Küba İstihbarat Teşkilatı

Küba İstihbarat Teşkilatı (İspanyolcası: Dirección de Inteligencia, DI), Küba hükümetinin asıl istihabarat birimidir. DI, 1959 Küba Devriminden sonra 1961 yılında Küba İçişleri Bakanlığının bünyesinde kurulmuştur. Teşkilat tüm yabancı istihbaratın toplanmasından sorumludur ve iki bölüme ayrılmıştır; Operasyon Bölümü ve Destek Bölümü. Teşkilatın ilk başkanı Manuel Piñeiro olmuştu. Teşkilatın önemli başkanlarından birisi de 1989 yılında yaşanan Ochoa Olayından sonraki tasfiye sonucu Ordu İstihbaratının başındayken Küba İstihbarat Teşkilatı başkanlığına getirilen General Jesus Bermudez Cutiño’dur. Teşkilatın başında şu anda General Eduardo Delgado Rodriguez bulunmaktadır.

Örgütsel yapı

Teşkilatın Operasyon Bölümü, Siyasi ve Ekonomik İstihbarat olmak üzere iki ana kısma ayrılır. Bu kısımlar bölgesel olarak ayrılmıştır:

• Doğu Avrupa
• Kuzey Amerika
• Batı Avrupa
• Afrika-Asya-Latin Amerika

Destek Bölümü ise iletişim, operasyonlar için gerekli belgelendirme ve analiz görevlerini yerine getirir.

Örgütlenme teknikleri

Teşkilatın yeni personeli çoğunlukla karşı-istihbarat alanında görev alır. Ayrıca üniversitelerin ikinci sınıflarındaki öğrencilerden istekli olanlar çeştli eğitim programlarına dahil edilmektedir. İstihbarat Akademisine de devam edebilen öğrencilerin özellikle filoloji, tarih, iletişim ve sosyoloji bölümlerinde eğitim görenleri tercih edilmektedir. Okullarını bitiren öğrenciler yaklaşık bir yıllık stajdan sonra teğmen rütbesiyle göreve başlayabilmektedir.

KGB ile ilişkiler

Küba İstihbarat Teşkilatı ile KGB arasındaki ilişkiler zaman zaman oldukça yakın zaman zaman ise birbirine rakip şekilde gerçekleşmiştir. Sovyetler Birliği Küba’daki yeni devrimci hükümeti, Sovyet etkisinin çok az olduğu bölgelerdeki temsilcisi gibi görmek istemişti. KGB’nin Meksika’daki temsilcisi Nikolai Leonov, Fidel Castro’nun devrimci kişiliğindeki potansiyeli ilk olarak görerek üstlerine devrimci hükümetle derhal işbirliğine gidilmesini öneren olacaktır. Moskova, ABD’nin hemen yanıbaşındaki küçük Küba’nın özellikle Batılı aydınlar ve sol çevreler üzerindeki etkisinin büyük olduğunu fark etmişti. 1963 yılındaki Füze Krizinden sonra Moskova, aralarında Ernesto Che Guevara’nın da bulunduğu 1500 Kübalı istihbaratçıyı KGB’nin Moskova teşkilatına çağırmış ve istihbarat alanında eğitim vermiştir.

Küba’nın Zaire ve Bolivya’daki operasyon denemelerinin başarısızlığa uğraması ve Küba’nın uluslararası operasyonlarının Moskova’nın kontrolünün dışına çıkmasıyla beraber Sovyetler Birliği Küba İstihbaratına şekil vermek için daha istekli davranacaktır. 1970 yılında Küba’ya gönderilen General Viktor Semyonov liderliğindeki KGB danışman heyeti Küba istihbaratındaki Sovyet karşıtı görevlilerin tasfiye edilmesini önerecektir. Küba İstihbaratındaki Sovyet etkisi ve atamalara müdahalesinden memnun olmayan Manuel Piñeiro görevden alınacak, yerine daha Sovyet yanlısı olan José Méndez Cominches getirilecektir. KGB bu sayede Küba istihbaratının özellikle Batı Avrupa’daki faaliyetlerine dahil olacaktır. Küba’nın özellikle tüm Sovyet diplomatlarının sınırdışı edildiği Londra’daki istihbaratçıları Moskova’ya çok önemli bilgiler iletecektir.

Lourdes Tesisleri

1962 yılında Sovyetler Birliği ülke dışındaki en büyük dinleme tesisi olan Lourdes Üssünü Küba’da açar. Havana’nın 50 km dışındaki tesis 73 km² alana yayılmakta ve 1000-1500 Sovyet ve Kübalı teknik personele ev sahipliği yapmaktaydı. Tesiste dinleme sistemleri, uydularla iritbat sağlayan devasa antenler ve her türlü muhabere dinlemesinin yapılabileceği teknik donanım mevcuttu.

