İstanbul Üniversitesi

İstanbul Üniversitesi
İstanbul Üniversitesi logosu
İstanbul Üniversitesi logosu
Kuruluş 30 Mayıs 1453 (tarihî)[1]
1 Ağustos 1933 (modern)
Tür Devlet üniversitesi
Eski isim(ler)i Medâris-i Semâniye ve Fâtih Dârüşşifâsı(1453)
Darülfünûn (1846)
Darülfünûn-i Osmani (1869)
Darülfünûn-ı Sultani (1873)
Darülfünûn-ı Şahane (1900)
İstanbul Darülfünûnu (1924)
Eğitim dil(ler)i Türkçe ve İngilizce
Rektör Prof. Dr. Mahmut Ak[2]
Rektör yardımcısı Prof. Dr. Sedat Murat
Prof. Dr. Recep Güloğlu
Prof. Dr. Halis Yunus Ersöz
Prof. Dr. Bayram Mert Savrun
Öğretim üyeleri 5.300
Kayıtlı 88.500
Diğer öğrenciler 9.000 (önlisans)
Akademik birimler 22 fakülte,[3]
1 yüksekokul,[4]
3 bölüm,[5]
17 enstitü,[6]
77 araştırma merkezi[7]
7 meslek yüksekokulu[8]
Konum İstanbul, Türkiye
Okul renkleri          Yeşil ve Sarı
Web sitesi istanbul.edu.tr


İstanbul Üniversitesi'nin simgesi olan giriş kapısı ve arka kısımda görülen Beyazıt Kulesi

İstanbul Üniversitesi (kısaca İÜ), ana yerleşkesi İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan devlet üniversitesidir.

18 Kasım 1933'te Türkiye'nin ilk ve tek üniversitesi olarak öğrenim hayatına başlamış olan kurum, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ilk Avrupa tarzı üniversite olarak kabul edilen Darülfünun'un doğrudan devamıdır. Ayrıca okulun bazı birimleri temelleri İstanbul'un fethinin ertesi günü 30 Mayıs 1453'te Fatih Sultan Mehmet'in emriyle kurulan Sahn-ı Seman medreselerine kadar dayandığından okulun kuruluşu bu tarihe kadar uzanır.[9] Bugünkü hali 1933'te kurulmuştur.[10]

2011 yılında, Dünyanın en iyi 500 üniversitesi sıralamasına Türkiye'den giren tek üniversitedir.[11] İstanbul Üniversitesi dünyanın en iyi 500 üniversitesi arasında 2006'dan beri yer almaktadır.[12][13] Üniversite, aynı zamanda Asya Pasifik bölgesinin en iyi 100 üniversitesi arasındadır.[14][15] Üniversitede yaklaşık 73.000 lisansüstü, lisans ve ön lisans öğrencisi öğrenim görmektedir. Bu yükseköğretim işlemi 12.000 öğretim üyesi ve öğretim elemanı tarafından gerçekleştirilmektedir.

Tarihçe

Osmanlı dönemi

İstanbul Üniversitesi'nin kuruluşuna ilişkin tezler 1321 yılına kadar gidebilmektedir. Alman tarihçi Richard Honig, bugün Beyazıt Yerleşkesi'ndeki merkez binanın bulunduğu yerde Roma üniversiteleriyle eşdeğer nitelikte tıp, hukuk, felsefe ve edebiyat eğitimi veren bir kurumdan söz eder ve bu kurumun kurulduğu 1 Mart 1321 tarihinin bir bakıma İstanbul'da eğitimin başlangıç tarihi olduğunu belirtir.[16]

Türk tarihçiler ise İstanbul Üniversitesi'nin kuruluşunu 1453 olarak kabul ederler. İstanbul'un Fethi'nin ertesi günü 30 Mayıs 1453'te kentte yapılan toplantılarda kentte bir eğitim kurumunun kurulmasının kararlaştırılır. Bu karar üzerine 1470 yılında Fatih Camii çevresinde sekiz bölüm halinde açılan ve sekiz avlulu anlamına gelen Sahn-ı Seman Medreseleri günümüzde İstanbul Üniversitesi'nin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple İstanbul Üniversitesi'nin logosunda kuruluş tarihi 1453 olarak yazmaktadır. Bir dönem İstanbul Üniversitesi rektörlüğünü de üstlenen hukukçu Cemil Bilsel ise üniversitenin kuruluş yılının Sahn-ı Seman Medreseleri'nin açıldığı yıl olan 1470 olduğunu belirtir.[17]

Osmanlı Devleti'nde Avrupa tarzında modern bir üniversite kurma girişimleri 1846'da başlamıştır. 1863, 1870 ve 1874'teki başarısız denemelerden sonra nihayet II. Abdülhamid'in fermanıyla 31 Ağustos 1900'de Darülfünûn-ı Şahane adı verilen ilk üniversite açılmıştır. İstanbul Üniversitesi, işte bu kurumun doğrudan devamıdır.

