Beyoğlu

Koordinatlar: 41°02′13″K 28°58′39″D / 41.03694°K 28.9775°D / 41.03694; 28.9775

Beyoğlu
—  İlçe  —

Galata Kulesi ve Karaköy
Koordinatlar: 41°02′13″K 28°58′39″D / 41.03694°K 28.9775°D / 41.03694; 28.9775
Ülke Türkiye Türkiye
Bölge Marmara
İl İstanbul
Mahalle 45
Yönetim
 - Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan (AK Parti)
 - Kaymakam Osman Ekşi
Yüzölçümü
 - Toplam 8,76 km2 (3,4 mi2)
Nüfus (2015[1])
 - Toplam 242,250
Zaman dilimi DAZD (UTC+2)
 - Yaz (YSU) DAYZD (UTC+3)
Posta kodu
Telefon kodu 212
İnternet sitesi:
beyoglu.bel.tr
beyoglu.gov.tr

Beyoğlu, İstanbul'un Avrupa yakasında bulunan ilçelerinden biri. Beyoğlu ilçesini kuzeyden Şişli İlçesi, doğudan Beşiktaş İlçesi ve İstanbul Boğazı, kuzeybatıdan Kâğıthane ve Eyüp ilçeleri, güneyden Haliç çevrelemektedir. Yüzölçümü 8.76 km2'dir. Köy yerleşimi olmayan ilçe 45 mahalleden oluşmaktadır.

Etimoloji

Tarihî yarımadanın ve Haliç'in karşısında gelişen bölge Orta Çağdan itibaren, Yunancada "karşı yaka", "öte" anlamına gelen "Pera" (Πέρα) adıyla anılmaktaydı.[2] Türkler tarafından kullanılan "Beyoğlu" adının, bir beyin oğlunun bölgedeki konağından kaynaklandığı ileri sürülür. Bu konuda öne sürülen iki rivayetten ilki; Osmanlı Padişahı II. Mehmed döneminde, Trabzon İmparatorluğu Prensi Aleksios Komnenos'un İslamiyeti kabul ederek bu bölgeye yerleşmesinden; ikincisi ise Padişah I. Süleyman döneminin Venedik elçisi Andrea Gritti'nin, Rum bir kadınla evlenmesi sonucunda dünyaya gelen oğlu Luigi Gritti'nin Taksim dolaylarında bir konakta oturmasından dolayı bu Beyoğlu adının kullanılmaya başlanıldığını belirtir.[2] 1925 yılında Pera kullanımı resmî yazışmalardan çıkarıldı ve Beyoğlu ismi kullanılmaya başlandı.[3]

Tarih

İstanbul kartoğrafı, Cristoforo Buondelmonti, 1422

Galata'nın ilk çağlara dek uzanan tarihine karşın, Beyoğlu, 16. yüzyılın ilk yarısında, içinde tek tük yapıların yer aldığı, bağlık bahçelik bir alandı.

Tophane, İstanbul Boğazı ve Üsküdar sahilinin, 19. yüzyıldan kalma görünümü.

Beyoğlu, Galata'dan gelen Hıristiyanlarla yabancıların, elçilikler dolaylarına ve o zamanlar "Grand Rue de Pera" denilen İstiklal Caddesi boyunca yerleşmesiyle Avrupa kenti görünümünde bir yerleşme olarak ortaya çıktı.

Böylece, İstanbul içinde farklı bir topluluk 17. yüzyılda gelişmeye başladı. İlk önceleri, Fransız ve Venedik elçilikleri ile onların çevresinde yerleşmiş Fransisken misyonerleri yerleşmenin çekirdeğini oluşturuyordu. 17. yüzyılın başlarında Galata'yı gösteren bir gravürde surların dışında çok az bina gözükmektedir.

1700'lerde Beyoğlu, bugünkü Tünel-Galatasaray caddesinin iki tarafı ile, bu caddenin yan sokaklarına yayılmıştı. Dörtyol, merkez olmak üzere Beyoğlu gelişmişti. Batısında mezarlıklar ve doğusunda ise elçilikler vardı. 18. yüzyılda yavaş yavaş Avrupa etkisi artmıştır. 18. yüzyıl sonunda, İstiklal Caddesi'nde, yapıların tamamı taş veya tuğla ya da alt katları taş ve üstleri ahşaptır.

