Şi-Pi Kağan
 |
Bu madde veya bölüm Şipi Kağan maddesine çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz. |
Şi-Pi Kağan (Çince: 始畢可汗/始毕可汗,(Pinyin): shǐbì kěhàn, (Wade-Giles): shih-pi k'o-han, 阿史那咄吉世, āshǐnà duōjíshì, a-shih-na to-chi-shih. 609-619 tarihleri arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır.
Yami Kağan' ın 609 yılında ölümü üzerine yerine oğlu Tou-chi tahta geçerek Şi-Pi (Shih-pi) kağan ünvanını aldı. Geleneklere uygun olarak üvey annesi İ-ch'eng prensesiyle evlendi ve bunu Çin imparatoruna bildirerek ilk temasını kurdu. Hükümdarlığının ilk yıllarında babası gibi Çin ile iyi ilişkilerde bulundu. Bu dönemde Çin' de iç karışıklıklar başladı ve muhalifler Şi-Pi Kağan' la ilişki kurdular.[1]
615 yılında Sui İmparatoru Yang'a, Şi-Pi Kağan' ın kuvvetlerini arttırdığı bilgisi verilmesi üzerine, kağanın kardeşinin Çinli bir prensesle evlendirilerek Göktürk topraklarının güney tarafının kağanı ilan edilmesi planlandı. Ancak Şi-Pi Kağan' ın kardeşinin bu teklifi kabul etmemesi ve kağanında bu durumdan haberdar olması üzerine Çin'le ilişkiler bozulmaya başladı. Bu olayların üzerine çok değer verdiği Sogd asıllı vezirinin Çinlilerce öldürülmesi sonucu Çinlilerle olan ilişkilerini kesti. Birkaç yüz bin kişilik ordusuyla Çin ülkesinin kuzey sınırında teftişe çıkmış olan Sui İmparator'u Yang'a saldırmak istedi. Ancak İ-ch'eng prenses bunu öğrenerek bir elçisini imparatora gönderdi ve durumdan haberdar olan imparator acele geri dönerek Yen-men kalesine sığındı. Çin topraklarına hızlıca akın yapan Şi-Pi Kağan, Yen-men kalesinde İmparator Yang' ı kuşattı. Kuşatma altında zor durumda kalan imparator, İ-ch'eng prensesin elçisiyle ülkenin kuzeyinde isyan çıktığı haberini alan Şi-Pi Kağan' ın kasım ayında ülkesine dönmesi üzerine kuşatmadan kurtulabildi. Ancak Şi-Pi Kağan devleti eski gücüne kavuşturarak Çin' e olan baskıyı arttırdı ve 616 yılı sonunda da Çin topraklarına akınlar yaptı.[1]
Sui İmparatoru kuşatmadan kurtulmuş ancak merkezi otorite zayıflamıştır. Eyaletlerdeki prensler, valiler ve dükler isyana başlamıştır. Bunlardan Tang dükü Li-Yüan, Şi-Pi Kağan'ında desteğini alarak 618 yılında Sui Hanedanlığını yıktı ve yerine Tang Hanedanı' nı kurdu. Şi-Pi Kağan 619 yılı şubat ayında Çin' e büyük bir akın başlattı. Sarı Irmak' ı hiçbir direnişle karşılaşmadan geçerek Hsia eyaletine geldi. Taiyuan' ı da içeren bölgeye akın yapacakken Şi-Pi Kağan öldü.[1]