Hersek Sancağı

Eyalet-i Hersek Osmanlı İmparatorluğu Eyaleti ← 1833–1851 → Bayrak Hersek Eyaleti (1850ler) Merkez Mostar 43°20′K 17°48′D / 43.333°K 17.8°DKoordinatlar: 43°20′K 17°48′D / 43.333°K 17.8°D Tarih  - Kuruluş 1833  - Kaldırılış 1851 Bugün parçası  Bosna-Hersek,  Karadağ

Hersek Sancağı veya Hersek Mutasarrıflığı (Hırvatça: Hercegovački sandžak), Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir sancaktır. 1833-1851 yılları arası müstakil sancak olarak idare edilmiştir.

Tarihçe

Osmanlı kuvvetlerinin Hersek bölgesine ilk girişi ve Bosna kuvvetleriyle ilk teması 1386 yılında oldu. 1388'de Şahin Paşa'nın kumandasındaki Osmanlılar bölgeye ikinci bir sefer düzenledi ve Vlatko Vuković tarafından Bileća'da yenilgiye uğratıldılar.^[1][2] İlerleyen dönemlerde, Hersek ile aynı coğrafyada bulunan Bosna Krallığı Osmanlı Devleti'ne vergi vermeyi kabul etti ve Bosna Kralı Stephen Tomašević'in Semendire Kalesi üstünde hak iddia etmesi üzerine 1463'te II. Mehmed tarafından fethedildi. Gerçekleştirilen bu sefer ile, Hersek de alındı; ancak Osmanlı kuvvetlerinin buradan çekilmesini müteakip Hersek Dükü Stjepan Vukčić Kosača, topraklarını geri aldı. Hersek Düklüğü'nün bir kısmı 1465-1466 yıllarında fethedildi ve alınan topraklar yeni bir sancağın teşkiline kadar Bosna Sancağı'na bağlı kaldı. 1470 yılında burada Rumeli Eyaleti'ne tabi olarak Hersek Sancağı kuruldu. Düklüğün geriye kalan toprakları ise 1482'in başlarında fethedilip bu sancağa dahil edildi.^[3] 1522'de sancağın merkezi Foça'dan Mostar'a taşındı. Sancak, 1580'de Rumeli Eyaleti'den ayrıldı ve aynı yıl kurulan Bosna Eyaleti'ne bağlandı.

Hersek Sancağı, Ocak 1833'te Bosna Eyaleti'nden ayrılarak müstakil sancak hâline getirildi ve Ustolça Kaptanı Ali Paşa Rızvanbegoviç'in yönetimine bırakıldı.^[4] Çünkü Ali Paşa, 1831 yılında Bosna'da çıkan isyanın bastırılması için emek sarf etmişti.^[5] Söz konusu isyan II. Mahmut döneminde yapılması planlanan yeniliklere, özellikle de orduyu yeniden düzenleme girişimlerine karşı doğmuştu. "Bosna Ejderi" lakabıyla da bilinen Gradaçaclı Hüseyin Kaptan'ın liderlik ettiği ve Bosnalı Müslüman ayanlar başı çektiği isyancılar, özerklik ve kendi vezirlerini seçme hakkı talep etmişlerdi.^[6] Ali Paşa ise başlangıçtan beri isyancılara karşı durmuştu. Hersek'te Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmış ve Asakir-i Mansure-i Muhammediyye tarzında yeni askeri birlikler oluşturmuştu.^[7] Sadrazam, isyanı Ali Paşa'nın yardımları sayesinde bastırabilmişti.^[8]

Hersek Sancağı ile ödüllendirilen Ali Paşa, uzun bir süre boyunca beri icraatlarını merkezin bilgisi haricinde uygulamıştır. İcraatları arasında Hersek'te sulama kanallarının yapılması, tarımsal üretimin artması için faaliyetlerde bulunulması ve yabancıların bölgedeki madenleri işlemek için Hersek'e davet edilmesi vardır. Hatta merkezden bağımsız olarak yabancı devlet adamlarıyla yazışmalarda bulunmuştur.

Ocak 1833 (Şaban 1288)'de buradaki görevine başlamıştır. Bağımsız hareket etmesi üzerine Ömer Paşa tarafından Mayıs 1851 (Recep 1267)'de görevinden alınıp idam edilmiştir.^[4] Ardından Hersek Sancağı'nın ileri gelenleri Bâb-ı Âli'ye dilekçe göndererek Hersek Sancağı'nın Bosna Eyaleti'ne bağlanmasını istemişlerdir^[9] ve Hersek Sancağı yeniden Bosna Eyaleti'ne bağlanmıştır. 1878 yılında Bosna Vilayeti ile imtiyazlı sancak haline gelmiştir. 1878'de imzalanan Berlin Anlaşmasıyla Nikšić kazası Karadağ'a verildi. 5 Ekim 1908 yılında Avusturya-Macaristan'ın bölgeyi ilhakı ile böylece Bosna Vilayeti ve Hersek sancağı ortadan kaybolmuştur.

