Zaragoza

Koordinatlar: 41°39′N, 0°53′W

Zaragoza
—  Belediye  —

Zaragoza'da Basilica del pilar ve Ebro Nehri

Bayrak
Damga
Zaragoza'in Aragon içinde konumu
Koordinatlar: 41°39′K 0°53′B / 41.65°K 0.883°B / 41.65; -0.883
Ülke İspanya İspanya
Özerk topluluk Aragon Özerk Bölgesi
İl Zaragoza ili
Comarca Zaragoza
Kuruluş
İdari birimler
Yönetim
 - "Alcalde" Juan Alberto Belloch (PSOE)
Yüzölçümü
 - Toplam 1.062,64 km2 (410,3 mi2)
Rakım 199 m (653 ft)
Nüfus (2010)
 - Toplam 701.090
 - Yoğunluk 860,69/km² (2.229,2/sq mi)
  INE
Zaman dilimi CET (+1)
 - Yaz (YSU) CEST (+2)
Posta kodu 50001 - 50018
Alan kodu 34 (İspanya) + 976
İnternet sitesi:

Zaragoza (eskiden; Latince: Caesaraugusta; İngilizce: Saragossa), Aragon Özerk Bölgesinin başkenti ve Zaragoza ili'nin merkezidir.

Zaragoza Ebro Nehri ve onunla birleşen "Huevra Çayı" ve "Gallego Çayı" nun geniş vadisinde ve bu vadi bölgesinin hemen hemen ortasında kurulmuştur. Bu vadi arazisi Los Monegros adı verilen çöl tarzından, yeşil meralar, sık ormanlar ve yüksek tepeler ve dağlar gibi çok değişik arazi tarzı gösterir.

Zaragöza'nın en ünlü binaları Arap yapısı olan "Aljaferia Sarayı", "Catedral del Salvador" yahut "La Seo Katedrali" ve "Basílica de Nuestra Señora de El Pilar" yahut "Basılıca del Pilar" Bazılıkası ile şehirdeki bulunan birkaç diğer bina İspanya'da müslümanlarin ülkeden atıldıktan sonra Arap ve Hiristiyan mimarı stilleri karışımından ortaya çıkartılan Aragon tipi "Müdejar Mımarı Stili"'nin en güzel örnekleri olduğu kabul edilmektedir. Bu binalar İspanya için UNESCO Dünya Mirasları listesine konulmuşlardır.

Tarihçe

İlk dönemler

Antik "İberler"in bir kabilesi olan "Sedatanı"'nın günümüzdeki Zaragöza mevkinde "Salduie" adlı bir köyde orurdu=kları bildirilir. Antik Romalı kaynakları bu yerleşkeyi "Salduba" olarak anmıştırlar. Augustus "Kantabriya Savaşı" sonunda ordusunda bulunan askerlere bir mükafat olarak bu yerleşkeyi koloni yapmalarını finanse etmiş ve bu yeni Romalı kolonisine kendi adına atıfla Caesaraugusta adi verilmiştir. Bu koloninin tam ne tarihte kurulduğu belirli değilse de bu tarihin MÖ. 25 ile M.12 arasında bir yılda olduğu kabl edilmektedir. Roma İmparatorluğu'nun devam ettiği yuzyillarda bu Roma şehri olağanüstü olaylarla karşılaşmadığı için belgelerde görülmemektedir. 5. yy. da batı Roma barbar kavimler göçleriyle karşılaştığı zaman Caesaraugusta İspanya'ya göç eden "Visigotlar"'ın eline geçti.

Arap Sarakusta

Emevi Araplar İberik yarımadasını ellerine geçirip bu yörelerde yerleşmeye başladılar. 714'de Berber ve Arap orduları o zamana kadar Caesaraugusta olarak biline yerleşkeyi ellerine geçirdiler ve bu yerleşkeye Sarakuşta (سرقسطة) adını verdiler. Bu şehir Arapların Pireneleri doğudan geçmeleri için bir üs oldu. Şehir Kurtuba Emirliği hakimliği alyina geçti ve Kuzey İspanya'da en büyük müslümanlar kontrolü altında olan şehir hüviyetini aldı.