18. yüzyılın sonunda İstanbul'a gelen Dallaway, Beyoğlu'nu Galata'nın yazlığı olarak tanımlıyor, yolların düzensiz olduğunu belirtiyor ve bu bölgede Fransız, İngiliz, Hollanda, Venedik, Rusya, İsveç, İspanya, Prusya ve Napolili diplomatların kışlık malikanelerinin bulunduğunu yazmıştır.

Beyoğlu, genel olarak 19. yüzyılda gelişmiştir. Bu gelişmenin nedeni, bu döneme Osmanlı dış ticaretinin daha önceki dönemlerde görülmemiş boyutlarda büyümesi ve ulaşımın gelişmiş olmasıdır. 19. yüzyılda, Osmanlı İmparatorluğu'nun dünya kapitalist sistemi ile bütünleşmesi sonucu, Beyoğlu uluslararası bir ticaret merkezi olmuştur. 19. yüzyılın başında, Beyoğlu, bahçeli evleriyle hala bir banliyö görünümünde idi. Bu yüzyılın ilk yarısında, Beyoğlu ve çevresi henüz tam olarak kentleşmemişti. İkinci yarısında ise Galatasaray ile Taksim arası gelişti. Beyoğlu, artık kapitülasyonların koruması altındaki yabancıların, tüccarların, bankerlerin, armatörlerin ve kozmopolit bir çevreye yerleşmek isteyen zenginlerin Paris modasını taklit ederek yaşadıkları bir yer olmuştur. Yüzyılın sonunda, burada, Paris'in en ünlü sahne oyunlarını aynı zamanda gösteren üç tiyatro vardı. Bu tarihte, modern toplumun gereksinim duyduğu tramvay, gaz, su gibi altyapı hizmetleri sağlanmıştı. Bu kuruluşların işletme ayrıcalıkları çok uzun süreli sözleşmelerle yabancılara ya da azınlık mensuplarına verilmişti. Bu dönemdeki hızlı yapılaşma, Batı'daki örneklerden etkilenmekle birlikte Osmanlı etkisinde de kalmıştır.

20. yüzyılda Beyoğlu'nda Galatasaray ile Taksim arası önem kazandı. Bu alanda hala bahçeli konakların bulunması ve bunların apartmana dönüşmesi olanağı, buranın gelişmesini sağlamıştır. Ayrıca 1913'de ilk elektrikli tramvayın Beyoğlu'nu Şişli'ye bağlaması Galatasaray-Taksim arasını, Tünel-Galatasaray arasına göre daha merkezi bir duruma getirmiş, Beyoğlu'nun en kolay ulaşılabilir ve gözde yeri yapmıştır. Bu dönemde Beyoğlu'nun çevresindeki semtlerde çağdaş binalar yapılmış ve yeni semtler gelişmiştir. 20. Yüzyılın başlarında Beyoğlu'nda da yapılan apartmanların cephelerinde Art Nouveau üslubu uygulanmıştır.

Cumhuriyet Dönemi'nde 1950'lere kadar yabancılardan ve onlar için çalışan azınlıklardan boşalan yerlere, yeni yetişen Türk iş adamları ve Beyoğlu yakasını kentin en çağdaş semti bilen aydın Türkler ilgi gösteriyorlardı. Sinema ve tiyatroları, lokanta ve pastaneleri, sanat galerileri ve mağazalarıyla hala kentin en seçkin semti idi. 1950'lerden sonra, kırsal göç ve hızlı kentleşme sonucu İstanbul'un aşırı büyümesi, yeni semtlerin gelişmesi, eğlence kuruluşlarının, ticaretin ve zengin ailelerin bu yeni gelişen çağdaş alt merkezlere dağılımı ve toplumun kültürel değişimi Beyoğlu'na olan ilgiyi azalttı.

