John (İngiltere kralı)

John

İngiltere Kralı
Hüküm süresi	6 Nisan 1199 - 19 Ekim 1216
Taç giymesi	27 Mayıs 1199
Önce gelen	I. Richard
Sonra gelen	III. Henry

Eş(leri)	Gloucesterlı İsabella Angoulèmeli İsabella
Çocukları	III. Henry Richard Joan İsabella Elanor
Hanedan	Plantagenet Hanedanı
Babası	II. Henry
Annesi	Akitanya Düşesi Eleanor
Doğum	24 Aralık 1166(1166-12-24) Beaumont Sarayı, Oxford
Ölüm	19 Ekim 1216 (49 yaşında) Newark Kalesi
Defin	Worcester

Yurtsuz John (d. 24 Aralık 1166 – ö. 19 Ekim 1216), 1215'te Magna Carta'yı imzalayan İngiltere kralıdır.

Kral olmadan önceki dönemi

Norman krallarından II. Henry'nin en küçük oğludur. Ağabeyleri II.Henry'ye karşı isyan ettikleri için kral tarafından 1177'de İrlanda Lordu olarak atandı. Ancak 1189'da ağabeyi I. Richard babasına karşı ayaklandığında I. Richard'ı destekledi. Bu yüzden I. Richard kral olunca John'a karşı oldukça cömert davrandı ve Fransa*daki Montain kontluğunu ve İngiltere'deki pekçok araziyi bağışladı.^[1]

I. Richard, küçük kardeşi John'dan İngiltere'ye girmeyeceği ve yönetime müdahale etmeyeceği konusunda söz almıştı. Ama 1190'da Üçüncü Haçlı Seferine katılmak için yola çıkmadan önce yerine yeğeni Arthur'u veliaht olarak atayınca John İngiltere'ye geldi ve Lord William Longchamp aracılığıyla yönetimi devraldı. Ancak diğer İngiliz soyluları Richard'a bağlılıklarını sürdürdüler.^[1] Richard 1194'de İngiltere'ye döndü ve John yaptığı işkencelerin üstüne anavatanı olan İngiltere'den sürgün etti. John ağabeyinden özür diledi ve Richard kendisini affederek Mortrain ve İrlanda'daki mülklerini geri verdi.1196'da Richard'ın veliaht ilan ettiği Arthur'un Fransız kralı II. Filip ile yaptığı yaptığı savaşta esir düşmesinin ardından John yeni veliaht olarak ilan edildi.^[1]

Kraliyet yılları

1199 yılında I. Richard ölünce John kral ilan edildi. Ancak Normandiya ve Anjou dükleri, onun krallığını tanımadılar ve tahtın sahibinin Fransa'da esir tutulan Arthur olduğunu ileri sürdüler. Arthur'u elinde tutan II. Filip de Arthur'dan yana tutum aldı. John nihayet 1203 yılında Arthur'u ele geçirip öldürdü. Ancak bu sorunlarının çözülmesini sağlamadı. Zira Normandiya ve Anjou dükleri bu sefer Fransa'nın saflarını geçtiler. İngiltere'nin Fransa'daki topraklarını kaybetmesi John'un prestij kaybetmesine neden oldu. Yeniden bu toprakları ele geçirmek için harekete geçti ama sefer masraflarını karşılamak için vergileri artırması yeniden huzursuzluklara yol açtı.^[1]

Kilise ile anlaşmazlıklar

John Carterbury başpiskoposluğuna atamaları kendisi yapmak istiyordu. Papa III. Innocentius'un 1205 yılında Stephen Langton'u bu makama getirmesine karşı çıktı ve kendi belirlediği bir aday getirmeye çalıştı. Bunun üzerine Papalık, John'u afaroz ettiğini açıkladı. John ise misilleme olarak kilisenin mallarına el koydu. Çatışmanın galibi kilise oldu ve 1213 yılında John Papa'nın isteklerini kabul eden bir anlaşma yapmak zorunda kaldı.^[1]

Soylular ile anlaşmazlıklar

John, Papalık ile uzlaştıktan sonra, Fransa'daki toprakları geri almaya zöneldi. Ancak 1214 yılında Bouvines Savaşı'nda ağır bir yenilgi yaşadı. Tekrar İngiltere'ye döndüğünde bu sefer, adaaki baronların da kendisine karşı birleştiklerini ve isyan içinde olduklarını gördü. Durumun ciddiyetini farkedip zaman kazanmaya çalıştı ve müttefikler aradı. Papalık John'a destek vereceğini belirtti. Bu destekten cesaret alarak asi baronların mallarina el konulması emrini verse de, baronlar oluşturdukları ordu ile Londra üzerine harekete geçtiler.^[1]

Baronlar (büyük toprak sahipleri) eğer önerecekleri antlaşmayı kabul ederse onu tekrar kral yapacaklarını söylediler. Kral çaresizce bu antlaşmayı imzaladı (Magna Carta Libertatum 1215). Bu antlaşmanın önemi, tarihteki insan haklarıyla ilgili ilk yazılı antlaşma olmasıdır. Ancak baronlara tanınan ayrıcalıklar nedeniyle tamamen demokratik bir antlaşma değildir.