Cumhuriyet'in İlk Yılları

Osmanlı Devleti'nde bir dönem Harbiye Nezareti (Savaş Bakanlığı) olarak kullanılan İstanbul Üniversitesi rektörlük binası ve önünde bulunan Atatürk anıtı
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün İstanbul Üniversitesi ziyareti, 2 Temmuz 1933

Türkiye Cumhuriyeti 21 Nisan 1924 tarihli ve 493 sayılı Kanun'la İstanbul Darülfünunu'nun tüzel kişiliğini tanıdı.

Lağvedilen Fatih ve Süleymaniye Medreseleri, 7 Ekim 1925'de Darülfünun'a bağlı İlahiyat Fakültesi olarak "reorganize" edildi. (1925-26 ders yılında 284 talebesi olan bu fakülte, 1933 Üniversite Reformu sonucunda Yüksek İslam Enstitüsüne çevrildi, ertesi yıl sadece 20 öğrencisi kaldığından kapatıldı.)

4 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu'yla ilk ve orta öğretimi devletleştiren Cumhuriyet yönetimi, Darülfünun'un özerk statüsüne kuşku ile yaklaşmıştır.

Yönetim ile üniversiteyi karşı karşıya getiren ilk olay, 1923'te Cumhuriyet'in ilanı üzerine bir kutlama mesajı gönderilmesi teklifine, Darülfünun Talebe Birliği genel kurulunun, "üniversitenin siyasi akımların dışında kalması kanaatiyle" karşı çıkması oldu.[18]

İkinci bir olay, harf devrimi konusunda bazı Darülfünun hocalarının çekinceler ifade etmeleri idi. Ancak bardağı taşıran damla, Atatürk'ün 1930'dan itibaren benimsediği Türk tarih ve dil tezlerine Darülfünun'un ilgi göstermemesidir. 1930 Aralığındaki Darülfünun ziyareti sırasında, "Ankara, Ege, Aka, Eti, ata, arkeos, amiral, kaptan" kelimelerinin kökeni hakkında sınadığı bazı profesörlerin kuşkucu yaklaşımları, Atatürk'ü kızdırmıştır.

1932 Türk Tarih Kongresinde, bazı profesörlerin (Mehmet Ali Ayni ve Zeki Velidi Togan gibi) açıkça, bazılarının tevil ve yumuşatma yoluyla Gazi'nin tezlerine karşı çıkmaları, Darülfünun'un sonunu getirdi. İlhan Başgöz'ün deyimiyle[19]:

“ Bu kongrede İstanbul Darülfünunundan bazı öğretmenler resmi dil ve tarih görüşlerini eleştirmek cesaretini gösterirler. Mustafa Kemal'in öz ilgi ve desteği ile yürütülen ve hükümetin kültür politikası halini alan bu iki görüşün Üniversitede destek bulamaması bir yana, bir de eleştirilmesi Ankara'da şiddetli tepki yaratır. „

Kongreden iki ay sonra sonra, Türk tarih tezinin ateşli savunucusu, eski İstiklal Mahkemesi hakimi Dr. Reşit Galip Maarif Vekili tayin edilerek, üniversiteye çeki düzen vermekle görevlendirildi.Bu kapsamda, İsviçreli eğitimci Albert Malche ülkeye çağrılarak, Darülfünun'un üzerine bir rapor yazması sağlandı. Profesör Malche'nin yazdığı olumsuz rapor üzerine 1933 Temmuzunda çıkarılan 2252 sayılı yasa ile Darülfünun ve ona bağlı bütün kurumlar, kadro ve örgütüyle lağvedildi. Yerine İstanbul'da Maarif Vekâletine bağlı yeni bir üniversite kurulması öngörüldü. İstanbul Üniversitesi 1 Ağustos 1933'te yeni bir kadro ve yapıyla açıldı. 18 Kasım 1933'te Türkiye'nin "ilk ve tek" üniversitesi olarak eğitime başladı.

