Kuşan İmparatorluğu

Kuşan İmparatorluğu
—  İmparatorluk  —
[[Bactria Grek Krallığı|←]]
30–375 [[Ak Hun İmparatorluğu|→]]
 
[[Sasani İmparatorluğu|→]]
Kuşan İmparatorluğu sınırları ve yayılması.
Başkent Bagram, Peşaver, Taksila, Mathura
Dil(ler) Koini, Bactrian Dili
Din Budizm, Hinduizm
Yönetim Monarşi
 - 30 - 80 Kucula
 - 350 - 375 Kipunada
Yüzölçümü 3,800,000 km2
Günümüzdeki durumu Afganistan Afganistan

Çin Halk Cumhuriyeti Çin
Kırgızistan Kırgızistan
Hindistan Hindistan
Nepal Nepal
Pakistan Pakistan
Tacikistan Tacikistan
Türkmenistan Türkmenistan
Özbekistan Özbekistan

Kuşanlar, Hindistan’ın kuzeyinde hüküm sürmüş bir hanedan. M.Ö. 2. yüzyılın ikinci yarısında, Batı kaynaklarında Sogdiana ve Bactria, Çin kaynaklarında ise Tai Hsia diye adlandırılan, bugün Afganistan'ın kuzey kesminde Ceyhun Irmağı ile Hindukuş Dağları arasında kalan bölgenin Orta Asya kavimleri istilası sonucunda, M.Ö. 3. yüzyılda kurulmuş olan Bactria Grek Krallığı çökmüş ve yerine M.S. 1. yüzyılda yerli kayıtlara göre Kuşan, Çin kaynaklarına göre ise Ta-Yüeh-chih adında kurulan devlettir.[1]

Kuruluş

Yüeçiler'in bir kolu olan Kuşanlar, M.Ö. 3. yüzyıldan itibaren Çin'in batısındaki Kansu bölgesindeki yurtlarından, Hunlar'la yaptıkları çatışmalarda yenik düştükleri için batıya göç etmişlerdir. Yol boyunca Vusun ve Sakalar ile mücadele ederek Afganistan'ın kuzeyine ulaşmışlar ve burada Kuşan İmparatorluğu'nu kurmuşlardır. [2]

Yayılma

Bir Kuşan Prensi (Khalchayan Sarayı), Özbekistan

M.Ö 2. yüzyılda Hellenistik Greko-Bactria Krallığının yıkılmasıyla Baktriya bölgesini ele geçiren Yüeçiler'den yerleşik hayata geçen beş kabile burada yerel halkla birlikte varlıklarını sürdürmeye başlamışlardır. Bir süre sonra günümüz Afganistan'ının kuzeyinde yaşayan ve yabguların idaresindeki bu beş kabile, kabilelerden biri olan Guishuang (Kuşanlar) yabgusunun etrafında birleşerek M.S. 1. yüzyılda Kuşanlar adıyla devlet kurdular[3].1. yüzyılın ikinci yarısında Kujula Kadphises önderliğinde güneye ilerleyerek Taxila ve Kabil gibi önemli yerleri ele geçirdikten sonra Hindistana doğru ilerleyişlerini sürdürdüler. Kuşhanlar, Parthlar'ı yenmiş, Ganj Nehri boyunca kuzey Hindistan'ı bütünüyle kontrol altına almışlardır. Diğer taraftan Türkistan'ın büyük bir bölümü Kuşan hakimiyetine girmiştir.[1]

Çöküş

2. yüzyıldan itibaren zayıflamaya başlayan Kuşanlar, önce Sasanilere yenilmişler ve Pencap'ın kuzeyini terketmek zorunda kalmışlardır. Bu dönemde giderek güçlenen Akhunlar, 385 - 420 yıllarında Ceyhun Irmağı'nı geçerek, Kuşanları Peşaver ve çevresinden çekilmeye zorlamışlardır. Kuşanların direnmesine rağmen Akhunlar, önce Belh'i, daha sonra Afganistan ve Kuzey Hindistan'daki Kuşan beyliklerini ele geçirmişlerdir.[1]

Ticaret ve Dış İlişkiler

Kanişka altın sikkesi, Yunan komutan ve Buda simgeli. Ahin Posh

Kuşanlar döneminde Hindistan ile Roma İmparatorluğu arasındaki ticaret gelişmiş, İran bütünüyle bu ticaretin dışında bırakılmıştır. Kuşanlar hem kara hem de deniz ulaşımına hakim olmuştur. Kuşan siyasi birliği ile geçen bu dönem, Hindistan ve Türkistan'ın refah bir dönem geçirmesini sağlamıştır.

Kuşanlar var oldukları dönemde, dünyanın en büyük dört devletinden birisidir. Kırk yıl kadar dünya güç dengesini elinde tutmuştur. Kuşanların en güçlü hükümdarlarından olan Kanişka, Hint, İran, Çin ve Roma hükümdarlarının ünvanlarını bir arada kendisini tanımlamak üzere kullanmak hakkını kendinde gösterecek başarıya ulaşmıştır. [4]

Din, kültür ve sanat

Cam kap üzerinde gladyatör tasviri. Begram, 2. yüzyıl

Kuşanlar, Budizm ve Hinduizm başta olmak üzere, Hindistan'daki bütün dinlere ve kültürlere eşit oranda saygı göstermiştir. Bu anlayış sonucu özgün bir Kuşan - Hint sanatı doğmuştur. Kuşan - Hint ekolü arasında Saka-Türk süvarilerinin heykelleri önemli yer tutar. [5]

Kaynakça

  1. 1 2 3 Türkeş-Günay, Umay (2007) (Türkçe). Türklerin Tarihi Geçmişten Geleceğe. Ankara: Akçağ Yayınları.
  2. ↑ Tezcan, Mehmet (Türkçe). Kuşanşarın Menşei.
  3. ↑ Kayalı, Y., Hindistan Kuşan İmparatorluğunun Yükselme Dönemi ve Kral Kanişka (MS 78-99).Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi , Sayı: 55, , S:189-204, 2015. URL:http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/2047/21249.pdf. Erişim: 2016-12-02
  4. ↑ Narain, Awadh K. (Hintçe). Kuşan Devleti.
  5. ↑ Cöhce, Salim (Türkçe). Hindistan'da ilk Türk Hakimiyeti, Kuşanlar ve Ak Hunlar.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.