Briç

Briç desteleri

Briç, oyun kartları ile oynanan, izlem yapmayı ve çözümleyerek düşünmeyi esas alan, olimpik bir beyin sporudur.

Tarihi

Bazı çevrelerde "briç" yerine "hidiv" denmesinden yola çıkılarak Türk kökenli bir oyun olduğu öne sürülse de, aslında İngilizler'in "whist" isimli oyunundan evrimleşerek günümüzdeki haline gelmiştir. Oyunun Türk kökenli olmasına dair bir başka iddia da "briç" kelimesinin Türkçe "bir-üç" ifadesinden devşirme olduğu varsayımıdır. "Bir-üç" ifadesinin oyunla alakası ise oyun sırasında bir elin açık, üç elin kapalı olmasıdır. Ancak bu iddialar asılsızdır. Bir başka tahmin ise, 1910'lu yıllarda İngiliz subayların, bugünkü Galata Köprüsü'nün altındaki kahvehanelerde oynadıkları bu oyuna "Bridge" adını koymalarıdır. Bu savın da gerçek dışı olma ihtimali büyüktür.

Bugün en yaygın oynanan biçimi olan "Kontrat Briç" versiyonunun kuralları 1920'lerde Amerikalı iş adamı Harold Vanderbilt tarafından oluşturulmuştur. 1920 ve 1930'lu yıllarda Ely Culbertson, 1940 ve 1950'li yıllarda ise Charles Goren yazdıkları kitaplar ve katıldıkları radyo-televizyon programları ile bu oyunun popülerleşmesine katkıda bulundular.

Briç, Türkiye'ye ise Fransızlar aracılığıyla girmiştir. Bu nedenle, Türkiye'de briç ile ilgili deyimlerin Fransızca'sının kullanılması gelenektir.

Briç Çeşitleri

1.) Rober Briç

Rober ve Duplike Briç arasında belirgin farklar vardır.

Rober Briç, 4 kişiyle oynanır. Oyun roberlere bölünür. Bir kez manş yapan taraf zona girer ve iki kez manş yapan taraf roberi kazanır, puan farkı hesaplandıktan sonra yeni bir robere başlanır. Rober briçte manş yapmak için alt puanların 100'e ulaşması gereklidir. Taraflardan biri manş yaptığında alt puanların hepsi yukarı aktarılır ve taraflar altta kalan sıfır puanla devam ederler. Duplike Briç'ten farklı olarak manşı birkaç elde yapmak mümkündür. Yani bir elde 2 trefl (alta 40 puan yazdırır), sonraki elde de 2 kör (alta 60 puan yazdırır) deklare edilip manş kazanılır. Oyunlar, önceden anlaşılan sayıda rober oynandığında biter. Şans önemli bir faktördür ve bricin kumar olarak oynandığı durumlarda tercih edilen versiyonudur. Ayrıca fazla konvansiyon kullanılmasına izin vermez.

2.) Duplike Briç

Duplike Briç, genelde 4 kişilik takımlar arasında maç veya en az 6 çift arasında turnuva şeklinde oynanır. Her (ikili veya dörtlü) takım değişik rakiplere karşı daha önceden belirlenmiş sayıda el oynar ve aynı eller başka takımlar arasında da oynanır. Alta ve üste yazılan puanlar toplanarak tek bir haneye yazılır. Daha sonra her takımın puanı aynı elleri oynayan diğer takımların puanlarıyla karşılaştırılır ve her el için takımlara, turnuvanın çeşidine göre belirlenmiş, "maç puanı", "uluslararası maç puanı" veya "galibiyet puanı" verilir. Maçı veya turnuvayı en çok puanı kazanan takım oyunu alır. Zon durumu her el için önceden belirlenmiştir ve o ana kadar oynanmış ellerde alınan puanlardan bağımsızdır. Örneğin; ilk elde kimse zonda değildir, ikinci elde sadece kuzey - güney yönünde oturan çift zondadır gibi.

Duplike Briç'in kuralları üzerine kurulu çok çeşitli türde turnuvalar vardır. Bunlardan bazıları:

İkililer arasında bir müsabaka şeklinde oynanır, turlara bölünmüştür. Genelde her turda çiftler, turnuvadaki bir başka çifte karşı iki veya üç el oynar. Turnuva sonunda her elde en iyi skoru alan "kuzey - güney"ler ve "doğu - batı"lar kendi aralarında sıralanırlar ve her ikiliye geçtikleri ikili sayısı artı berabere kaldıkları ikili sayısının yarısı kadar maç puanı verilir. Turnuva sonunda en yüksek maç puanını toplayan çift kazanır. Turnuva sonunda bir çiftin başarısını aldıkları maç puanının, mümkün olan en fazla maç puanının yüzdesi olarak ifade etmek gelenektir. Bir seans genelde 20 ila 27 el arasında oynanır, bazı turnuvalar birden çok seanslıdır, bu tür turnuvalarda ancak belirli bir başarı oranını yakalayan çiftler sonraki seanslara katılma hakkı elde ederler.

Dört, beş veya altı kişilik takımlar arasında oynanır ancak herhangi bir anda her takımdan dörder kişi oyuna katılır. Bir takım bir masada kuzey - güney yönünde otururken diğer tarafta doğu - batı yönünde oturur. Her seansın sonunda iki masada kazanılan skorlar karşılaştırılır ve eğer skorlar arasında eşitsizlik varsa daha çok skor kazanan tarafa, skor farkına karşılık gelen bir uluslararası maç puanı (IMP denir) verilir.

