Erzurum Kongresi
Erzurum Kongresi, 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan kongredir. 17 Haziran'da Vilâyât-ı Şarkıye Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum şubesi tarafından toplanan Erzurum Kongresi Erzurum Umûmî Kongresi veya Umûmî Erzurum Kongresi[1] olarak da anılır.
Kongreye çoğunluğu işgal altındaki 5 doğu ili Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis ve Van'dan gelen 62 delege katılmış; 2 hafta süren kongrede alınan kararlar Kurtuluş Mücadelesi'nde izlenen çizgide önemli ölçüde belirleyici olmuştur.[2]
Kongreyi geçici başkan olarak Erzurum delegelerinden Hoca Raif Efendi açmış; yoklamanın ardından yapılan oylamada Mustafa Kemal Paşa kongre başkanlığına getirilmiştir.
Aslında Kongre görüşmelerinin 10 Temmuz'da[3] başlaması öngörülmüş, delegelerin bir bölümünün anılan tarihte Erzurum'a gelememesinden dolayı ertelenerek, 23 Temmuz'da görüşmelere başlanılmıştır.[4]
23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında merkezi İstanbul’da bulunan Vilâyât-ı Şarkiyye Müdâfaa-i Hukûk-ı Milliye Cemiyeti’nin Erzurum şubesiyle Trabzon Muhâfaza-i Hukûk-ı Milliye Cemiyeti’nin Erzurum’da birlikte düzenledikleri mahalli kongreye Maçka temsilcisi olarak İzzet Eyüboğlu katıldı. Bu kongrede Mustafa Kemal Paşa oy çokluğu ile başkanlığa, Maçka temsilcisi İzzet Bey ve Erzurumlu Hoca Raif Efendi başkan vekilliğine seçildi.
Erzurum Kongresinin Önemi ve Özellikleri
1- Manda ve himaye reddedilerek ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
2- İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiş ve Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalandığı anda Türk vatanı olan topraklarının parçalanamayacağı açıklanmıştır.
3- Toplanış şekli bakımından bölgesel olmasına karşın aldığı kararlar bakımından milli bir kongredir.
4- İlk defa geçici bir hükümetin kurulacağından bahsedilmiştir.
5- Erzurum Kongresi Sivas kongresine bir ön hazırlık çalışması niteliğindedir.
6- İlk kez başkanlığını Mustafa Kemal'in yaptığı dokuz kişilik bir Temsil Heyeti oluşturuldu. Bu Temsil Heyeti bir hükümet gibi görev yapacaktır. (Temsil Heyeti'nin görevi TBMM'nin açılmasına kadar devam edecektir.)
7- Erzurum Kongresinin bir önemi de Batı Anadolu'da Yunan kuvvetlerine karşı mücadele eden Kuva-yi Milliye üzerinde büyük moral etkisi yaptı.
8- Erzurum Kongresi Mustafa Kemal'in sivil olarak görev aldığı ilk yerdir. Bölgesel bir kongredir.
Kongre binası
Kongre, 1881 yılında Mıgırdıç Sanasaryan tarafından kurulan[5] ve Ermeni Tehcirinden sonra eğitime kapanan[6] eski İdadi Mektebi'nin (Sanasaryan Mektebi[7], Sanasaryan Ermeni Kolejı[8], Sanarasyan Ermeni Lisesi[9] olarak da anılır) binasının birinci katındaki bir salonda yapıldı.[2]
Resimler
Erzurum Kongresi Kararları (Erzurum Kongresi'nin yapıldığı binada)
Erzurum Kongresine katılan Delege Listesi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ M. Fahrettin Kırzıoğlu, Bütünüyle Erzurum Kongresi, 1. Cilt, Kültür Ofset, Ankara, 1993, s. 4.
- 1 2 Erzurum - Atatürk Müzesi, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- ↑ Rumi takvime göre İkinci Meşrutiyet 10 Temmuz 1324'de ilan edilmiştir.
- ↑ Miladi takvime göre İkinci Meşrutiyet 23 Temmuz 1908'de ilan edilmiştir.
- ↑ Pars Tuğlacı, Tarih boyunca Batı Ermenileri, Cilt 3, Pars Yayın veTicaret, 2004, s. 173.
- ↑ İstanbul Ansiklopedisi, NTV, 2010, s. 794.
- ↑ Murat Küçükuğurlu, Erzurum Belediyesi Tarihi: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e (1866-1930), Dergâh Yayınları, 2008, .s 76.
- ↑ Tuğlacı, a.g.e., s. 579.
- ↑ Kırzıoğlu, a.g.e., s. 181.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||