Malta sürgünleri

Malta sürgünleri, İstanbul'un işgali sonrasında, 1919-1920 yıllarında işgal kuvvetlerince tutuklanarak bir İngiliz sömürgesi olan Malta'ya sürülen (veya gıyabında tutuklama kararı çıkarılarak sürgüne gönderilecekleri bildirilen) 145 Türk devlet adamı, asker, idareci ve aydın için kullanılan terimdir.[1][2][3].

Tutuklama ve sürgünler, Mart 1919'da, Irak cephesinden çekilişi yürütmüş Ali İhsan Sabis Paşa ile başlamış ve Ekim 1920'ye kadar sürmüştür. Seçilen isimler, işgale karşı direnişi organize edilebilecek kadronun ve liderlik potansiyeli gösterebilecek olanların devreden çıkarılmak istendiğini akla getirmektedir. Ermeni Tehciri ile ilgili konular sürgün cezalarına sonradan monte edilmiştir. Ancak ellerinde rehin misali tuttukları sürgünlerin varlığı, bunlara karşı isnatların dayanaklarının zayıflığı zamanla İngilizlerin siyaseten aleyhine işlemeye başlamış, Mustafa Kemal de konuyu bir koz olarak kullanmaktan geri kalmamıştır. Sürgünlerin sonuncuları 1922 yılı içinde serbest bırakılmışlardır.