Sancak Beyleri

• Hamza Bey (1470-1474)
• Sinan Bey (1474-1475)^[10]
• Sinan Borovinić (1504 — 1507)^[11]
• İsa Beyzade Mehmed Bey (1506-1509, 1513-1514)^[12]
• Malkoč Beg (1552-1557)^[13]
• Bekir Paşa Çengiç (Bećir paša Čengić), 1735'te Hersek sancak beyidir.^[14]
• Murat Paşa, 19 Ocak 1746'da Dubrovnikliler tarafından Hersek sancakbeyi olarak selamlanıyor. Bu tarihten önce sancakbeyi olmuştur.^[15]

---

• Obrenoğlu Hamza Bey (Hamza-beg Obrenović) (1469/70-1474)
• Sinan Bey (1474-1478)
• Ayaz Bey (1478-1483)^[16][17]
• Mustafa Bey (Mustafa-beg Mihočević) (1483-1486)^[18]
• Ahmed Bey (1486-1488)
• Hacı Bey (1488-1489)
• Mustafa Bey (Mustafa-beg Mihočević) (1489-1493)^[18]
• Gümlüoğlu Paşa Yiğit Bey (Gjomeli-oglu Jigjit-beg) (1493-1497)
• Ahmed-beg Vranješević (1497-1500)
• Obrenoğlu Mehmet Bey (Mehmed-beg Obrinović) (1500-1504)
• Mustafa-beg Milojević (od januara do druge polovine 1503)
• Sinan-beg Borovinić (1504-1507)
• Mehmed-beg Ishaković (1507-1509)
• Daut-beg (1509-1510)
• Kasum-beg (1510)
• Mehmed-beg Obrinović (1510-1511)
• Hasan-beg (1511-1512)
• Kasum-beg (1512-1513)
• Mehmed-beg Ishabegović (Mehmed-beg Ishaković) (1513-1515)
• Skender-beg Vranešević-Orsonović (1515-1517)
• Mustafa-beg Davudpašić (1517-1518)
• Kasum-paša (1518-1520), treći put
• Hajdar-beg (1520-1521)
• Ahmed-beg (1521-1522)
• Mehmed-beg Obrinović (1522-1523), drugi put
• Mehmed-beg Alibegović (1523-1527)
• Ahmed-beg (1527-1531)
• Bakši-beg (1531-1533)
• Piri-beg (1533-1537)
• Bali-beg Malkoč-Še(š)ta (1537-1541)
• Džafer-baba (1541-1542)
• Pisam-beg (1542-1544)
• Malkoč-beg (1544-1547)
• Sinan-paša (1547-1549)
• nepoznato (1540-1550)
• nepoznato (1550-1552)
• Sinan-paša Borovinić (1552-1557)*
• nepoznato (1557-1561)
• Malkoč-beg (1561-1563), drugi put
• Sinan-beg (Bajramagić) Boljanić (1563-1567)
• Husein-paša Boljanić (1567-1569)
• nepoznato (od marta do juna 1569)
• Sinan-beg (od juna do decembra 1569)
• Ali-beg (1569-1571)
• Kurd-beg (?) (1571-1572)
• Hasan-paša Predojević (1572-1574)
• Sinan-beg Boljanić (1574-1580), drugi put.
  • Kaynakça ^[19]

---

• Gümlüoğlu Paşa Yiğit Bey (1482)
• İsa Beyzade Mehmed Bey (1515)
• Evranos Beyzade İskender Bey (1515)
• Davud Paşa oğlu Mustafa Bey (1516)
• Kasım Bey (1518)
• Mahmud Bey (1522)
• Çengizâde Ali Paşa (1650-?)
• Ebû Saidoğlu Mehmed Paşa (1694/95-?)
• Recep Paşa (1697/98-?)
• İshak Paşa (1856)

---

Nekoliko hercegovačkih namjesnika.

