1915'te Ermeni aydınların sürgünü

24 Nisan 1915′te tutuklananlardan bir grup

Ermeni aydınların sürgünü, Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı içerisinde iken başkent İstanbul'daki Ermeni toplumunun önde gelen insanları tutuklandı ve tehcir edildi. Tutuklular, 24 Nisan 1915 tarihinde Dahiliye Nazırı Talat Paşa'nın emriyle Ankara yakınlarındaki iki merkeze taşındı. 27 Mayıs 1915 tarihinde Tehcir Kanunu'nun kabulü ile birlikte daha sonra sürdürülen bu aydınların çoğu öldürüldü.^[1][2][3] 24 Nisan, Ermeni tehcirinin başlangıç günü olarak kabul edilmekte ve Ermenistan'da ve Ermeni toplulukları tarafından "Ermeni Soykırımını Anma Günü" olarak anılmaktadır.

Önde gelen sürgünler

Toplam 2,234 kişi sürgün edilmiştir.^[4][5] Aşağıdaki listede sürgün edilen tanınmış Ermenilerden bazıları verilmektedir:^{[6][7][8][9][10][5][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22]}

• Krikor Zohrab - Yazar, avukat, şair, hukukçu, siyasetci, profesör. - Öldürüldü^{[13][15][16][20][21]}
• Tlgadintsi - Yazar, öğretmen. - Öldürüldü^[13][20]
• Rupen Zartaryan - Yazar, şair, siyasetci. - Öldürüldü^[13][16]
• Yeruhan - Yazar, şair. - Öldürüldü^[13][16]
• E. Agnuni (Haçadur Malumyan) - Gazete editörü ve 1908 yılında Jön Türklerin devrimde önemli bir rol oynadı. - Öldürüldü^[13][19]
• Rostom Rostomyants - Tüccar ve halk figürü. - Öldürüldü^[9][20]
• Parunak Feruhan - Bakırköy yönetimin başı, kemancı - Öldürüldü^[10][19][22]
• Diran Kelekyan - Yazar, üniversite hocası ve ünlü Türk gazetesi Sabah'ın sahibi - Öldürüldü^[12][13][20]
• Vartkes Serengülyan - Siyasetçi - Öldürüldü^[12][19][20]
• Hovhannes Kılıçyan - Kitapçı - Öldürüldü^[12]
• Taniel Varujan - Şair, yazar - Öldürüldü^[5][13][16]
• Rupen Sevag - Doktor, şair, yazar. - Öldürüldü^[5][13][16]
• Paşayan Karabet Efendi - Doktor, yazar, Osmanlı parlamentosunun eski milletvekili, Ermeni Ulusal Meclisi üyesi - Öldürüldü^[13][20]
• Nazaret Dağavaryan - Doktor, yazar. - Öldürüldü^[12][22]
• Keğam Parseğyan - Yazar, gazeteci, oğretmen. - Öldürüldü^[13][20]
• Ardaşes Harutünyan - Yazar, gazeteci. - Öldürüldü^[12][16][20]
• Mihran Agasiyan - Şair ve müzisyen. - Öldürüldü^[12][15]
• Boğos Danyelyan - Avukat - Öldürüldü^[9][22]
• Mihrtad Haygazn - Tüccar - Öldürüldü^[20][22]
• Dikran Çöğüryan - Yazar, ressam öğretmen ve yayıncı. Vostan gazetesi editörü. - Öldürüldü^[12][16][20]
• Sımpad Pürad - Yazar, halk figürü, şair, Ermeni Millet Meclisi üyesi. - Öldürüldü^[13][20]
• Siamanto - Yazar, şair, siyaesteci, Ermeni Ulusal Meclisin üyesi - Öldürüldü^{[5][12][13][16][20]}
• Gomidas Vartabed - Muzisyen, Papaz - Kurtuldu (Delirmiş)^[12]
• Hagop Terziyan - Ezaneci - Öldürüldü^[9][20]
• Haig Tirâkyan - Siyasetci - Öldürüldü^[9][20]
• Harutün Şahrigyan - Siyasetci, avukat. - Öldürüldü^[13][20]
• Serovpe Noradungyan - Sanasaryan profesoru - Öldürüldü^[9][20]
• Şavarş Krisyan - Yazar, ilk Osmanli gazeteyi kurulan - Öldürüldü^[13]
• Levon Kirişçiyan - Profesör, şair - Öldürüldü^[9][15][21]
