşehir, Urfa’nın il olmasıyla 1924 yılında ilçe oldu.

Kültür

• Çiğ köftesi, "sogılme" adı verilen patlıcan ve tereyağı karışımı yemeği, Etli sarımsaklı Tirit adı verilen haşlaması ve "şelengo" diye tabir edilen bir salatalık türü ünlüdür. Bunun yanında sac kavurmanın en çok yenildiği bir misafirperverler diyarı.Bölgede yaşayan farklı etnisitelerden oluşan halk farklılıkları zenginlik olarak kabul etmiş birbirleriyle yüzyıllardır beraber yaşamışlardır.
• Halk kendi arasındaki akrabalık bağlarını daha sıkı ve geniş tuttuğu için Aşiret adı verilen akraba toplulukları yaygındır. Osmanlı'nın son dönemi ve cumhuriyetin ilk döneminde bölgede ağırlık sahibi olan Milli aşireti cumhuriyetin ilk yıllarında Suriye ve diğer yerlere sürgün edildiği için şuan çok fazla bir yaygınlığı kalmamıştır. Halk arasında Kuranlılar, Dodıkanlılar,Nasıranlılar, Şeyhanlılar, Çuvanlılar, Mendanlılar, Hadidiler, Hamalılar gibi aşiretler yaygınlık göstermektedir.

Yer Şekilleri

İlçe çevresinde bulunan bir kaç tepe dışında baştan sona düz bir ova şeklindedir. Dağlık olmaması İlçeyi Bir tarım merkezi haline getirmektedir. İlçe GAP projesi ve neredeyse her çiftçinin tarlasına açtırdığı kuyular sayesinde yılda 2-3 defa ekim yapılmakta ve bunlardan büyük gelir elde edilmektedir. Buğday, Pamuk, Mısır, Arpa, mercimek, karpuz, kavun, şelengo, salatalık çeşitleri, domates, patlıcan ve biber çiftçilerin temel gelir kaynaklarını oluşturan tarım ürünleridir.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[5]	47.896	11.063	36.833
1970[6]	64.301	17.850	46.451
1975[7]	82.306	26.244	56.062
1980[8]	100.228	40.820	59.408
1985[9]	82.508	45.329	37.179
1990[10]	100.361	57.461	42.900
2000[11]	187.705	121.382	66.323
2007[12]	152.469	100.929	51.540
2008[13]	154.423	87.605	66.818
2009[14]	159.350	89.940	69.410
2010[15]	162.983	90.784	72.199
2011[16]	168.917	94.025	74.892
2012[17]	172.422	95.896	76.526
2013[18]	177.084	177.084	veri yok
2014[19]	181.072	181.072	veri yok
2015[20]	184.604	184.604	veri yok

Ayrıca bakınız

• Yezidiler

Kaynakça

1. http://www.viransehir.gov.tr/kaymakamimizin-ozgecmisi
2. http://www.viransehir.bel.tr/
3. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDda5qy. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
4. "Amid Sancağı (1567 tarihli Tahrir Defteri'ne göre)", Osmanlı Araştırmaları-XVI., İbrahim Yılmazçelik
5. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmW432z. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
6. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bto9aspN. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
7. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtrCncss. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
8. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btv30EWm. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
9. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxAZfiD. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
10. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtysB6wc. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu13UmnL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu38aejs. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCJESEH. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEMwgeF. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuG1Rnlm. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuHFJlg9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
17. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZyU9GMI. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
18. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPVSYUQt. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
19. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDda5qy. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
20. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 

Dış bağlantılar

• Viranşehir Belediyesi
• Viranşehir Kaymakamlığı