Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu

Alman Milletinin Kutsal Roma İmparatorluğu
Sacrum Imperium Romanum Nationis Germanicæ (Latince)
Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation (Almanca)
←
 
←
962–1806 →
 
→
 
→
Bayrak Arma
962-1806 arası Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu
Başkent Roma(de jure)
Viyana(de facto)
1483 - 1806
Prag(de facto)
1346 - 1437; 1583 - 1611
Regensburg
İmparatorluk Meclisi
1663 - 1806
Dil(ler) Latince, Cermen, Roman ve Slav dilleri
Din Roma Katolik Kilisesi1
Yönetim Feodal Monarşi
İmparator
 - 962–973 I. Otto
 - 1519-1556 V. Karl
 - 1792-1806 II. Franz
Yasama organı İmparatorluk Meclisi
Tarihi
 - I. Otto'nun taç giymesi 2 Şubat 962
 - II. Konrad'ın Burgonya tacı giymesi 2 Şubat 1033
 - Augsburg Barışı 25 Eylül 1555
 - Westphalia Barışı 15 mayıs 1648
Yüzölçümü
 - 1550 800.000 km2
 - 1750 650.000 km2
Nüfus
 - 1550 17.000.000 
     Yoğunluk 0 /km2
 - 1750 27000.000 
     Yoğunluk 41.5 /km2
Para birimi Dukat
1 Daha sonra Luthercilik(1555) ve Kalvencilik'e(1648) de belli imtiyazlar tanınmıştır.
1648 yılında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun sınırları
Almanya tarihi
Antik Çağlar
Orta Çağ
Ulusun Kuruluşu
İmparatorluk
1945-1990
Günümüzde
Avusturya tarihi
Antik Çağlar
Habsburg Dönemi
I. Dünya Savaşı
Savaşlar arası
II. Dünya Savaşı
Savaşlar sonrası

Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, 962-1806 yılları arasında 844 yıl boyunca Orta Avrupa'da hüküm sürmüş bir monarşi. Alman Krallığı temelinde olsa da, aslında bir devletçikler bütünüdür. Daha doğrusu imparatorluk toprakları tek bir hanedanın malı değildi. Ülke toprakları birçok federal hanedanlık tarafından yönetiliyordu. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nu oluşturan bu hanedanlıklar şunlardı: Habsburg Hanedanı (Avusturya, Bohemya ve İspanya Kolu), Hohenzollern Hanedanı (Brandenburg ve Franken Kolu), Wettin Hanedanı (Albrecht ve Ernst Kolu), Wittelsbach Hanedanı (Bavyera ve Pfalz Kolu), Oldenburg Hanedanı (Danimarka ve Holstein-Gottorp Kolu) hanedanlıkları. Ayrıca imparatorlukta bu hanedan topraklarının dışında İsveç ve Kilise Eyaletleri toprakları ile özel statüye sahip bazı imparatorluk kentleri de vardı. İmparatorluğun idari (yönetsel) yapısı böyleydi. Ama Kutsal Roma Cermen İmparatorları sadece Habsburg Hanedanı'ndan seçilmekteydi.

Orta Çağ'daki imparatorları antik Roma İmparatorluğu'nun geleneklerini taşıdıklarını iddia etseler de, imparatorluğun birçok vatandaşı Almanlardan oluşuyordu ve imparatorluk, modern Almanya ve Avusturya'nın habercisiydi. Geniş yetkili hanedanlıkla yönetilen imparatorluk olarak kurulmasına rağmen, devlet sonunda küçük devletlerin ve şehir devletlerinin gevşek konfederasyonuna dönüştü.

I. Otto 962'de Alman Kralı olarak taç giymiştir, fakat bazı tarihçiler tarafından ilk Kutsal Roma-Cermen İmparatoru olarak kabul edilir (Almanca: Römisch-Deutscher Kaiser). İlk Roma imparatoru unvanı ise Şarlman tarafından kullanılmıştır. Otto ülkenin Carolingian Hanedanından olmayan ilk imparatorluğuydu.[1]

Son Kutsal Roma imparatoru, Napolyon Savaşları sırasında tahtından ferâgat eden ve İmparatorluğu fesheden İkinci Franz'dır.