Hala bazı lüks mağazaların İstiklal Caddesi'ni terketmeyişi ve yoğun bir trafik akışı üzerinde oluşu eski kültürel düzeyinde olmasa bile Beyoğlu'nun canlılığını korumasını sağlamaktadır. Bununla birlikte, pek çok bina boş durmakta ya da atölye olarak kullanılmaktadır. Bu özellikler Beyoğlu'nda yavaş yavaş çöküntü alanının ilerlediğini göstermektedir.

Beyoğlu, ilk önceleri bir diplomasi merkezi olarak gelişmiş, fakat daha sonraları yabancı ticaretinin, ekonomik kontrolünün artması ve burada yoğunlaşması sonucu İstanbul'un ticaret merkezi durumuna dönüşmüştür. Ticaretin yanı sıra eğlence, kültür kuruluşlarının da burada yer alması ve konumu, bütün İstanbul'un odak noktası olmasını sağlamıştır.

Kültür

Atatürk Kültür Merkezi, ön cephesi.

Beyoğlu İstanbul'un en İstanbul kokan ilçesi olarak tanımlanabilir, kozmopolit teriminin hayat bulduğu yerdir. İstiklal Caddesi ve çevresindeki sokaklar yalnızca Beyoğlu'nun değil İstanbul'un da merkezi sayılabilir. İstiklal Caddesi dışında Cumhuriyet, İnönü ve Cihangir caddeleri de ticaret ve eğlence fonksiyonunun en belirgin oldukları yerlerdir. İlçe sınırları içinde yer alan çeşitli kültürel etkinliklerin yapıldığı tesisler, ilçenin bir kültür merkezi olmasını da sağlamıştır. Sinemalar, tiyatrolar, gösteri merkezleri gibi yerler, Beyoğlu İlçesi'nde yaşayan nüfustan çok fazla nüfusun faydalandığı, İstanbul ve Türkiye genelinde bir anlam ifade eden yerlerdir. Ayrıca Beyoğlu Gürcü ressamların oluşturduğu Pirosmani Sanat galerisine de ev sahipliği yapmaktadır.

Tarihsel, önemli yapı ve yerleri

Galata Kulesi'nden Tophane semti ve İstanbul Boğazı'nın görünümü.
Kılıç Ali Paşa Camii
St. Antuan Katolik kilisesi
Taksim Meydanı

Pasajları

İdari durum

Beyoğlu ilçesi, 20 Nisan 1924 tarihinde yürürlüğe giren 491 sayılı kanunla kurulmuştur. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Beyoğlu ilçesi; Merkez, Beşiktaş, Kemerburgaz, Şişli ve Taksim bucaklarından meydana geliyordu. 1930'da Beşiktaş ilçesinin kurulmasıyla önce Beşiktaş bu ilçeden ayrıldı. 1935 sayımında Merkez bucağının 3, Kemerburgaz bucağının 10, Şişli bucağının 2 köyü ve Taksim, Beyoğlu ilçesini oluşturuyordu. Kemerburgaz bucağı 1936'da kurulan Eyüp ilçesine, Şişli bucağı da 1954 kurulan Şişli ilçesine bağlandı. 1970'ten beri Beyoğlu ilçesi, mahallelerden oluşan bir idari yapıya sahiptir. Bugün Beyoğlu ilçesi 45 mahalleden oluşmaktadır.

1984'e kadar İstanbul Belediyesi'ne bağlı şube olarak şube müdürlerince yönetilen Beyoğlu, 1984’de büyükşehir ve ilçe belediyeleri için çıkartılan "Yerel Yönetimler Kanunu" çerçevesinde yeniden yapılanarak mevcut statüsünü aldı.

Nüfus

Yıl Toplam
1927 294.025
1935 236.141
1940 247.252
1945 257.091
1950 279.238
1955 208.138
1960 216.425
1965[4] 218.985
1970[5] 225.850
1975[6] 230.532
1980[7] 223.360
1985[8] 245.999
1990[9] 229.000
2000[10] 231.900
2007[11] 247.256
2008[12] 245.064
2009[13] 244.516
2010[14] 248.084
2011[15] 248.206
2012[16] 246.152
2013[17] 245.219
2014[18] 241.520
2015[19] 242.250

Beyoğlu İlçesi bugünkü sınırlarına ulaştığı 1950'lerden beri 220-250 bin arasında çakılıp kalmış nüfus sayısına sahiptir. Bunun başlıca sebebi normal gelişme süreci içinde gelişebileceği herhangi bir yer kalmaması nedeniyledir.

