Bambu
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||||
|
Bambu (Bambusoideae), buğdaygiller (Poaceae) familyasına ait ve 1.200 adet, bazen birbirlerinden çok farklı görünen bitki türlerinden oluşan bir alt familyayı kapsayan tanımdır.
Bambu insanların en çok işine yarayan bitkilerden birisidir. Bambu türleri Asya'da, Güney ve Kuzey Amerika'da ve Afrika'da bulunurlar. En büyük bambu türleri 80 cm kalınlığa ve 38 metre uzunluğa kadar varabilir. Bazı bambu türleri çok seyrek çiçek verir, bazen her 100 yılda bir ya da daha seyrek olabilir.
Bambular ilk önce iki ayrı tipe ayrılabilirler:
- Oymak: Bambuseae: Ağaç gibi büyüyen, tahtalaşan bir kabuğa sahip olan, kibar ve ince yapraklar ama çok büyük çiçekler geliştiren bambular.
- Oymak: Olyreae: Ot gibi büyüyen, tahtalaşmayan ve boyları bir metreyi geçmeyen bambu türleri.
Kullanımı
Gıda
Bambunun küçük fidanları sebze olarak yenilir ya da sirke içinde turşusu kurulur. Gıda olarak en uygun cinsler Bambusa, Dendrocalamus ve Phyllostachys'dir.
Bazı bambu türlerinin hafif bir asitleri vardır, ve bu yüzden tatları acıdır. Bu acı tat kaynatılarak yok edilebilir. Japonya'da bu acı tadı yok etmek için bambu kaynatılırken pirinç unu atılır, ama Şili biberiyle de yok edilebilinir.
Bambu turşusuna „Achia“ ya da „Atchia“ denir. Bambu tohumu da yenilebilir. Bazı bambu türleri ilaç olarak kullanılır; saç, tırnak, kemik için faydalı ve depresyonu kesebilen etkileri vardır.
İnşaat Malzemesi
Büyük bambu türleri hafif ama dayanıklı olan odunları ile ev yapımı için kullanılabilirler. Eskiden Asya'da, özellikle Güneydoğu Asya'da bütün köyler tamamen bambudan inşa edilirdi. Eskiden Siam kentinin yarısı bambu sandalların üzerinde suda yüzen evlerden oluşurdu. Bambu ile hatta köprüler yapılır ve bambu su borusu olarak kullanılıp kilometrelerce uzunlukta su hatları yapılır. Bambu suya dayanıklı yapısı ile nehir ve deniz ulaşımında da kullanılmıştır. Yapısı itibari ile sıkı dokulu ve çok sağlam bir yapısı vardır. Bazı türlerinin içi boş olduğu için mukavemet gerektiren işler için de kullanılmıştır.
Kumaş
Tekstil sektöründe de bambulardan yararlanılmaktadır. Bambular kullanılarak antibakteriyel kumaşlar üretilmektedir.
Bahçede
Çinlilerin bahçe kültürünün temel bitkisi bambu türleridir. Bahçeyi güzelleştiren bir bitki olarak Avrupa'da da yayılmaya devam etmektedir. Avrupa'da satılan çoğu cinsleri (Fargesie, Phyllostachys) -20 dereceye bile dayanıklılardır.
Ev eşyaları yapımı
Bambu ile çok güzel mobilyalar ve başka ev eşyaları yapılabilir: Sepetler, Perdeler, Bardaklar, Şapkalar ve balık tutmak için tuzaklar. Endonezya'da bazı bambu türleri ile bir kez kullanılabilen tenceler yapılır. Tırmanabilen bir bambu türü ile hatta çuvallar ve ceketler bile yapılır.
Müzik enstrümanlerı
Çin, Tahiti ve Yava gibi bazı ülkelerde bambudan müzik enstrümanları yapılır. Bunlar çoğunlukla flütlerdir, ama telli enstrümanlar ve davullarda yapılır. Japon müzik kültüründe çokça kullanılan shakuhachi olarak bilinen flüt de bambudan yapılır. Ayrıca Brezilya'lıların özellikle Capoeira'da kullandıkları berimbau adlı müzik aletinin de ana maddesi sayılabilir.
Silah
Bambunun hafif ama sağlam yapısı silah yapımı içinde çok uygundur. Bambudan mızraklar ve ok-hortumları yapılır. Vietnam savaşı'nda Viet kong'un ormanlarda bambudan hazırladıkları tuzaklar Amerikalı askerlerin en büyük korkusu olmuşlardır. Samurayların çok etkili bir yayıda belli bir bambu türü ile yapılır. Bambu ayrıca japon samurailerin geliştirdikleri kendo sporunun temel silahlarından biridir. Shinai olarak adlandırılır. Ayrıca orta çağ japonyasında antrenman için çivili uzeri deri kaplı bambu shinailer kullanılmıştır.
Hammadde
Bambu ile, Çin ve Jamaika gibi bazı ülkelerde kâğıt üretilir. Bazı bambu türlerinden cila-maddesi yapımı için kullanılan bir toz çıkarılır.,
Kültürel anlamı
Bambunun bazı kültürlerde sembolik anlamları vardır. Çinlilerde bambu uzun bir ömürün sembolüdür. Hindistan'da ise dostluğun sembolüdür. Filipinler'de çiftçiler bambu sırıklarını şans getirsinler diye tarlalarının etrafına dikerler. Bambu, yemyeşil yaprakları ve çok dümdüz bir şeklide dik büyümesi ile, Japonya'da dürüstlüğün ve temizliğin sembolüdür. Japonlar ayrıca yılbaşında giriş kapılarının iki yanına birbirine bağlanmış bambular ("kodamatsu") koyarlar ve bunun şans getirdiğine inanırlar.