777'de Frankların Kralı Şarlman Pirenelerin kuzeyinde de bulunan ve daima isyan eden Baskları tamamen bastırmak için İspanya'ya girerek Sarakusta şehrini eline geçirmek için şehri kuşatmaya aldi. Fakat sert direniş ve Basklarin Franklarin gerisinde devamlı baskınlari dolayısıyla bundan vazgeçerek Pirene'ler kuzeyine geri çekilmek zorunda kaldı. Avrupa edebiyatının ilk edebi eserlerinden biri olan "Chanson de Roland" bu geri çekilmedeki zorlukları konu alır.

Zaragoza Taifa Emirliği

Emeviler Kurtuba Halifeliği'nin zaten salantıda olması ve Halife III. Hişam (1027–1031) ölmesiyle çökmesi ile Arap Endülüs'te irili ufaklı bağımsız Taifa emirlikleri kuruldu. Arap Sarakusta 1018-1116 döneminde böyle bir Sarakusta Taifa Emirliği başkenti oldu. Bu dönemde 1018-1038 arasinda emirler "Banu Tucibi" sülalesindedi. 1038'de emirliği "Banu Hud" sülalesi aldı. Bu sülaleden emrler Afrika'dan Endülüs' geçen Murabitler ile uğraşmaları gerekti. "Banu Hud" emirleri bu çok sert Musulmanlarla uğraşabilmek için Hıristiyanlarla müttefiklik yapmaya zorlandılar. Önceden Kastilya kralının komutanlığını da yapan Valensiyalı El Cid Sarkusta Emirleri Yusuf al-Mu'taman ibni Hud ve Emir II. Mustain'in Arap ordularının komutanlığını yaptı. El Cid'in ölümünden sonra 1100'de Mürabitler Ebro Nehri'ni geçtiler ve Hıristiyan Aragon Krallığı ile komşu oldular. Mayıs 1110'da en nihayet Banu Hud emirleri Murabitlere tamamen yenilip Sarakusta'dan atıldılar.

Son Sarkusta Emiri Abdülmelik İmadeldevle Sarakusta'dan çekildikten sonra askerleri ile Hıristiyan Aragon Kralı I. Alfonso Savaşçı'nın emrine girdi. Bundan sonra Aragon Kralari ordularında Sarkusta şehirinde doğup büyümüş müslüman askerleri devamlı olarak tutmaya başladılar.

Aragon va İspanya krallıklar dönemi

1118'de Aragon kiralı I. Alfonso Savaşçı Zaragöza'yı Murabitler'den alip eline geçirdi ve bu şehri Aragon Krallığı başkenti yaptı. Fakat I. Alfonso 1134'de çocuksuz ölünce krallık karıştı. Zaragoza "Leon ve Kastilya Kralı" VII. Alfonso tarafından zaptedildi. Bu kral Zaragoza'yı 1137'de terketti; ama şehrin hakimiyeti Kastilya'ya bağlı olan Barselona Kontu olan İV. Ramon Berenguer eline geçti.

İspanya Engezisyonu döneminde Zaragoza iki çok gizemli ölüme sahne oldu. Bunlar Dominquite del Val adlı Bazilika korosunda şarkı söyleyen bir genç çocuk ve Pedro de Arbues adlı bir engezisyon sistemi görevlisi idi. Özellikle bu ismi taşıyan bir genç çocuğun nasıl ve kim tarafından öldürüldüğü ve hatta böyle bir kişinin yaşayıp yaşamadığı hala tartışılmaktadır. Fakat bir "kıskanç bir yahudi" tarafından "katil" edildigi rivayetleri koyu Katolikler tarafından şehirde yüzyıllarda yaşamış olan Yahudilere hücum etmeye bir fırsat olarak kabul edildiği gerçektir. Bütün Yahudileri genç Hiristiyan çocuk düşmanı olmakla itham ederek şehirdeki tûm Yahudilere (yüzyillar sonra "pogrom" olarak adlandıracak) antisemitik hücumlar basladi. Pek çok Yahudi öldürülüdü; çok sayida Yahudi Zaragoza'dan kaçtı ve kalanlar da din değiştirip Katolik olmaya zorlanıp Zaragoza'da "Yahudi Sorunu" güya çözülmüş oldu.