• Aram Andonyan - Yazar - Kurtuldu^[12]
• Hovannes Kımpetyan - Şair - Öldürüldü^[13][15]
• Yenovk Şahin - Aktör, tiyatrocu - Öldürüldü^[9][20]
• Levon, Mihran, ve Kevork Kayıkcıyan kardeşleri - İş adamlar - Üçü birden öldürüldü^[7][10][19]
• Kevork Hürmüz - Osmanlı imparatorluğunun London Times muhabiri - Öldürüldü^[20]
• Harutün Cangülyan - Siyastetci, yazar. - Öldürüldü^[12][19]
• Melkon Gürciyan (Hrant) - Yazar, profesör, gazeteci - Öldürüldü^[12][16]
• Harutün Kalfayan - Bakırköy belediye başkanı - Öldürüldü^[12][22]
• Hampartsum Boyacıyan - Siyasetci, doktor, 1908 sonrası Ermeni Ulusal Meclisi'nde Kumkapı delegesi, Osmanlı Parlamentosu'nda Adana Mebusu. - Öldürüldü^[13][20][22]
• Vramşabuh Samuelov - Tüccar ve bankacı - Öldürüldü^[9][20]
• Armen Doryan - Fransiz şair, gazeteci. - Öldürüldü^{[13][15][19][20][22]}
• Jak Sayabalyan (Paylag) - 1901-1905 tarihlerin ​​arasında Konya İngiliz Konsolosun tercümani, bir buçuk yıl sonra konsolos yardımcısı. Başkentte 1909'dan sonra, gazeteci - Öldürüldü^[12][19][20]
• Gigo (Krikor Torosyan) - Gazeteci (Gigo gazeteyi bulan) - Öldürüldü^{[12][19][20][21][22]}
• Hampartsum Hampartsumyan - Yazar - Öldürüldü^[13][20]
• Karekin Çakalyan - Öğretmen - Öldürüldü^[13]
• Yervant Odyan - Yazar - Kurtuldu^[12]
• Adom Şahen - Yazar - Öldürüldü^[20]
• Mihrdat Haygazn - Vatansever, eğitimci ve Ermeni Ulusal Meclisi üyesi. - Öldürüldü^[9]
• Abraham Hayrigyan - Türkolog, Ardi üniversite yönetmeni ve Ermeni Ulusal Meclisi üyesi. - Öldürüldü^[12][20]
• Mıgırdıç Hovanesyan - Ôğretmen - Öldürüldü^[9]
• Aristakes Kasparyan - Avukat, işadamı, Ermeni Ulusal Meclisi üyesi - Öldürüldü^[9][20]
• Püzant Keçyan - Editör, gazete Piuzantion'un sahibi, tarihçi - Kurtuldu (Delirmiş)^[12]
• Onig Mağazacıyan - Kumkapı Progresif Dernek Başkanı - Öldürüldü^[10]
• Sarkis Minasyan - Droşak baş editörü 1909 sonra öğretmen, yazar ve Osmanlı başkentinde siyasi aktivist; Ermeni Ulusal Meclisin üyesi - Öldürüldü^[13]
• Haçik İdareciyan - Öğretmen - Öldürüldü^[9]
• Krikor Hürmüz - Yazar, gazeteci - Öldürüldü^[12][19]
• Zareh Mumciyan - Tercuman - Öldürüldü^[7][19]
• Nerses Zakaryan - Vatansever, eğitimci, Ermeni Ulusal Meclisin üyesi. - Öldürüldü^[9]
• Aris Israelyan - Öğretmen ve yazar. - Öldürüldü^[12]
• Nerses Papazyan - Azadamard gazetenin editörü, eğitimci ve din adamı - Öldürüldü^[13][19][20]
• Parseğ Şahbaz - Avukat, gazeteci, köşe yazarı - Öldürüldü^[12][20]
• Mihran Tabakyan - Eğitimci, yazar - Öldürüldü^[13][20]
• Krikor Yesayan - Fransız ve matematik öğretmeni, tercuman. - Öldürüldü^[10]
• Vahan Kehyan - Eğitimci ve zanaatkâr - Öldürüldü^[7]
• Stepan Miskiciyan - Doktor - Öldürüldü^[7][9]
• Sarkis Parseğyan - Eğitimci - Öldürüldü^[13]
• Zabel Esayan - Romancı, şair, yazar, çevirmen ve öğretmen - Kurtuldu^[13]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta 1915'te Ermeni aydınların sürgünü ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