Saat kuleleri

Üniversitenin Beyazıt Meydanı'na açılan anıtsal giriş kapısının iki tarafında yer alan Mustafa Şem'i Pek imzalı eklektik saat kuleleri 1865 yılında yaptırılmıştır.[20]

Arka yüzünde İstanbul Üniversitesi ana kapısı çizimi bulunan 500 Türk lirası. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın altıncı emisyon banknotlarından olan bu banknot 1971 yılında tedavüle girmiş, 1984 yılında tedavülden kaldırılmıştır.

Görev yapmış rektörler

Darülfünûn Müdür-i Umumîleri
Darülfünûn Eminleri
İstanbul Üniversitesi Rektörleri

Amblem

İstanbul Darülfünun 'u 1933 yılında bir yasayla İstanbul Üniversitesi olduktan sonra kullanılan ilk logo.

İstanbul Üniversitesi'nin simgesi olan "yılanlı amblem" 1243 tarihli Selçuklu Şifa Yurdu motiflerinden Prof. Süheyl Ünver tarafından ilham alınarak tasarlanmıştır.

Kampüsler

İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampusu bahçesinde bulunan, Doğu Roma yapılarından kalma sütun ve sütun başlıkları

İstanbul'un çeşitli semtlerinde bulunan kampüslerde eğitim faaliyetleri göstermektedir.

Akademik birimler

İstanbul Üniversitesi rektörlük binasının içi

Araştırma merkezleri

Ünlü mezunlar

Kaynakça

  1. ↑ İstanbul Üniversitesi tarihçesi
  2. ↑ "Cumhurbaşkanı, İÜ rektörlüğüne seçimde 1. olan Raşit Tükel yerine 2. Mahmut Ak'ı atadı". T24.com.tr. 11 Ağustos 2011. 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160404092912/http://t24.com.tr/haber/cumhurbaskani-iu-rektorlugune-secimde-1-olan-rasit-tukel-yerine-2-mahmut-aki-atadi,292401. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
  3. ↑ "İstanbul Üniversitesi - Fakülteler". 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160202084238/http://www.istanbul.edu.tr:80/?cat=15. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016.
  4. ↑ "İstanbul Üniversitesi - Yüksekokullar". 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160706082403/http://www2.istanbul.edu.tr/?cat=17. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016.
  5. ↑ "İstanbul Üniversitesi - Bölümler". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160129160532/http://www.istanbul.edu.tr:80/?cat=16. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016.
  6. ↑ "İstanbul Üniversitesi - Enstitüler". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160203161720/http://www.istanbul.edu.tr:80/?cat=18. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016.
  7. ↑ "İstanbul Üniversitesi - Merkezler". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160204193333/http://www.istanbul.edu.tr:80/?p=13059. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016.
  8. ↑ "İstanbul Üniversitesi - Meslek Yüksekokulları". 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160316120046/http://www.istanbul.edu.tr/?cat=557. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016.
  9. ↑ İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi web sitesi, Erişim tarihi:20.08.2011
  10. ↑ http://www.higheredu-sci.org/pdf/pdf_HIG_1517.pdf
  11. ↑ Academic Ranking of World Universities 2011 - Top 500 World Universities
  12. ↑ Academic Ranking of World Universities 2008 - Top 500 World Universities
  13. ↑ Academic Ranking of World Universities 2007 - Top 500 World Universities
  14. ↑ Academic Ranking of World Universities 2008 - Top 100 Asia Pacific Universities
  15. ↑ Academic Ranking of World Universities 2007 - Top 100 Asia Pacific Universities
  16. ↑ "Tarihçe". İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi. 5 Aralık 2012. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160806141449/http://isletme.istanbul.edu.tr/?p=5945. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
  17. ↑ "Tarihçe". İstanbul Üniversitesi. 11 Ağustos 2011. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160316163933/http://www.istanbul.edu.tr/?p=68. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
  18. ↑ Tarık Zafer Tunaya, Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1994, sf. 163.
  19. ↑ İlhan Başgöz & Howard E. Wilson, Türkiye Cumhuriyetinde Eğitim ve Atatürk, Ankara 1968, sf. 179-180.
  20. ↑ Cansever, Meltem (Haziran 2009), Türkiye'nin Kültür Mirası 100 Saat Kulesi, İstanbul: NTV Yayınları, ss. 130, ISBN 9786055813239

Dış bağlantılar

Koordinatlar: 41°00′46.93″K 28°57′49.95″D / 41.0130361°K 28.963875°D / 41.0130361; 28.963875

This article is issued from Vikipedi - version of the 9/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.