Magna Carta

Magna Carta Latince 'Büyük Sözleşme, Büyük Ferman' anlamına gelir ve Ortaçağ'ın en önemli belgelerinden biridir. Anlaşma feodallerin kral karşısındaki haklarını garanti eden bir belgedir. Üç temel prensibe vurgu yapar:^[1]

Kilise, din görevlilerinin atanmasında özgür olacaktır.
Baronların rızası olmadan kararlaştırılan miktardan fazla vergi alınmayacaktır.
Mevcut yasalara uyan özgür insanlar keyfi olarak cezalandırılmayacaktır.

Kral herhangi bir nedenle bu kanunlara uymayı reddederse, soylular onu azledip yeni bir kral seçme hakkına sahip olacaklardı. Nitekim John bu anlaşmaya uymak niyetinde değildi. Bunun üzerine baronlar II. Filip'in oğlu Louis'i kral olması teklifi ile İngiltere'ye çağırdılar. John Fransızlar ve baronlarla mücadele ederken dizanteri hastalığına yakalandı ve 1216 yılında öldü.^[1]

Ayrıca bakınız

I. Baronlar Savaşı
II. Baronlar Savaşı
Robin Hood

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Richard	İngiltere Kralı 1199 - 1216	Sonra gelen: III. Henry

İngiltere, İskoçya ve Britanya hükümdarları

1603'ten önce İngiltere hükümdarları	Athelstan Muhteşem Edmund Eadred Adaletli Eadwig Barışçıl Edgar Şehit Edward Tedariksiz Ethelred Çatalsakal Sweyn Cesur Edmund Büyük Knud Tavşanayak Harold Harthacnut Günah Çıkartıcı Aziz Edward Harold Godwinson Edgar Atheling I. William II. William I. Henry Stephen Matilda II. Henry Genç Kral Henry I. Richard John III. Henry I. Edward II. Edward III. Edward II. Richard IV. Henry V. Henry VI. Henry IV. Edward V. Edward III. Richard VII. Henry VIII. Henry VI. Edward Jane I. Mary ve II. Felipe I. Elizabeth

1603'ten önce İskoçya hükümdarları	Kenneth I. MacAlpin I. Donald I. Konstantin Áed Giric Eochaid II. Donald II. Konstantin I. Malcolm Indulf Dub Cuilén Amlaíb II. Kenneth III. Konstantin III. Kenneth II. Malcolm I. Duncan Macbeth Lulach III. Malcolm Canmore III. Donald II. Duncan III. Donald Edgar I. Alexander I. David IV. Malcolm I. William II. Alexander III. Alexander Margaret Birinci Fetret John İkinci Fetret I. Robert II. David Edward II. Robert III. Robert I. James II. James III. James IV. James V. James I. Mary VI. James

1603'deki Taht Birliği'nden sonra İngiltere ve İskoçya hükümdarları

I. & VI. James I. Charles Topluluk II. Charles II. & VII. James II. Mary ve II. & III. William Anne

1707 Birleşme Yasası sonrası Britanya hükümdarları

Anne I. George II. George III. George IV. George IV. William Victoria VII. Edward V. George VIII. Edward VI. George II. Elizabeth

Tartışmalı hükümdarlar italik yazılmıştır.

Normaniya Dükleri

Normandiya Hanedanı 911–1135	Rollo I. William I. Richard II. Richard III. Richard I. Robert II. William* II. Robert I. Henry* III. William

Blois Hanedanı 1135–1144	Stephen *

Plantagenet Hanedanı 1144–1259	Geoffrey II. Henry Genç Kral Henry IV. Richard John III. Henry

* Ayrıca İngiltere Kralı; ** Ayrıca İngiltere Kralı ve İrlanda Lordu

Kaynakça

1 2 3 4 5 6 7 8 Ortaçağ-Yeniçağ Avrupa Tarihi, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Ders Kitabı sf.30.31

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.