Uçuş seviyesi

Örnekteki uçak FL110'da uçuyor olmasına rağmen deniz seviyesinden yüksekliği 9500 feet'tir.

Uçuş seviyesi^[1] (FL), herhangi bir hava taşıtının standart atmosfer basıncı hattına göre irtifası. FL, İngilizce flight level kavramının kısaltmasıdır.

Standart basınç (QNE) 1013,25 hPa (mb) veya 29,92 inHg'dir. Hava taşıtlarının altimetrelerine bu değer girildiğinde altimetre ölçeği taşıtın "bu basınç hattına göre" yüksekliğini gösterir. Uçuş seviyesi nominal bir irtifadır ve uçağın gerçek irtifasını yansıtmayabilir. Standart basınç hattı çoğunlukla deniz seviyesine eşit olmadığından FL -hemen hemen hiçbir zaman- taşıtın deniz seviyesinden yüksekliğine (AMSL) ya da yerden yüksekliğine (AGL) eşit değildir.

Gösterimi

Uçuş seviyeleri 100 feetlik aralıklarla belirtilir. Altimetrede feet cinsinden okunan değerin 100'e bölünmesi (2 sıfır atılması) ile bulunur ve 10.000 feet altında FLxx, 10.000 feet ve üzerinde ise FLxxx formatında gösterilir ve İngilizce olarak telaffuz edilir. Örneğin standart basınca göre 29.500 feet'te uçan bir taşıtın uçuş seviyesi FL295, 9.000 feet'tekininki FL90'dur.

ICAO standartlarına göre uçuş seviyelerindeki rakamlar tek tek telaffuz edilir:^[2]

• FL110: Flight level one one zero
• FL55: Flight level five five

Ancak karışıklıkları önlemek için çift sıfırlı seviyeler yüz ve katları şeklinde ifade edilebilir:^[2]

• FL100: Flight level one hundred

Geçiş irtifası (TA)

Manyetik istikâmetlere göre uçuş seviyesi seçimi. Örneğin yaklaşık 25.000 feet'te doğuya doğru uçmak isteyen bir pilotun FL250 talep etmesi gerekir; zira FL240 ve FL260 batıya doğru uçan uçaklara tahsis edilmiştir. Böylece havada karşılaşan uçaklar arasında en az 1000 feet (yaklaşık 300 m) dikey ayrım sağlanmış olur.

Uçuş esnasında hava taşıtının katettiği arazinin rakımı sürekli değiştiği için alçak seviyelerde altimetreye bölgesel QNH değeri girilir ve AMSL değerine göre (deniz seviyesine göre) uçuş gerçekleştirilir. Ancak bölgeler arası QNH farkları nedeniyle hava taşıtları arasında emniyetli dikey ayrımı (en az 500 feet) sağlamak güçleşir. Bu sorunu gidermek amacıyla her ülke için bir geçiş irtifası (Transition Altitude) belirlenir. Örneğin Birleşik Krallık'ın geçiş irtifası 3000 ft, Almanya'nınki 5000 ft^[3], Türkiye'ninki 10.000 ft^[4] ve ABD'ninki 18.000 ft'tir.^[5] Ancak bazı kontrollü hava sahalarındaki geçiş irtifaları o ülkenin standart geçiş irtifasından farklı olabilir.

Tırmanıştayken geçiş irtifası katedilirken altimetreye standart basınç değeri (1013,25 hektopaskal) bağlanır. Geçiş irtifası ve üzerinde altimetre AMSL irtifasını değil, uçuş seviyesini (FL) göstermeye başlar.

Alçalışta ise genellikle geçiş irtifasından 500 feet yukarıda olan geçiş seviyesinde altimetreye QNH veya bazen QFE değeri bağlanır. Bu nedenle geçiş seviyesi ve altında altimetre AMSL veya AGL irtifasını gösterir. Geçiş seviyesi, irtifa değil de uçuş seviyesi olarak belirlendiğinden geçiş irtifası ile arasındaki fark (geçiş katmanı) gerçekte 500 feetten fazla veya az olabilir.

Geçiş irtifası (TA) ile geçiş seviyesi (TRL) arasındaki bölgeye geçiş katmanı denir. Geçiş katmanının kalınlığı bölgesel QNH değerine göre değişir.^[6]

Kaynakça

• Pooley, Dorothy, ve David Robson. The Air Pilot's Manual 3: Air Navigation. 6. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2010.

1. HAVACILIK METEOROLOJİSİ İLE İLGİLİ TANIMLAR Hezarfen. Erişim:25 Ekim 2012.
2. CAP 413 Radiotelephony Manual 1.4.2. 17 Kasım 2011.
3. ET AIP 1.7-1 Enroute. ' Temmuz 2011.
4. AIS Supplement. 13 Aralık 2012.
5. Pooley's sf 122.
6. Pooley's sf 124.