Hariciler

Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır.
Ayrıntılar için lütfen maddenin tartışma sayfasına bakınız.
Şablonu maddeden çıkarmadan önce lütfen şablonun yardım sayfasını inceleyiniz. (Temmuz 2009‎)

İSLÂM MEZHEPLERİ

Bugünkü fıkhî mezhepler
İ'tikadî mezhepler
Siyâsî mezhepler
İmamî mezhepler

Haricîlik, Haric’îyye ya da Havârîc (Arapça: الخرج; çoğ. الخوارج) İslam dininde bir siyasi mezhep olarak Hicri ilk yüzyılda ortaya çıkmış ve asırlardır kendini değişik şekillerde sergileyen bir hareket. İslâm dünyası içerisinde %2'lik bir kısmı oluşturmaktadır. Tarihte Haricîler'in en aşırı fırkalarından olan Ezarika'nın ana görüşleri itibariyle İslam'dan çıktığını kabul ettikleri ve kendilerinden olmayan diğer Müslümanları tekfir ile ithâm ederek öldürdükleri bilinmektedir. Günümüzde ise Haricîler içerisinde en ılımlı kol olarak bilinen İbadiyye'nin sadece çoğunlukta oldukları bölge olan Umman Sultanlığı (tahmini %70) ile nüfusun azınlığını teşkil ettikleri Cezayir, Tunus'un Cerbe adası, Zenzibar ve Tanzanya'nın bazı muhitlerinde yaşamakta oldukları bilinmektedir.[1] Öte taraftan "Umman İbadileri" kendilerinin Haricîler'in bir dalı oldukları savını kabul etmemektedirler.[2]

Ortaya çıkışı

Kaynaklar Haricîliğin çıkışının Peygamber Muhammed döneminde olduğunu belirtir. Muhammed'e arkadaşlık etmiş olan Abdullah b. Zu'l-Hüveysıra'nın sonradan Haricîlerin liderliğini yapmış olan Hurkus b. Züheyrle aynı kişi olması muhtemeldir.[3] Sahih olduğuna inanılan rivayetlere göre Abdullah b. Zu'l Huveysıra et-Temimi "Adil ol! Zira bu paylaştırma Allah'ın rızasının gözetildiği bir paylaştırma değildir" demiş, bunun üzerine Muhammed üzüntüsünü de belli ederek "Ben adil olmayayım da kim adil olsun!" cevabını vermiştir. Bu davranışı üzerine Muhammed'den kendisini öldürmek için izin isteyenlere yine Muhammed engel olmuştur.[4]

Görüşleri

Haricîlerin büyük bir kısmının sünnet ve hadisle sabit birçok hükme itiraz ettikleri bilinmektedir. Kaynaklar, az veya çok olduğuna, korunmuş veya korunmamış olduğuna bakılmaksızın hırsızın elinin kesileceğini iddia ettiklerini, recmi ve mest üzerine meshetmeyi Kur'an'da olmadığı gerekçesiyle reddettiklerini söyler.[5]

Ayrıca Haricî ekollerinden Ebu Ismail el-Batihi ve takipçileri "sabah bir rekat ve akşam bir rekatın dışında namaz yükümlülüğü yoktur" görüşüne sahiptirler.[6]

Haricî gruplar

Siyasi, itikadi veya tarihi bazı ihtilaflar nedeniyle Hariciler kendi içlerinde de çeşitli gruplara ayrılmışlardır. Bu grupların bazıları İslam dininin temel akide kaidelerini takip ederken, bazıları İslam dininin itikadi prensiplerinden ayrılarak İslam dairesi dışı ilan edilmiş ve İslam dinin dışında incelenmiştir. Fakat bu gruplarında temelleri Haricîlere ve İslam dinine dayanır.

Haricî grupların başlıcaları

İslâm dini dairesi içinde sayılmayan Haricîler

İtikadi sebepler yüzünden bu gruplar çoğunlukla İslam dini dairesi dışında ele alınır.

