Eskimo - Aleut dilleri

Eskimo - Aleut dilleri
İnuit - Aleut dilleri
Coğrafi
dağılım:		 Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland
Sınıflandırma: Eskimo-Aleut dilleri
Alt bölümler:

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

Günümüzde Rusya Federasyonuna bağlı Çukçi Yarımadasında birkaç ufak adacık halinde Yupik dilleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde Yupik dilleri, Aleut ve İnuit dilleri, Kanada ve Grönland'da yalnızca İnuit dilleri bulunmaktadır. Eskimo - Aleut dilli halkların nüfusu 102.000 [1] kişidir.

Dünya dilleri arasındaki yeri

Asya (= Sibirya) kökenli Eskimo-Aleut dillerinin herhangi bir dil grubuyla akrabalığı yoktur.[1]

Eskimolog (Eskimoloji uzmanı) Michael Fortescue’nün 1998’de ortaya attığı farazî Ural - Sibirya dilleri (= Ural, Yukağır, Çukçi - Kamçatka, Eskimo - Aleut) grubuna dilciler ikna edicilikten uzak olduğu için temkinli yaklaşmaktadır.

Joseph Greenberg tarafından 2000-2002 'de ortaya atılan Avrasyatik dil grubuna Yenisey dilleri hariç, kuzey Avrasya'daki dil aileleri ile birlikte Eskimo - Aleut dilleri de dahil edilse de tartışmalar sürmektedir.

Tarih

Dil verileri ve arkeolojik kalıntılar Eskimo halklarının Bering Boğazı'nın buzlarla kaplanıp kara köprüsü olduğu zamanlarda günümüzden 10.000 yıl önce iki ayrı etnik grup (Eskimo ve Aleut) olarak Alaska'dan Kamçatka'ya kadar olan bölgede bulunduklarını göstermektedir. Eskimo ve Aleutların denizde avlanma tekniklerinin geliştirilmesinden önce bölündüklerini gösteren dil verileri arasında ok ve yay için ortak kelimelerin bulunması, bunun yanında deniz avcılığı terimlerinin Eskimo ve Aleutlarda farklı olması gösterilebilir. Eskimo ve Aleutlar deniz avcılığını birbirlerinden bağımsız olarak geliştirmişlerdir.[2]

Nüfus

Alaska Yerli Dil Merkezine göre Eskimo-Aleut halklarının nüfusu ve anadillerini konuşabilen kişi sayısı:[3]

Halk Etnik nüfus Anadilini konuşabilen kişi sayısı
Aleutlar (Alaska) 2.300 150
Aleutlar (Rusya) 200 5
Supikler (Alaska) 3.500 200
Alaska Yupikleri (Alaska) 25.000 10.400
Sibirya Yupikleri (Alaska) 1.400 1.000
Sibirya Yupikleri (Rusya) 900 300
İnyupikler (Alaska) 15.700 2.144
İnuitler (Kanada) 30.500 24.500
Grönland İnuitleri 47.000 47.000

Sınıflandırma

Eskimo kabile adları -miut ('halk') yapım ekiyle kurulur. Şivelerini belirtmek için de -miutun eki getirilir.

Aleut dilleri

Eskimo dilleri

Yupik dilleri

İnuit dilleri

Alaska'daki konuşabilme durumu

Alaska'da 1980 ile 1992 yıllarında Eskimo-Aleut dilli halkların nüfusu ve anadillerini konuşabilenlerin sayısı [4]

ALASKA etnik nüfus anadilini konuşabilen % konuşabilme yaşı
1980 . . . .
Sibirya Yupikleri 1.100 1.050 95 yetişkinlerin hepsi ve çocukların çoğu
Yupikler 17.000 14.000 80 yetişkinlerin tamamına yakını ve çocukların bir kısmı
İnyupikler 12.000 5.000 40 yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı
Supikler 3.000 1.000 33 yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı
Aleutlar 2.200 700 35 yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı
1992 . . . .
Sibirya Yupikleri 1.100 1.050 95 yetişkinlerin hepsi ve çocukların çoğu
Yupikler 18.000 12.000 67 yetişkinlerin tamamına yakını ve çocukların bir kısmı
İnyupikler 13.000 4.000 31 yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı
Supikler 3.100 600 19 yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı
Aleutlar 2.100 400 19 yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı

Bazı gramer özellikleri

Vikipedi versiyonları

Özgür Ansiklopedi Vikipedi'nin İnyupikçe (ik) sürümü
Wikimedia Incubator'de Yupikçe Vikipedi deneme projesi bulunmaktadır.

Eskimo - Aleut dillerinde Vikipedi versiyonları arasında İnyupikçe , Doğu Kanada İnuitçesi ve Grönland İnuitçesi bulunmaktadır. Alaska Yupikçesi versiyonu ise Incubator'da test edilmektedir.

Dipnotlar

  1. 1 2 Georgy Menovshchikov (1990), Contemporary Studies of the Eskimo-Aleut Languages and Dialects: A Progress Report, Arctic Languages, An Awakening, UNESCO
  2. ↑ Edward J. Vajda, Siberian Yupik (Eskimo)
  3. ↑ Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics
  4. ↑ Panu Hallamaa (1997), Unangam Tunuu and Sugtestun: A Struggle for Continued Life, Northern Minority Languages: Problems of Survival, Senri Ethnological Studies 44 1997, pp 187-223

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/15/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.