Kethüda Hasan Paşa

Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
7 Haziran 1789 - 3 Aralık 1789
Hükümdar III. Selim
Yerine geldiği Koca Yusuf Paşa
Yerine gelen Cezayirli Gazi Hasan Paşa
Kişisel bilgiler
Ölüm 1810
Yenişehir (günümüzde Larissa)

Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa veya Cenaze Hasan Paşa (d. ? - 1810, Yenişehir (günümüzde Larissa)) III. Selim saltanatında 7 Haziran 1789 - 3 Aralık 1789 tarihleri arasında beş ay yirmi altı gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. "Meyyit" ölü, cenaze demektir.

Hayatı

Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa Çerkes asillidir.[1] III. Ahmet donemi vezirlerinden "Kazıkçı Hasan Paşa"'nın kölesi idi.[2]; Dizlikçi Mehmed Paş'nın hazine kâtibi ve sonra Melek Mehmed Paşa kethüdası oldu. "Kethuda" lakabi uzun yillar Melek Mehmet Pasa'nin kethudaligi ni yaptigi için verilmistir. "Cenaze" veya "Meyyit" lakabi ise sadrazamalik muhru humayunu ancak ağır hasta vaziyette yataktayken aldigi için bu isimle anılagelmiştir.

Melek Mehmet Pasa Vidin seraskerligine getirildigi zaman 15 Ocak 1786'de vezirlik verilerek Vidin Muhafizi gorevi verildi. Sadrazam Koca Yusuf Pasa 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda serdar-i ekrem olarak ordu ile Vidin'e geldiginde ek olarak Sivas eyalat valiligi unvani da verilerek Vidin seraskeriligi gorevi verildi. Bu savasta Avusturya ordularina karsi Muhadiye Muharebesi ve 17-18 Eylül 1788'de Şebeş Muharebesinde buyuk yararliklar gosterek bu muharebeleri serdar-i ekrem Koca Yusuf Paşa ile kazandı.[3]

Bu askeri basarilardan dolayi 7 Nisan 1789'da III. Selim tahta gecdikten sonra ve Osmanli ordusu hem Avusturya hem de Rusya cephesinde savasmak zorunda kaldigi icin Sultan Sadrazam ve serdar-i ekrem Koca Yusuf Pasa'yi 28 Mayis 1789'de azletti. Yerine sadrazam ve serdar-i ekrem olarak Meyyit Hasan Pasa'yi sadrazam ve serdar-i ekrem tayin etti. Meyyit Hasan Pasa muhr-u humayunu hasta yataginda almisti ve ordunun basina anack 22 gun sonra gecebildi. 21 Temmuz 1789'da birlesik Avusturya ve Rusya ordulari Osmanli ordugahinin bulundugu (gunumuzde Romanya'da bulunan) Focsani'ye hucuma gectiler ve ortaya cikan Fokşan Muharebesi'nde Osmanlilar buyuk zayiat vererek yenildiler.[3]

Meyyit Hasan Pasa Fokşan Muharebesi'nin intikamini almak ve Bender ve Akkerman kalelerini Rus ordusu kusatmasinda nkurtarmak hedefiyle 60.000 kisilik büyük bir Osmanlı kuvveti Rusçuk'tan yola çıktı. Ordu öncelikle Fokşani'ye ulaşmayı buradaki Avusturya ve sonrasında Rus kuvvetlerini yenmeyi ve kışı da burada geçirmeyi hedefliyordu. O sırada Ruslar güçlerini kale kuşatmalarına özellikle İzmail üzerine yoğunlaştırdiklari icin bölgede hazır Rus gucu sayısı azdı. Ama yakinda Prens Coburg kumandasında 18.000 kişilik bir Avusturya gücü vardi. Avusturyalilara buyuk Osmanli ordusuna karsi durabilmak icin Rus generali Suvarov'dan yardim istediler. Rus ordusu cok zor bir gece yuruyusu ile Avusturya ordusunuuun bulundugu Ramnicu Sarat şehri yakınlarında Ramnicu Sarat Nehri (Rimnik Nehri) ve yakınlarında bulunan Boze Nehrinde kenarina geldi. Burada 22 Eylül 1789'da yapilan Boze Muharebesi'nin ilk saatlerinde 25.000 kisilik Rus ve Avusturya ordusu 60.000 kadar kisilik Osmanli ordusunu buyuk bir hezimete ugratti..[3]

Bu hezimettem sonra sdarazamlik ve serdar-i ekremlik gorevlerinden azledildi. Aralik 1789'da Tirhala sancakbeyligi ile Ruscuk muhafizligina tayin edildi. Ama Ocak 1790'da vezirlik de geri alinarak Bozcaada'ya surgune gonderildi. Sonra afedilip Haziran 1792'de vezirlik rutbesi tekrar veildi ve Silistre valisi oldu. Ardindan Haziran 1792'dse Mora valisi; sonra Kandiye valisi ve 1897'de tekrar Mora valisi olarak tayin edildi. 1798'de vezirlik rutbesi geri alindi ve kendi sectigi bir mahalde surgune gonderildi. Yenisehir'i (gunumuzde Larissa secti ve bir muddet burada oturdu. 1800'de vezirlik geri verildi ve Bender muhafizi tayin edildi. Iki ay sonra Hotin muhafizi yapildi. 1802'de emekli oldu. Sonra tekrar Bender muhafizligina tayin edildi. 14 Kasim 1806'de Rus ordusu bir baskinla Bender'i eline gecirince Ruslara esir oldu. Ocak 1807'de Ruslar onu Rusya iclerine goturduler. 1810'de kurtuldu ve tekrar Yenisehir'e dondu. Cok gecmeden o yil o sehirde vefat etti.[1][2]

Değerlendirme

Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirmektedir:[1]

Tedbirli, gayretli, savaşçıydı.

Eserleri

Hotin'de bir camii yaptirdigi bilinmektedir.

Kaynakça

  1. 1 2 3 Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II s.164
  2. 1 2 Emecen, Feridun, "Hasan Paşa (Kethüda, Cenaze)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.544 ISBN 975-08-0072-9
  3. 1 2 3 Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1995 5. baski) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Kısım:Karlofça Antlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0015-4 Ondokuzucu Bolum

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen:
Koca Yusuf Paşa		 Osmanlı Sadrazamı
7 Haziran 1789 - 3 Aralık 1789		 Sonra gelen:
Cezayirli Gazi Hasan Paşa
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.