Günümüz Haricîleri

Günümüzde Hariciyye mezhebinin, İbâd’îyye kolu hariç, diğer kollarının kitlesel varlıkları yok olmuştur. İbadiyye Hariciyye mezhebi kitlesel özellikle bugün Umman'da varlığını sürdürmektedir. Bu kolun kuzey Afrika ve doğu Afrika'ya yayılan mensupları Cezayir'de M’zab'ta, Tunus'ta Cerbe adasında, Tanzanya ve Zengibar'da yaşamaktadırlar. Libya'da "Cebel Nafusa" bölgesinde Ömer Muhtar'ın da mensubu olduğu Sennusi Kabilesi de İbadiyye mezhebine bağlıdır.[11]

Kimilerine göre, ehl-i sünnet'in köktendincilik kolundan olduğu varsayılan Vahhâbîler de Haricî kollardan biri olarak gösterilebilir. Nitekim tarihte Onsekizinci Yüzyıl'da İbn-i Âb’ı-Dîn ismindeki Hanefî bir âlim, Vehhâbîliğin kurucusu olarak bilinen İbn-i Abd’ûl-Vahhâb'ı, Yeni Haricî olarak tanımlamıştı.[12] [13]. Günümüzdeki Selefi, Vahhabi toplumların fikirleri ve davranışları Haricilerle mutabıktır.[14] Vahabi ve Selefiler diğer tarikat ehli müslümanları, küfür, şirk ve bidat ile itham etmektedirler.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ "CIA - The World Factbook". CIA. Son yenileme 5 Haziran, 2013. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151206164503/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mu.html.
  2. ↑ Valerie Jon Hoffman, The Essentials of Ibadi Islam, sayfa. 3. Syracuse: Syracuse University Yayınları, 2012. ISBN 9780815650843
  3. ↑ İbn Abdilberr, Camiu Beyani'l-ilm, 2/195
  4. ↑ Buhari, Menakıb 25, Mürteddin 7; Müslim, Zekat 142,148; İbn Mace, Mukaddime 12
  5. ↑ el-Bağdadi, el-Fark, s.19
  6. ↑ İbn Hazm, el-Fasl, 4/189
  7. ↑ "Abū Bayhas". Encyclopaedia of Islam. 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160512225011/http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/abu-bayhas-SIM_0284?s.num=10. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2016.
  8. ↑ İbn-i Haldun, Kitab El İbar.
  9. 1 2 İbn-i Haldun, Berberî Tarihi, Banû İrfan faslı.
  10. ↑ History of North Africa: Tunisia, Algeria, Morocco: From the Arab Conquest to 1830. Charles André Julien Publié par Praeger, 1970. Page 24
  11. ↑ İbâd’îyye inançları hakkında yazılar (İngilizce)]
  12. ↑ Ahmad, Ahmad Atif (2009). Islam, Modernity, Violence, and Everyday Life. Palgrave Macmillan.. s. 164. https://books.google.com/books?id=ccbIAAAAQBAJ&pg=PA164&dq=Khawarij+wahhab++Ibn+Abidin&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj5p4bm2J3KAhWIbB4KHb6dAnoQ6AEIHDAA#v=onepage&q=Khawarij%20wahhab%20%20Ibn%20Abidin&f=false. Erişim tarihi: 9 January 2016.
  13. ↑ Khaled Abou El Fadl, "9/11 and the Muslim Transformation." Taken from September 11 in History: A Watershed Moment?, pg. 87. Ed. Mary L. Dudziak. Durham: Duke Üniversitesi Yayınları, 2003. ISBN 9780822332428
  14. ↑ 1783–1836'de yaşamış Şam'lı Hanefi fıkıh alimi "İmam İbni Abidin es-Șami" Vahhabileri ifrat köktendincilikle itham edip Harici olarak görmektedir. El Fadl, Khaled Abou. (2001) "Islam and the Theology of Power." Middle East Report. C.221 : S.28-33 (İngilizce)
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/23/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.