[1]

Yarımada Savaşı sırasında 8 Şubat 1809'da Fransız ordusunun Santa Engarcia Manastırı'na hücumu

Zaragoza Napolyon'un İspanya istilasına karşı yapılan Yarımada Savaşı (1807-1814) sırasında iki defa kuştamaya uğradı. "Birinci Zaragoza Kuşatması" Haziran-Ağustos 1808'de oldu. "İkinci Zaragoza Kuşatması" ise Aralık 1808'den Şubat 1809'a kadar sürdü. Bu kuşatma Fransız ordularının ilerleyişini durdurmakla beraber, Şubat'ta şehir teslim olduğu zaman şehir savunucuları 60.000 kadar ölü zayiat vermislerdi ve Zaragoza tamamiyle harabeye dönmüştü.[2]

Modern çağlar

19. ve 20. yy başlarında ta "İspanya İç Savaşı" baslayana kadar İspanya'da kırsal köy ekonomisi büyük bir çekilme gösterdi. Buna karşılık sanayi geliştiren şehirler, özellikle Zaragoza şehri, hızla iktisadi gelişme gösterdi. İspanya Iç Savaşı;ndan sonra II. Dünya Savaşı'nda "tarafsız" İspanya ve harpten sonra General Franko'nun muhafazakar tutumuna rağmen Zaragoza gittikçe hızlanarak büyümeye devam etti. Aragon bölgesi ve Zaragoza, hizla sanayileşen İspanyol ekonomik mucizesinin başını çeken bölge ve şehirlerden başta gelenlerden oldu.

20.yy üçüncü çeyreğinde Zaragoza bir seri felakete sahne oldu. 1979'de cikan "Hotel Corona" yangınında en az 80 kişi öldü. Buna Bask ülkesinden gelen ayrımcı Bask milliyetçilerinin sebep olduğu iddia edilmekle beraber resmen bunun bir kaza olduğu kabul edilmiştir. Yine de bu yangını kimin ne için çıkardığı bilinmediği iddia edilmektedir. 1987'de Baskli ayrımcı milliyetçiler Zaragoza askeri kışlasında bomba patlatıp içlerinde çocuklar da bulunan 11 kişinin ölmesine neden oldular. Bu küstah hücumu protesto olarak 250.000'den daha fazla sayıda Ispanyol şehirde yürüyüşler yaptılar.

Coğrafi konum

Zaragoza'in coğrafi koordinatları 42°51′K , 2°41′B olur. Şehrin önemli Aragon Bölgesi ve İspanya şehirlerinden uzaklıkları şunlardır:Alicante: 512 km ; Barselona: 296 km ; Bilbao: 303 km ; La Coruña: 802 km ; Madrid: 324 km ; Pamplona: 179 km ; Sevilla: 853 km; Valensiya: 325 km; Valladolid: 441 km ; Huesca: 71 km; Teruel: 175 km

Demografi

Zaragoza belediye sınırları içinde nüfus (2010 tahmini) itibariyle 701.090 kişi olup nüfus yoğunluğu 659,8 kişi/km² olur.[3] Böylelikle Zaragoza, nüfus itibariyle İspanya'da şehir sıralamasında 5. sırayı alır. Fakat şehirin etrafında belediye sınırları dışında şehir varoşları bulunur ve bunlarla bir büyük metropoliten Zaragoza oluşur. Metropoliten Zaragoza'nın nüfusu (2006 tahmini ile) 783.763 kişidir.