Denizaşırı operasyonlar

Kurulduğundan beri Küba İstihbaratı özellikle Orta Amerika, Güney Amerika, Afrika ve Ortadoğudaki devrimci hareketlere yardım etmiştir. Ayrıca Kuzey Vietnam tarafından Vietnam Savaşı sırasında esir edilen ABD askerlerinin sorgularına Kübalı istihbaratçıların katıldığı yönünde iddialar bulunmaktadır.

Şili

Şili Devlet Başkanlığına Salvador Allende’nin Kasım 1970’de seçilmesinin hemen ardından Küba İstihbaratı Allende’nin yardımına koşacaktır. Teşkilat Allende’nin seçilmesinden sonra yeni hükümete destek örgütleyecek ve bu kapsamda ülkeye Sovyet, Çek, Kuzey Koreli askeri uzmanlarla İspanyol Komünist Partisi ve Portekiz Komünist Partisi üyeleri gelecektir.

Grenada

Grenada’da Maurice Bishop önderliğindeki Jewel Hareketinin kansız bir darbe sonucu iktidarı almasından sonra Küba Bishop’a yardım amacıyla adayla yakından ilgilenmeye başlayacaktır. Sovyetler Birliği, ülkeye askeri malzeme sağlaması için ikna edilir. Bishop’un öldürülmesi üzerine çıkan karışıklıkları fırsat bilen ABD’nin 1983 yılında Grenada’yı işgal etmesine kadar ülkede 780 Kübalı istihbarat ve askeri uzman görev yapacaktır.

Nikaragua

1967 yılından itibaren Küba İstihbarat Teşkilatı Nikaragualı devrimcilerle temas etmeye başlar. Sovyetler Birliği ise Küba’nın kıtada KGB’nin yerini doldurmasından rahatsız olacaktır. 1970 yılına gelindiğinde Kübalılar yüzlerce Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi FSLN üyesi gerillayı eğitmeyi başarmıştır, bu yüzden örgüt üzerinde büyük etkileri ve saygınlıkları bulunmaktadır. 1969 yılında ise hapisteki Sandinist lider Carlos Fonseca Küba İstihbaratının sayesinde kaçmaya çalışmış ancak kaçtıktan kısa bir süre sonra yakalanmıştır. Ancak Fonseca, örgütü FSLN tarafından United Fruit Şirketinin^[1] üst düzey yöneticilerini taşıyan uçağın kaçırılması sonucu yürütülen görüşmelerin ardından salıverilecek ve Küba’ya gitmesine izin verilecektir. Latin Amerika ülkeleri arasında Küba’nın en etkin faaliyet yürüttüğü ülke Nikaragua’dır.

Ülkede Somoza rejiminin iktidardan devrilmesiyle birlikte başa geçen FSLN yönetiminde Küba’nın ayrı bir saygınlığı bulunmaktaydı. Gelişen Küba – Nikaragua ilişkilerinin göstergesi Havana’da 27 Temmuz 1979 günü yapılan ve ülkeler arasındaki diplomatik ilişkileri yeniden başlatan görüşmelerdir. Küba’nın Nikaragua’ya gönderdiği ilk elçi olan Julián López Díaz önde gelen bir Kübalı istihbaratçıdır.

Kübalı istihabaratçı sayısı FSLN döneminde 2500 sayısına ulaşacak ve yeni yönetimin kurduğu ve içişleri bakanlığına bağlı istihbarat teşkilatı Kübalı danışmanların gözetiminde kurulacaktır.

Porto Riko

ABD yönetimi tarafından sol veya yurtsever birçok harketin bastırılması sonucunda Küba İstihbarat Teşkilatı gittikçe güç kazanan Porto Riko bağımsızlık hareketine yardım etmeye çalışır. Adanın bağımsızlığı için savaşan FALN örgütünün Kübalılarca eğitildiği iddia edilecektir. Porto Riko Sosyalist Partisi lideri Juan Mari Bras’ın 1974 yılında Havana’da Fidel Castro ile görüşmesi de özellikle ABD tarafından bağımsızlık hareketiyle Küba bağlantısının olduğuna dair sık kullanılan bir olaydır.

Özellikle Eylül 1974 ‘den itibaren adadaki ABD şirket ve sosyal mekanlarının bombalanması olayları artacaktır. Bu aşırı uçtaki eylemlere rağmen adanın bağımsızlığı için dayanışma toplantılarından en büyüğü 1975 yılında Havana’da gerçekleştirilecektir.

Matanzas Kampı

Küba İstihbarat Teşkilatının eğitim faaliyetleri için kullandığı Matanzas tesisleri Havana’nın dışında yer alır ve 1962 yılından beri faaliyettedir. Birçok farklı ülke devrimci hareket üyeleri burada eğitim görmüştür.

Kaynakça

1. Bu ABD şirketi Küba’ya karşı gerçekleştirilen Domuzlar Körfezi Çıkarması dahil olmak üzere birçok darbe girişiminde rol oynamıştır.