İsim Tutuklandığı tarih Tutukluluk no Osmanlı İmparatorluğu'ndaki görevi
Ali İhsan Paşa 29 Mart 1919 26 67 Mirliva, Eski 6. Ordu komutanı
İbrahim Ahmed 29 Mart 1919 26 68 Ali İhsan Paşa'nın emir onbaşısı[4]
Abdülgani Bey 28 Mayıs 1919 26 95 Yarbay
Ahmet Faik Bey 28 Mayıs 1919 27 24 Eski İstanbul Emniyet Müdürü, Bağdat Vali Muavini
Ahmet Cevat Bey 28 Mayıs 1919 27 00 Miralay, İstanbul Merkez Komutanı
Ahmet Haydar Bey 28 Mayıs 1919 27 08 Binbaşı
Muammer Bey 28 Mayıs 1919 27 19 Eski Sivas ve Konya Valisi, Sivas Mebusu
Ahmet Nesimi Bey 28 Mayıs 1919 27 19 Eski Hariciye Nazırı
Ahmet Tevfik Bey 28 Mayıs 1919 26 80 Miralay
Ali Fethi Bey 28 Mayıs 1919 26 80 Eski Dahiliye Nazırı, Sofya Sefiri, İstanbul Mebusu
Atıf Bey 28 Mayıs 1919 27 02 Ankara Mebusu
Celal Bey 28 Mayıs 1919 26 76 Miralay
Cemal Efendi 28 Mayıs 1919 26 94 Yüzbaşı
Faik Bey 28 Mayıs 1919 27 37 Eski Merzifon Kaymakamı
Dr. Fazıl Berki Bey 28 Mayıs 1919 26 98 Eski Çankırı Mebusu
Ferit Bey 28 Mayıs 1919 27 03 İttihat ve Terakki Kâtibi
Gani Bey 28 Mayıs 1919 27 23
Habip Bey 28 Mayıs 1919 26 85 Bolu Mebusu
Hacı Ahmet Paşa 28 Mayıs 1919 27 39 Enver Paşa'nın babası
Doktor Halil Bey 28 Mayıs 1919 26 99 Yüzbaşı
Hasan Fehmi Tümerkan 28 Mayıs 1919 26 88 Sinop mebusu
Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi 28 Mayıs 1919 27 34 Şeyhülislam
Hazım Bey 28 Mayıs 1919 26 78 Binbaşı
Hilmi Bey 28 Mayıs 1919 27 89 Kırklareli Mutasarrıfı
Hoca Rıfat Efendi 28 Mayıs 1919 27 06 İttihat ve Terakki temsilcisi
Hüseyin Cahit Bey 28 Mayıs 1919 26 75 İstanbul Mebusu, Gazeteci
Hüseyin Kadri Bey 28 Mayıs 1919 27 05 Karesi Mebusu
İbrahim Bedrettin Bey 28 Mayıs 1919 27 01 Diyarbakır Valisi
İbrahim Hakkı Bey 28 Mayıs 1919 27 10 Binbaşı
Canbulat İsmail Bey 28 Mayıs 1919 26 92 Eski Dahiliye Nazırı
Kemal Bey 28 Mayıs 1919
Macit Bey 28 Mayıs 1919 27 04 Divan-ı Muhasebat Memuru
Mazlum Bey 28 Mayıs 1919 27 07 Binbaşı
Mehmet Sabit Bey 28 Mayıs 1919 26 86 Eski Sivas Valisi
Mehmet Sabri Bey 28 Mayıs 1919 27 29 Saruhan Mebusu
Mehmet Tevfik Bey 28 Mayıs 1919 26 79 Yarbay, Kaymakam
Memduh Bey 28 Mayıs 1919 27 33 Eski Musul Valisi
Mithat Şükrü Bey 28 Mayıs 1919 26 93 Eski Maarif Nazırı, Burdur Mebusu, İttihat ve Terakki Umumî Katibi
Mustafa Asım Bey 28 Mayıs 1919 27 11 Eski Of Mutasarrıfı
Mümtaz Bey 28 Mayıs 1919 26 97 Emekli Yarbay
Nevzat Bey 28 Mayıs 1919 26 96 Yüzbaşı
Ömer Bey 28 Mayıs 1919 26 81 Binbaşı
Rahmi Bey 28 Mayıs 1919 26 91 Eski İzmir Valisi
Rıza Hamit Bey 28 Mayıs 1919 27 40 Bursa Mebusu
Pirizade İbrahim Hayrullah Bey 28 Mayıs 1919 27 35 Eski Şura-yı Devlet Reisi
Salah Cimcoz 28 Mayıs 1919 27 28 İstanbul Mebusu
Sami Bey 28 Mayıs 1919 27 09 Miralay
Süleyman Numan Paşa 28 Mayıs 1919 27 32 Ordu Sıhhiye Müfettişi
Süleyman Sudi Bey 28 Mayıs 1919 27 30 Tokat ve Lazistan Mebusu
Şerafettin Efendi 28 Mayıs 1919 26 77 Yüzbaşı
Şükrü Bey 28 Mayıs 1919 27 38 Mülkiye Müfettişi
Tahir Cevdet Bey 28 Mayıs 1919 26 90 Eski Ankara Valisi
Tevfik Hadi Bey 28 Mayıs 1919 26 82 Siyasi Polis Müdürü
Mehmet Ubeydullah Bey 28 Mayıs 1919 27 31 İzmir Mebusu
Veli Necdet Bey 28 Mayıs 1919 26 87 Dahiliye Nazırlığı Müsteşarı
Yusuf Ziya Bey 28 Mayıs 1919 26 84 Emekli Binbaşı, İttihat ve Terakki Azası
Zekeriya Zihni Bey 28 Mayıs 1919 27 18 Eski Edirne Valisi
Cihangirzade İbrahim Bey 2 Haziran 1919 27 17 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Alibeyzade Mehmet Bey 2 Haziran 1919 27 16 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Kars Valisi
Cihangirzade Hasan Han 2 Haziran 1919 27 18 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Savunma Bakanı
Cihangirzade Aziz Bey 2 Haziran 1919 27 19 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Adalet Bakanı
Mehmetoğlu Muhlis Bey 2 Haziran 1919 27 27 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti PTT Genel Müdürü
Matvey Radjinski 2 Haziran 1919 27 25 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rus Şura Üyesi
Musa Salah Bey 2 Haziran 1919 27 20 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Polis Müdürü
Pavlo Camusev 2 Haziran 1919 27 14 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rum Şura Üyesi
Tevhidüddin Mamiloğlu 2 Haziran 1919 27 22 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Emniyet Müdürü (Orenburglu Kazak Türkü)