Eğitim ve sağlık

Taşkışla

Beyoğlu İlçesi eğitim kurumları açısından zengindir. İlçe sınırları içindeki yükseköğretim kurumları arasında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi merkez kampüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi Gümüşsuyu ve Taşkışla Kampüsleri ayrıca Beykent, Haliç ve Bilgi üniversitelerinin bazı birimleri bulunur.

Beyoğlu İlçesi'nde 15 yaşın üzerindeki nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı yüzde 84.83'tür.[20]

İlçe sınırları içinde 31 ilköğretim okulu ve 30 ortaöğretim kurumu vardır.[21] Galatasaray Lisesi, Beyoğlu Anadolu Lisesi, İstanbul Özel Alman Lisesi, İtalyan Lisesi, Saint Benoît Fransız Lisesi, Avusturya Lisesi, Sainte-Pulchérie Fransız Lisesi Beyoğlu'ndaki yüzyıldan eski eğitim kurumlarıdır. Ayrıca Ermeni ve Rum azınlıklara yönelik hizmet veren eğitim kurumları da vardır.

İlçe sınırları içinde 12 hastane, 29 poliklinik ve dispanser ve 7 sağlık ocağı bulunur.[22]

Spor

Kasımpaşa Stadı

Türkiye'nin en köklü spor kulüplerinden biri olan Galatasaray Spor Kulübü'nün ortaya çıktığı Galatasaray Lisesi Beyoğlu'ndadır. Galatasaray dışında Kasımpaşa Spor Kulübü ve Beyoğluspor diğer ünlü spor kulüpleridir.

İlçedeki spor tesislerinden biri Kasımpaşa Stadı'dır.

Politika

Yerel Seçimler

Beyoğlu Belediye Başkanları ve Partileri[23]
Yıl Belediye Başkanı PartiOy Oranı
1984 Haluk ÖztürkatalayANAP%47,79
1989 Hüseyin AslanSHP%29,29
1994 Nusret BayraktarRP%30,40
1999 Kadir TopbaşFP%28,51
2004 Ahmet Misbah DemircanAK Parti%40,32
2009 Ahmet Misbah DemircanAK Parti%37,45
2014 Ahmet Misbah DemircanAK Parti%47,78

Genel seçimler

Yıl Parti Oy Oranı
1961 AP %46
1965 AP %55
1969 AP %47
1973 CHP %48
1977 CHP %57
1983 ANAP %46
1987 ANAP %39
1991 ANAP %27
1995 RP %27
1999 DSP %34
2002 AK Parti %39
2007 AK Parti %47
2011 AK Parti %50
Haziran 2015 AK Parti %43
Kasım 2015 AK Parti %50

Galeri

Kaynakça

  1. ↑ {{Web kaynağı | url = https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
  2. 1 2 Cezar, Mustafa; sf. 11
  3. ↑ Cezar, Mustafa; sf. 12
  4. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspnalDP. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnUNOfc. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btq0ofgf. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuecxDI. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwhrZ4v. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyLQ6l1. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0TLwnT. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1ywlV9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3myMLK. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuD084fM. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFahLvT. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGuLIDJ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxjn5rm. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  17. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUvLF4J. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  18. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFD0Y57e. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  19. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  20. ↑ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150920154607/http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
  21. ↑ "Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul-Beyoğlu İlçe Eğitim Müdürlüğü". beyoglu.meb.gov.tr. 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150418214754/http://beyoglu.meb.gov.tr:80/. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
  22. ↑ "Sağlık Kuruluşları". Beyoğlu Belediyesi resmi web sitesi. 15 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150315113444/http://beyoglu.bel.tr/beyoglu/beyoglu_rehberi.aspx?SectionId=83. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
  23. ↑ yerelnet.org.tr, Beyoğlu Belediyesi

İlgili kitaplar

Dış bağlantılar

Beyoğlu, İstanbul
Mahalleler
Semtler
İstanbul Portalı
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/2/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.