Antik Çağ felsefesi

Thales

Antik Çağ felsefesi ya da Antik Çağ Yunan Felsefesi, MÖ 700'lü yıllardan başlayıp M.S. 500'lü yıllara, yani Orta Çağ'a kadar uzanan tarihsel dönemdeki felsefe tarihini kapsar. Antik Yunan ve Roma kültürlerinde süregelen felsefe eğilimleri ve öğretilerinden oluşur. Klasik İlkçağ felsefesi olarak adlandırılması da sözkonusudur. Bu dönem İlk Çağ felsefesinden, Yunan ve Roma kültürlerine bağlı olmalarıyla ayrıştırılır. Böylece bilgi için bilgi gibi bir felsefe geleneğine geçilmiş olduğu varsayılır; bilgi burada gündelik yaşamdaki kullanılabilirliğinin ötesinde kendi başına bir değer ya da sorundur. Bu nedenle Batı felsefesi olarak adlandırılan felsefe geleneği kendisini Antik Çağ felsefesine dayandırır. Çağdaş ya da modern denilen düşünce biçiminin ve felsefe tarzının embriyon halinde bu dönem felsefe geleneğinde ortaya konulduğu varsayılmaktadır. Antik Çağ filozofları, bilginin anlamını, doğruluğun ne olduğunu, erdemin ne anlama geldiğini, evrenin ve yaşamın anlamını sorgulamışlar ve felsefi soruları şekillendirmişlerdir.

Sokrates'in kendisinden sonra gelen filozoflar üzerindeki etkisinin çok büyük olduğu düşünüldüğünden Sokrates'ten önceki filozofları Sokrates öncesi düşünürler olarak sınıflandırmak yaygın bir eğilimdir. Sokrates öncesi düşünürlerin önemi tüm evrenin mitolojik ögeler ile açıklanmasının karşısına us'a dayalı açıklamalar getirmeye çalışmalarıdır. Cevabını bulmaya çalıştıkları ve üzerinde düşündükleri başlıca soru "Her şeyin kökeninin ne olduğu" idi. Kendilerine doğa filozofları da denen Sokrates öncesi düşünürlerin görüşleri çok çeşitlilik göstermekle birlikte onların sordukları soruların ve verdikleri cevapların kendilerinden sonra gelen düşünürler üzerinde etkileri büyük olmuştur. Antik Çağ Felsefesinde bu döneme Sokrates öncesi felsefe denmektedir. Bu dönemden sonra gelen ve Sokrates'ten Büyük İskender'in Savaşlarına (MÖ 335-323) kadar geçen dönem Klasik Yunan Felsefesi olarak nitelendirilebilir. Bu devirden sonra ise Hellenistik felsefe dönemi gelir. Bu dönem Aristoteles ile başlayıp Yeni Platonculuk'un başlarına kadar devam eder.

Okullar

Antik Çağ Yunan felsefesinde yer alan felsefe eğilimleri için kullanılan sınıflandırma ve adlandırmalar, felsefe tarihiinde nasıl bir ölçü kullanıldığına bağlı olarak çeşitlilik göstermekle birlikte dönemde etkili olan belli başlı eğilimleri (her ne kadar bazı kaynaklarda bu sınıflandırmalar farklılık gösterse de) şu şekilde sınıflandırabiliriz.

Sokrates Öncesi Dönem

• Milet Okulu
• Pisagorculuk
• Efes Okulu
• Elea Okulu
• Çoğulcu Okul
• Atomculuk
• Sofistler

Klasik Yunan Felsefesi

• Sokrates
• Platon
• Aristoteles
• Hellenistik Felsefe
• Kuşkucular
• Stoacılık
• Epikürcülük
• Kinizm/Sinizm

Filozoflar

• Thales
• Anaximandros
• Anaximenes
• Pythagoras
• Demokritos
• Gorgias
• Empedokles
• Heraklitos
• Parmanides
• Zenon
• Sokrates
• Plotinos
• Platon
• Aristoteles

Kaynaklar

• Felsefe tarihi, Macit Gökberk, Remzi Kitabevi.