Bu fark aşağıdaki tabloya göre hesaplanır:

Puan Farkı ---------------- IMP 

0 - 10                 0
20 - 40                1
50 - 80                2
90 - 120               3
130 - 160              4
170 - 210              5
220 - 260              6
270 - 310              7
320 - 420              8
370 - 420              9
430 - 490             10
500 - 590             11
600 - 740             12
750 - 890             13
900 - 1090            14
1100 - 1290           15
1300 - 1490           16
1500 - 1740           17
1750 - 1990           18
2000 - 2240           19
2250 - 2490           20
2500 - 2990           21
3000 - 3490           22
3500 - 3990           23
4000 ve fazlası       24

Ayrıca lig usulündeki turnuvanın parçası olarak, oynanan maçların sonunda IMP puanları farkı zafer puanlarına (victory points) çevrilip maçın sonucu olarak yazılır.

Yukarıdaki en temel iki müsabaka türüne ek olarak bu ikisinin karışımından türetilen çok çeşitli turnuva formatları vardır. Bunlardan bazıları:

IMP İkili: İkili turnuvaya benzer ama her el için maç puanı hesaplamak yerine her çiftin skoru aynı yönde oturan çiftlerin skorlarının ortalamasıyla karşılaştırılır ve de ikisi arasındaki farka karşılık gelen IMP hesaplanır.

Her Bord Bir Maç: Dörtlü takımlar arasında bir maçtır. Eğer bir eldeki skorlar iki masada da aynıysa taraflar yarım puan kazanırlar, fark varsa daha çok puan kazanmış olan taraf 1 puan kazanır, diğer taraf puan kazanmaz.

Sistemler ve Konvansiyonlar

Puanlamadan da görüldüğü üzere taraflar alabilecekleri el sayısından fazlasını deklare ettikleri takdirde rakibe yüklü bir puan kazandırmış olurlar, özellikle de rakip kontratı konturlarsa. O yüzden belirli bir löve kazanma potansiyeline sahip olmayan ellerle deklare vermek çok risklidir. Öte yandan, yeteri kadar kuvvetli ellerle biraz riski göze alıp yüksek seviyeli bir kontrat almak kazançlıdır (özellikle de manş ve şlem seviyesindeki elleri). Bu nedenle açık arttırma sırasında ortakların birbirlerine ellerinin gücü ve ellerindeki suitlerin dağılımı konusunda mümkün olan en fazla bilgiyi vermesini sağlayacak konuşma sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler bric oyuncularının dili olarak düşünülebilir.

Konvansiyonlar ise özel bir durumdaki özel bir konuşmaya belirli bir anlam yükleme prensipleridir. Yani konuşma sistemlerinden daha dar durumlar içindedirler ve bir veya birden fazla sistem içerisinde kullanılıyor olabilirler. Bu açıdan konvansiyonlar bir dilde kullanılan kelimelere benzetilebilirler, bazı kelimeler birden çok dilde kullanılıyor olabilir.

Her sistem çeşitli durumlarda yapılan çeşitli konuşmalara özel anlamlar yükleme prensiplerinden oluşur. Doğal ve doğal olmayan olarak sınıflandırılan çok çeşitli sistemler mevcuttur. Aralarındaki pek çok farka rağmen hemen hepsi Milton-Work puanlamasına dayanır. Bu puanlamada her oyuncu elinin kuvvetini ölçmek amacıyla, elindeki her as için 4, rua için 3, dam için 2, vale için bir puan ekler ve onör puanı denen puanını hesaplar. Ayrıca bu puan üzerinde eldeki uzun ve kısa suitler ve bu suitlerdeki onör miktarı da göz önüne alınarak bir ayarlama yapılır. Daha sonra oyuncular ellerindeki suitlerin dağılımına, ellerinin gücüne ve o ana kadarki konuşmalara bakarak sistem içerisinde ellerini en iyi anlatacak konuşmayı yapmaya çalışırlar. Konuşmaların anlamlarının rakiplere açık olması esastır. Yani bir oyuncu, kurallara uygun bir şekilde sorulduğunda sistemlerindeki konuşmaların anlamlarını açıklamak ve ayrıca eğer bir konuşmanın anlamı geleneksel anlamından farklıysa rakipleri bu konuda uyarmak durumundadır. Bu uyarıya "alört" denir.

Doğal Sistemlere Örnekler

Doğal sistemler, çoğunlukla bu sistemi kullanan oyuncular ellerinin gücü elverdiği durumlarda ellerindeki en uzun suitlerin adını anan bir deklere verdikleri için bu şekilde sınıflandırılırlar.

Doğal Olmayan Sistemlere Örnekler

Doğal olmayan sistemler, çoğunlukla, konuşmalar sırasında söylenen suitlerin oyuncuların ellerindeki uzun suitlere karşılık gelmemesi nedeniyle böyle anılırlar.

Yaygın Konvansiyonlara Örnekler

Aşağıdaki konvansiyonlar pek çok sistemin parçası olarak yaygın kabul görmüşlerdir.

Bazı olasılıklar

Önemli Turnuvalar

Aşağıdaki turnuvalar Briç oyuncuları için en prestijli müsabakalardır.

İnternet'te Briç

İnternetin yaygınlaşmasıyla beraber, Briç de geleneksel olarak oynandığı briç kulüplerinin dışına çıkıp internetle tanışmıştır.

Kuruluşlar

Dünya Briç Dererasyonu na bağlı bölgesel yapılanmalar,

şeklindedir.

Bu bölgesel federasyonlar, kadınlar, gençler (çeşitli yaş grupları), üniversiteliler, büyükler ve senyörler (62 yaş ve üzeri) kategorilerinde bricin geliştirilmesi, turnuva kurallarının güncel şartlara adapte edilmesi ve uluslararası turnuvaların organizasyonları ile ilgili olarak çalışmaktadır.

Dış bağlantılar

Salon oyunları
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/8/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.