DME

DME taşıtın diyagonal mesafesini bildirdiği için^[1] uçağın yerdeki izdüşümünün istasyondan uzaklığı DME'den okunan değerden daha küçük, taşıt istasyon üzerinde ise DME değeri irtifasına (AGL) eşit olacaktır.

DME (Distance-measuring equipment), havacılıkta yaygın olarak kullanılan bir radyo seyrüsefer yardımcısı. Taşıtın yer istasyonundan olan uzaklığını -genellikle deniz mili (nm) cinsinden- ölçen aviyonik bir sistemdir.

DME yön bilgisi vermez. Bu nedenle sadece mesafe bilgisine bakılarak, taşıtın istasyon merkezli ve DME göstergesinden okunan değerdeki yarıçaptaki çember üzerinde herhangi bir noktada olduğu bilgisi elde edilir. DME'ler genellikle VOR ve ILS sistemleri ile birlikte kullanılırlar.

Çalışma prensibi

DME anteninin hafif bir uçak üzerindeki konumu

Uçak beacon olarak da bilinen yer istasyonuna bir pals dalgası gönderir. Yer istasyonu aldığı radyo palsını 50 mikro saniyelik bir gecikme ile uçağa geri yollar. Hava aracındaki sorgulayıcı iki sinyal arasındaki zaman farkını hesaplar. Radyo dalgalarının iletim hızı bilindiğinden mesafe kolayca bulunur. Veri gönderimi ve alımı için aynı anten kullanılır.

Sistem 962-1213 MHz frekans bandında çalışır ve 1 MHz aralıklarla 252 farklı frekansı bulunur.^[2] 126X ve 126Y DME kanalı bulunur. Bu kanallar VHF frekansları ile eşleştirilir ve taşıttaki kumanda kutularına bağlanırken X ve Y'li kanallar değil, eşleştirildikleri VHF frekanslar kullanılır.^[2]

Bir VOR ve bir DME'nin eşleştirilmesi için aralarındaki mesafenin 800 metreden az olması gerekir.^[3] Eşleştirilmiş VOR/DME'ler aynı mors koduna sahip olurlar.^[3]

Gösterge ve kumandalar

Hava taşıtı içindeki DME göstergeleri genellike dijitaldir.^[1] Çoğu DME VOR veya ILS sistemleri ile birlikte kullanıldığı için pilotlar DME frekansını VHF-NAV radyosunun kumanda panelinden seçerler.^[1] DME paneli genellikle yer süratini (GS) de bildirir ancak bu bilgi verilmiyorsa, iki mesafe değeri arasında zaman tutularak GS kolaylıkla hesaplanabilir.

Menzil

VHF sinyalleri alıcı ve vericinin birbirini görmesi (line of sight) prensibine göre çalıştığı için irtifa arttıkça DME'nin menzili de artar. DME sinyallerinin menzili aşağıdaki formülle "yaklaşık olarak" hesaplanabilir:^[2]

${Menzil(nm)}={\sqrt {1,5*irtifa(ft)}}$

Örneğin istasyondan 15.000 ft yüksekte uçan bir hava aracı DME sinyallerini en fazla 150 nm (diyagonal) mesafeden alabilir.

Konum tespiti

Bir DME cihazı VOR veya ADF gibi yön bildirici bir seyrüsefer yardımcısı ile birlikte kullanıldığında taşıtın konumunun kolayca tespit edilmesine (oryantasyon) yardımcı olur. Uçakta sadece DME cihazı varsa/çalışıyorsa, iki farklı istasyondan mesafe bilgisi alınarak taşıtın konumu yaklaşık olarak tespit edilebilir.

Öncelikle birinci istasyonun frekansı ayarlanır ve okunan mesafe harita üzerinde istasyon merkezli bir yay şeklinde işaretlenir. Farklı bir istasyon seçilerek aynı işlem tekrarlanır. DME yaylarının kesiştiği nokta yaklaşık olarak taşıtın konumunu verir.

Bu yöntem uçak ve her iki istasyon yaklaşık olarak "aynı hat" üzerinde ise sağlıklı sonuç vermez.

Galeri

Bir D-VOR/DME istasyonu
Brüksel'de bir VOR/DME istasyonu

Havacılık

Hava araçları	Askerî uçak • Balon • Cayrokopter • Hafif hava aracı • Helikopter • Paraşüt • Planör • Uçak • Yamaç paraşütü • Yelken kanat • Yolcu uçağı • Zeplin

Uçuş türleri ve safhaları	Alet uçuşu • Aerobasi • Bekleme • Gece uçuşu • Görerek uçuş • İniş • Kalkış • Kol uçuşu • Meydan turu • Rule • SFVR • Yaklaşma

Kurum ve kuruluşlar	DHMİ • EASA • EUROCONTROL • FAA • ICAO • JAA • SHGM • THK

Mürettebat	Hostes • Kaptan pilot • Kontrol pilotu • Loadmaster • Pilot • Seyrüseferci • Silah sistem subayı • Sorumlu pilot • Uçak komutanı • Uçuş öğretmeni • Uçuş teknisyeni

Lisans ve derecelendirmeler	ATPL • JAR-FCL • NR • Pilot lisansı • CPL • PPL

Havacılık tıbbı	Barotravma • Dekompresyon hastalığı • g kuvveti • Hipoksi/Anoksi • İrtifâ rahatsızlığı • Jet lag • Kinetozis • Uçuş muayenesi

Hava sahaları	Kontrollü • Kontrolsüz • ATZ • CTA • CTR • Uçuşa yasak bölge • FIR • Havayolu • MATZ • Sınıflar • TMA/TCA

Hizmetler ve birimler	ACC • AFIS • A/G radio • ALRS • AMS • ATAS • ATC • ATIS • ATS • ATSOCAS • FIS • LARS

Belge ve yayınlar	AIP • NOTAM • Uçuş planı • Uçuşa Elverişlilik Yönergesi

Sürat	CAS • EAS • IAS • Mach sayısı • RAS • TAS • V süratleri • GS

Yükseklik	AAL • AGL • AMSL • DA • Geçiş irtifası • Geçiş katmanı • Geçiş seviyesi • İrtifâ • Maximum elevation figure • Minimum Safe Altitude • Minimum Sector Altitude • Rakım • Uçuş seviyesi (FL)

Atmosfer	DA • ISA • PA • QFE • QNE • QNH

Seyrüsefer yardımcıları	ACAS/TCAS • ADF • DF • DME • EGPWS • GPS • IFF • ILS • NDB • Nirengi • Radar • RNAV • TACAN • Transponder • VDF • VOR

Hava tahmin ve raporları	Meteoroloji kodları • AIRMET • ATIS • METAR • SIGMET • SPECI • TAF • TREND • VOLMET

Acil durum ve kazalar	CFIT • Ditching • Mayday • Pan-pan • SOS • Tehlike sinyali • Zorunlu iniş

Kaynakça

Pooley, Dorothy, ve David Robson. The Air Pilot's Manual 3: Air Navigation. 6. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2010.

1 2 3 Pooley's, sf 323
1 2 3 Pooley's, sf 326
1 2 Pooley's, sf 327

This article is issued from Vikipedi - version of the 9/2/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.