Zaragoza belediye sınırları içinde nüfusun gelişmesi şu gösterimde izlenebilir:

1.000 Kişi

Kaynak: INE - Instituto Nacional de Estadística, İspanya
(stad) Kaynak:Hollandaca Wikipedia "Zaragoza (stad)" maddesi

Sehir idare bolgeleri ve semtleri

Zaragoa sehir idare boilgeleri

Temmuz 2005'den itibaren Sazgoza belediye idaresi yerel idareyi halak indirmek maksadi ile sehir yerel idaresi icin 15 "bolge (distirito)" kurmustur.[4] Bunlar ve bunlarin altinda bulunan semt ve koyler su listede gorulebilir:

Etkinlikler

Zaragöza etkinlikleri ile de çok popüler olmuştur. Her yıl 12 Ekim'de yapılan "Pilar'lı Bakire Meryem" adına yapılan "Fiesta el Pilar" şenliği İspanya'nın her tarafından katılıcı bulmaktadır. Bu festival ayın 12'inden önceki ilk hafta sonu başlayıp ertesi Pazar bittiği için tahminen 10 gün kadar sürmektedir. Bu festival etkinliklerinden biri olan "Çiçek Sunma" resmigeçitine 2009'da 400 kadar grup ve 450.00 kişi iştirak ettiği ve bu geçitin 8 saatten uzun sürdüğü bildirilmektedir. Bundan başka "Meyve Sunma" geçiti ve "Rosario de Krital" adlı camdan yapılma içi aydınlatılmış dini heykel tasiyan 30 kadar vasıtaden oluşan dinsel resmigeçitler vardır. Bunların yanında özel kıyafetler giyinmiş "devler" ve "cabezudos" adı verilen 9 karakter çocukları eğlendirir; daha yaşlılar için geçici lunaparklar kurulur; bira festivalleri yapılır. Şehirde bulunan iki tane birinci kategori boğa güreşi arenası da dolup taşar.

Kardeş şehirler

Zaragoza'nin şu kardeş şehirleri bulunmaktadır:

Resimler

Kaynakça

  1. ↑ "Jewish Community of Zaragoza". Aragonguide.com. http://aragonguide.com/622/aragon-guide-place-zaragöza-jewish-quarter--aragon-pyrenees.html. Erişim tarihi: 2011-04-10.
  2. ↑ "Napoleon's Total War". Historynet.com. http://www.historynet.com/wars_conflicts/napoleonic_wars/6361907.html?page=2&c=y. Erişim tarihi: 2011-04-10.
  3. ↑ "Zaragoza supera los 700.000 habitantes". Heraldo.es. 2006-01-01. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160330020801/http://www.heraldo.es/noticias/zaragoza/zaragoza_supera_los_700_000_habitantes.html. Erişim tarihi: 2011-04-10.
  4. ↑ Cf. Reglamento de órganos territoriales y de participación ciudadana de Zaragoza.
  5. ↑ "Official portal of City of Skopje - Skopje Sister Cities". © 2006-2009 City of Skopje. 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160430072921/http://www.skopje.gov.mk/EN/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=69. Erişim tarihi: 2009-07-14.
  6. ↑ "Bethlehem Municipality::". www.bethlehem-city.org. 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140713234635/http://www.bethlehem-city.org/Twining.php. Erişim tarihi: 2009-10-10.
  7. ↑ "Twinning with Palestine". © 1998-2008 The Britain - Palestine Twinning Network. 28 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120628210624/http://www.twinningwithpalestine.net:80/groupsinternational.html. Erişim tarihi: 2008-11-29.
  8. ↑ The City of Bethlehem has signed a twinning agreements with the following cities Beytüllahim Belediyesi.
  9. ↑ "Acordos de Geminação" (Portekizce). © 2009 Câmara Municipal de Coimbra - Praça 8 de Maio - 3000-300 Coimbra. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160417140519/http://www.cm-coimbra.pt/index.php?option=com_content&task=view&id=62&Itemid=128. Erişim tarihi: 2009-06-25.
  10. ↑ "Twinning Cities: International Relations" (PDF). Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. 24 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080624200552/http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf. Erişim tarihi: 2009-06-23.
  11. ↑ Twinning Cities: International Relations. Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. Retrieved on 2008-01-25.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Aragon Özerk Topluluk
Başkent: Zaragoza
Konular
Bayrak · Arma · Marş · Tarih
İller
Belediyeler
Aragona'daki belediyeler listesi


This article is issued from Vikipedi - version of the 8/7/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.