Stefani Vafiades 2 Haziran 1919 27 26 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rum Şura Üyesi, Sosyal Yardım Bakanı
Yusufoğlu Yusuf Bey 2 Haziran 1919 27 21 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Şura Üyesi, Gıda Bakanı
Abbas Halim Paşa 21 Eylül 1919 27 54 Eski Nafia Nazırı, Bursa Valisi, Sadrazam Said Halim Paşa'nın kardeşi.
Ağaoğlu Ahmed Bey 21 Eylül 1919 27 64 Karahisar-ı Sâhib Mebusu, Darülfünûn Hocası, Yazar
Ali Münif Bey 21 Eylül 1919 27 62 Eski Nafia Nazırı
Hacı Adil Bey 21 Eylül 1919 27 57 Eski Edirne Valisi ve Edirne Mebusu
Halil Bey 21 Eylül 1919 27 60 Eski Şura-yı Devlet Reisi ve Hariciye Nazırı
Hüseyin Bey 21 Eylül 1919 27 65 Millî Telgraf Ajansı Sahibi ve Müdürü
Kara Kemal 21 Eylül 1919 27 61 Eski İaşe Nazırı
Mahmud Kamil Paşa 21 Eylül 1919 27 58 Eski 5. Ordu Komutanı
Said Halim Paşa 21 Eylül 1919 27 55 Prens, Eski Sadrazam
Ziya Gökalp 21 Eylül 1919 27 59 Ergani Mebusu, Darülfünûn Hocası, Yazar
Mehmet Arif Bey 28 Ocak 1920 27 60 Binbaşı
Nuri Bitlisi 28 Ocak 1920 27 61 Çavuş
Faik Bey 22 Mart 1920 27 80 Eski Edirne Mebusu
Ahmed Şevket Bey 22 Mart 1920 27 81 İstanbul Müstahkem Mevki Komutanı
Cemal Mersinli 22 Mart 1920 27 72 Mirliva, Eski 2. Ordu Komutanı
Çürüksulu Mahmud Paşa 22 Mart 1920 27 71 Mirliva
Hasan Tahsin Bey 22 Mart 1920 27 73 Eski Şam ve Erzurum Valisi
Rauf Bey 22 Mart 1920 27 76 Eski Bahriye Nazırı, Sivas Mebusu
Cevat Paşa 22 Mart 1920 27 74 Ferik, Eski Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Reisi
Mehmed Esad Bey 22 Mart 1920 27 75 Askeri Tabip
Mehmet Şerafettin Bey 22 Mart 1920 27 79 Avukat, Gazeteci, Edirne Mebusu.
Kara Vasıf Bey 22 Mart 1920 27 78 Karakol Cemiyeti'nin kurucusu
Köstenceli Numan Usta 22 Mart 1920 27 81 Zeytinburnu Fabrikasında Ustabaşı
Ahmed Emin Bey 27 Mart 1920 27 87 Gazeteci
Ali Çetinkaya 27 Mart 1920 27 89 Miralay, Eski Afyon Mebusu
Ali Sait Paşa 27 Mart 1920 27 82 Mirliva
Ali Seyyit Bey 27 Mart 1920 27 94 Aşiret Reisi
Celal Nuri Bey 27 Mart 1920 27 85 Gazeteci
Ebüzziyazade Velid Paşa 27 Mart 1920 27 83
Enis Avni Aka Gündüz 27 Mart 1920 27 91 Yazar
Hilmi Abdülkadir 27 Mart 1920 27 89
İslam Ali 27 Mart 1920 27 86
Eczacıbaşı Mehmed Bey 27 Mart 1920 27 90 Eczacı
Mehmet Muammer İra 27 Mart 1920 27 88 İstanbul Polisi Siyasi Kısım Müdürü
Rafet Paşa 27 Mart 1920 27 92
Süleyman Nazif 27 Mart 1920 27 84 Eski Musul ve Bağdat Valisi, Yazar
Acenta Mustafa Kırzade 20 Mayıs 1920 27 86 Tacir
Doktor Abdüsselami Paşa 20 Mayıs 1920 27 90 Mirliva, Eski Yemen Komutanı
Mehmed Kamil Bey 20 Mayıs 1920 Musullu gazeteci
Hacı Ahmed Bey 31 Mayıs 1920 27 91 Sivas İttihat ve Terakki Delegesi
Mustafa Reşat Bey 31 Mayıs 1920 İstanbul Siyasi Polis Müdürü
Agâh Bey 7 Haziran 1920 27 86
Basri Bey 7 Haziran 1920 27 92 Yarbay, Cevat Paşa'nın Damadı
Mustafa Abdülhalik Bey 7 Haziran 1920 27 92 Eski Bitlis Valisi
Ali Cenani 13 Haziran 1920 27 93 Eski Halep ve Antep Mebusu
Andavallı Mehmed Ağa 13 Haziran 1920 27 94
Murat Bey 13 Haziran 1920 27 95
Süleyman Faik Paşa 13 Haziran 1920 27 96
Yakup Şevki Paşa 13 Haziran 1920 27 97 Mirliva, Eski 9. Ordu Komutanı
Ali Nazmi Bey 6 Ağustos 1920
İlyas Sami Bey 19 Ağustos 1920 Muş Mebusu
Mehmet Atıf Bey 19 Ağustos 1920 27 98
Mehmet Nazım Bey 19 Ağustos 1920 27 99
Süleyman Necmi Bey 19 Ağustos 1920
Sefer Bey 12 Eylül 1920 28 00
Burhanettin Hakkı Bey 20 Eylül 1920 28 01
Mehmet Nuri Bey 20 Eylül 1920 28 02
Mehmet Rıfat Bey 20 Eylül 1920 28 03
Cemal Oğuz Bey 5 Ekim 1920 28 04
Mehmed Ali Bey 5 Ekim 1920 28 05
Ahmet Şükrü Bey 27 63 Eski Maarif Nazırı, Eski Kastamonu Mebusu
Eşref Sencer Kuşçubaşı 28 06 Teşkilat-ı Mahsusa Üyesi
İsmail Müştak Bey 28 07 Yazar, Mebus
Kâzım Bey 28 08 Miralay, Enver Paşa'nın kayınbiraderi
Mürsel Bey 28 09 Miralay
Galatalı Şevket Bey 28 10 Miralay, Karakol Cemiyeti Reisi
Yunus Nadi Bey 28 11 Gazeteci, Yeni Gün Gazetesi Sahibi, İzmir Mebusu

Kaynakça

  1. Malta Sürgünleri’ni nasıl bilirsiniz, Ayşe Hür, Taraf Gazetesi, 28 Şubat 2010
  2. BİTMEZ NÜRENBERG. JÖN TÜRK DAVASININ 90LIK OLUR, Ermeni Soykırım Müzesi ve Enstitüsü
  3. Malta sürgünleri, Bilâl N. Şimşir, Bilgi Yayınevi, 1985.
  4. Tutuklanan komutanından ayrılmayıp gönüllü sürgüne gitmiştir.
This article is issued from Vikipedi - version of the 7/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.