Kaynaklar

1. Jones, Adam (2006). [http://books.google.com/books? id=HXXJ4I4XuV8C Genocide a comprehensive introduction]. London: Routledge. s. 106. ISBN 1134259816. http://books.google.com/books? id=HXXJ4I4XuV8C. "The great majority were subsequently murdered outright, or tortured and worked to death in isolated locales." 
2. Rubenstein, Richard L. (2010). Jihad and genocide (1st pbk. ed. bas.). Lanham, Md.: Rowman & Littlefield Publishers. s. 51. ISBN 0742562034. http://books.google.com/books?id=i-Z973D9cpsC. "On April 24, 1915, the ministry of the interior ordered the arrest of Armenian parliamentary deputies, former minister, and some intellectuals. Thousands were arrested, including 2,345 in the capital, most of whom were subsequently executed." 
3. Kuper, Robert Melson ; with a foreword by Leo (1996). Revolution and genocide : on the origins of the Armenian genocide and the Holocaust (1st pbk. bas.). Chicago: University of Chicago Press. s. 144. ISBN 0226519910. http://books.google.com/books?id=Zekyebn_tDYC. "On 24 April 1915, by order of the Ministry of the Interior, thousands of Armenian community leaders were arrested. In Istanbul hundreds were imprisoned, later most were executed." 
4. Horne, edited by John. A companion to World War I. Chichester, U.K.: Wiley-Blackwell. s. 191. ISBN 9781119968702. 
5. (Hg.), Tessa Hofmann (2007) (Almanca). Verfolgung, Vertreibung und Vernichtung der Christen im Osmanischen Reich : 1912-1922 (2. Aufl. bas.). Münster: Lit. s. 64. ISBN 9783825878238. 
6. Teotoros Lapçinciyan (Teotig): Ամէնուն Տարեցոյցը. Ժ-ԺԴ. Տարի. 1916-1920. [Everyman's Almanac. 10.-14. Year. 1916-1920], G. Keshishian press, Constantinople 1920
7. Avagyan, Karine (2002). Եղեռնահուշ մասունք կամ խոստովանողք եւ վկայք խաչի [Relic of the Genocide or to those who suffered in the name of the cross and died for their faith] (in Armenian). Erevan : "Zangak 97": Mughni. ISBN 978-99930-2-436-1. OCLC 62755097
8. Zawēn, Armenian Patriarch of Constantinople (2002). Patriarkʻakan hushers [My Patriarchal Memoirs]. Translated by Ared Misirliyan, copyedited by Vatche Ghazarian. Barrington, RI: Mayreni. p. 66. ISBN 978-1-931834-05-6. LCCN 2002113804. OCLC 51967085
9. Palakyan, Grigoris (2002). Le Golgotha arménien : de Berlin à Deir-es-Zor 1. La Ferté-sous-Jouarre: Le Cerle d'Écrits Caucasiens. pp. 87–94. ISBN 978-2-913564-08-4. OCLC 163168810
10. Raymond Kévorkian: Le Génocide des Arméniens, Odile Jacob, Paris 2006 2-7381-1830-5 p.662
11. Ternon, Yves; Bey, Naim (1989), Enquête sur la négation d'un génocide (in French), Marseille: Éditions Parenthèses, p. 27, ISBN 978-2-86364-052-4, LCCN 90111181, OCLC 20116240.
12. Zarakolu, Ragip. "Ölüme giden sürgün". Köxüz Girişimcilerinin Amaçları ve Dayandıkları Program. 13 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131013215729/http://www.akintiya-karsi.org:80/koxuz/node/5876. 
13. "24 Nisan 1915 İstanbul Ermeni tehcirinde Ermeni gazeteci ve yazarlar da öldürüldü". Gazeteciler. 23 Nisan 2011. http://www.gazeteciler.com/gundem/103-yilda-112-gazeteci-ve-yazar-olduruldu-50058h.html. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2013. 
14. "Why is the Armenian Genocide commemorated on April 24?". NorSerunt. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131019144121/http://norserunt.de/html/intellectual.html. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2013. 
15. Göçek, Fatma Müge (2011). The Transformation of Turkey Redefining State and Society from the Ottoman Empire to the Modern Era.. London: I.B. Tauris & Co.. s. 216-222. ISBN 9780857719683. 
16. The Cream of the Armenian Leadership Is Murdered. Santa Barbara, California: Institute on the Holocaust and Genocide. 1999. s. 66. ISBN 9780874369281. http://books.google.com/books?id=8Q30HcvCVuIC&pg=PA66. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. "Among the murdered were world-class Armenian Ottoman poets like Krikor Zohrab, Daniel Varoujan, Yeroukhan (Yervat Sirmakesian), Siamanto (Adom Yerjanian), Roupen Zartarian, Melkon Gurjian, Roupen Sevag, Ardashes Harutiunian, and Dikran Chugurian" 
17. Ohanian, Pascual (1986) (Ispanyolca). Turquía, estado genocida: (1915-1923). Buenos Aires, Arjantin. s. 598-599. http://books.google.com/books?id=rctZdO10iAkC. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 
18. Tuğlacı, Pars (2008) (Türkçe). Örnek bir Osmanlı vatandaşı Kirkor Zohrab Efendi. İstanbul: Pars Yayınları. s. 86. ISBN 9786056008306. http://books.google.com/books?id=avkuAQAAIAAJ&q. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 
19. "24 Nisan'da ne Olmuştu?" (Türkçe). Taraf. Nisan 24, 2008. http://www.armenews.com/IMG/24TRF12R.pdf. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 
20. Smith, Walter George (Spring 1971). "Journal of a Journey to the Near East" (Inglizce). The Armenian Review 24 (1): 20-4. ISSN 0004-2366. 
21. İzrail, Nesim Ovadya (2013). 24 Nisan 1915 İstanbul, Çankırı, Ayaş, Ankara. İstanbul. ISBN 9789750512773. 
22. Demirer, Temel (2009). Sait Çetinoğlu. ed. Hrant'in katil(ler)i. Pêrî Yayınları. s. 139. ISBN 9759010968. http://books.google.com/books?id=uJBPAQAAIAAJ.