• Hamza beg 875. (1469.) imenovan
• Gümlüoğlu Paşa Yiğit Bey ---- Gjomeli-oglu Jigjit beg 886. (1482.) imen.
• Isabeg-zade Mehmed beg 921. (1515.) svrgnut.
• Ornosbi»g-zade Skender beg 921. ( 1515.) imen.
• Davudpaša-zade Mustafa beg 922. (1516.) imen.
• Kasim beg (bivši beg od Ohre) 924. (1518.) imen.
• Mahmud beg (brat Ahmed pašin) 928. (1522.).
• Bali beg Malkoč (Šešta) 945., 950., 961. (1538., 1553.).
• Sinan beg Bajrnmafrić* (972.-995.) (1564.— 1586.).
• Sultanzâde Mehmed Bey ---- Sultan- zade Mehmed beg 1001. (1592.).
• Derviš beg Baj.-zidagić* 1002. (1593.).
• Tatar Mehmed beg 1007. (1598.).
• Piri Deli paša 1027. (1617.).
• N-uh paša 1047. ( 1637.).
• Hadiimemi-zade Musli beg* 1057. (1647.).
• Ali paša Čengić* 1061.— 1069.
• Hasan paša (bivši namj. od Arada) 1091. (1680.1 Ahmed paša 1094. (1683.).
• Gürcü Mehmed Paşa --- Gjurdži Mehmed paša 1096. (1685 ).
• Sulejman paša 1104. (1692.).
• Ali paša Skopljak* 1105. (1693.).
• Sejfullah paša* 1106. (1694.).
• Redžeb paša N-evesinjac* 1107. (1695.).
• Sari Ahmed paša Osječanin* 1109. (1697.) .
• Redžeb paša Nevesinjac 1111. (1699.).
• Bećir pa?a 1124. (1712.).
• Omer paša 1129 . (1716.).
• Gazi Ahmed paša Rustempašić* 1140. (1727.).
• Rustem beg Rustempašić* 1141. (1727.).
• Bećir paša Čengić Rataljac 1148 (1735.).
• Murad paša Durmišpašić-Ćengić 1150. (1737.).
• Hajdar beg 1176. (1762.).
• Za Muhsin -zade Mehmed paše 1167. (1763.).
  • Hercegovina pripojena je Bosni ; od ovo doba upravljaju s njome vezirski muse- limi u Mostaru.
• Hasan aga Jažić* 1190. (1776.).
• Mustafa paša Selmanović* 1200. (1785.). — 185 —
• Ali Aga Dadić* 1221. (1806.).
• Ibšir paša RedŽepašić* 1226. (1811.).
• Mehmed beg Bakamović* 1230. (1814.).
• Davud beg Redžepašić* 1231. (1816.).
  • Godine 1248. (1832.). Hercegovina je postala nezavisnom od Bosne; od to doba s njome su upravljali carski namjesnici.
• Ali paša Stočević, vezir 1248.— 1267. (1832
• Kaynakça^[20]

Kaynakça

• Zafer Gölen (2003). "1849-1851 Bosna Hersek İsyanı" Belleten, Türk Tarih Kurumu, 66. cilt,247. sayı, s.905-930
• Dr. Lazar Tomanović, Petar Drugi Petrović - Njegoš kao vladalac, Novi Sad - Srbinje, 2004.
• Branislav Djurdjev, "Bosna-Hersek", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.6, İstanbul 1992.
• Toma Popović (1965). "Upravna organizacija hercegovačkog sandžaka u XVI veku", Prilozi za orijentalnu filologiju, s.75-120
• Hacer Mirgül Griffe (2005) Osmanlının Hizmetkarı Galip Ali Paşa Rızvanbegovic-Stocevic Berikan Yayınevi ISBN 9752670776
• Ivan Božič (1948). "Hercegovački sandžak-beg Ajaz" Zbornik Filozofskog Fakulteta Univerziteta u Beogradu, s. 63-84

1. Alojz Benac, Ivan Lovrenović Bosnia and Herzegovina s.77
2. Milenko Krešić, "Depopulacija jugoistočne Hercegovine izazvana turskim osvajanjem" s.114
3. Metin İzeti, Balkanlar'da Tasavvuf, S. 56
4. Mehmet Süreyya Bey, Sicill-i Osmanî, 1996, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı
5. Ahmet Cevat Eren, Mahmud II. Zamanında Bosna - Hersek, s.136
6. Branislav Djurdjev, Sayfa 301
7. Ahmet Cevat Eren, s.136
8. Gábor Ágoston, Encyclopedia of the Ottoman Empire
9. Zafer Gölen, Tanzimat dönemi Bosna isyanları, 1839-1878
10. "Glasnik" 24-26. ciltler, Sayfa 103, Zemaljski Muzej Bosne i Hercegovine
11. Hivzija Hasandedić, Spomenici kulture turskog doba u Mostaru, Sayfa 44
12. Miroslav Krleža, Enciklopedija Jugoslavije, 5. cilt, Sayfa 610
13. Dalibor Brozović, Hrvatska enciklopedija, cilt 7, Sayfa 16
14. Hamdi Kreşevlakoviç, Çengiç beyleri, Sayfa 43
15. Hamdi Kreşevlakoviç, Çengiç beyleri, Sayfa 42
16. Miroslav Krleža, Enciklopedija Jugoslavije, 1. cilt, Sayfa 45
17. Mate Ujević, Hrvatska enciklopedija, 1. cilt, Sayfa 124
18. Boško Bojović, Raguse et l’Empire Ottoman, Sayfa 329
19. Namjesnici Hercegovačkog sandžaka sa sjedištem u Foči
20. Kratka uputa u prošlost Bosne i Hercegovine s.184-185