İmparatorluğun sınırları tarih boyunca değişikliklere uğradı, ama en güçlü döneminde imparatorluk bugünkü Almanya, Avusturya, İsviçre, Lihtenştayn, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Belçika, Hollanda toprakları ile Polonya, Fransa ve İtalya topraklarının bir bölümünü kapsıyordu. Tarihinin büyük bir bölümünde imparatorluk yüzlerce küçük krallığı, prensliği, dükalığı, kontluğu ve şehir devletini hakimiyeti altına almıştır.

Köken bilimi

Orta Çağ Roma İmparatorluğu'yla bağlantılı olan sacrum ("kutsal" anlamında) terimi, 1157'den itibaren I. Friedrich tarafından kullanılmaya başlanmıştır.[2] 1157 öncesinde bölge sadece Roma İmparatorluğu bölgesi olarak anılmaktaydı.

1512'de Köln emperyal yasama organının bir kararnamesi ile İmparatorluğun ismi resmen Alman Halkının Kutsal İmparatorluğu (Almanca: Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation, Latince: Imperium Romanum Sacrum Nationis Germanicæ)'na çevrildi.[3]

Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, adını Roma İmparatorluğu'ndan aldı ve onun devamı olarak düşünüldü. Bu düşünce translatio imperii olarak adlandırılan Orta Çağ anlayışına dayanır.

Fransız Aydınlanmacı yazar Voltaire alaycı bir şekilde şöyle yazar: "Bu kendine Kutsal Roma İmparatorluğu diyen ve demeye de devam eden yığın, hiçbir şekilde ne kutsal, ne Roma, ne de bir imparatorluk." [4]

Tarihçe

VIII. yy'dan 1806'ya uzanan Avrupa İmparatorluğu 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun son bulmasından sonra Hristiyan dünyasındaki biricik laik yüksek önder olarak Konstantinopolis'teki (İstanbul) Doğu Roma İmparatoru kaldı. Oysa Rum olan imparator Latinler ve Germenler'den oluşan Batı halkları için bir yabancıydı. Bu dönemde Batı dünyasında imparatorluk geleneği henüz oldukça canlıydı. Düzeni sağlayacak, iyi bir yönetim kuracak ve İspanya'yı fetheden Müslüman Arapları yenilgiye uğratacak güçte bir İmparator arayışı güçlüydü. Öte yandan Doğu Kilisesi'n ayrılmasından sonra Papalar, çok sayıdaki düşmanlarına karşı kendilerini koruyacak ve ruhani güçlerini savunmalarına yardımcı olacak güçlü bir prensin desteğine ve bağlaşıklığına gereksinim duyuyorlardı. Bu niteliklere en uygun aday olarak Şarlman, 800'de Papa III. Leo tarafından imparator ilan edildi. Arnulf'un 899 yılındaki ölümüne dek imparatorluk tacı Karolenjler'de kaldı.

900 yıllarından sonra Almanya, İtalya ve Fransa'da bir alt-üstlük dönemi yaşandı. Doğmakta olan feodal soylular, krallara karşı savaşıma giriştiler. Bu arada Macar ve Norman kabilereri Batı devletlerinin yıkıma uğrattı. Bu süreçte Almanya ve İtalya'da otorite I. Otto tarafından sağlandı ve 962'de Papa tarafından kendisine imparatorluk tacı verildi. I. Otto'da Alman ve İtalyan feodal soylarına karşı savaşım yürütmek için, feodal hiyerarşi içinde yeni yeni yer almaya başlayan ruhbanların desteğine gereksinim duyuyordu. Böylece Katolik dünyasında bir yandan dünyevi bir önder olarak imparator, öte yandan manevi önder olarak papa belirginleşti. Bu durum Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun doğuşunu sağladı. İmparator Almanya, İtalya, Macaristan, Fransa, İngiltere ve İspanya'da en yüksek otorite olma, hatta Papalığa egemen olma iddiasını taşıyordu. Ancak imparatorla bu arzularını hiçbir zaman gerçekleştiremediler. Bir yandan Papalığın, öte yandan Alman ve İtalyan feodal beylerinin ve nihayet Fransa, İngiltere ve Macaristan krallarının direnişleriyle karşılaştılar. Bu çerçevede imparatorluk hiçbir zaman sağlam ve süreğen merkezi kurumlara sahip olamadı. Almanya ve İtalya çok sayıda küçük feodal egemenliğe bölünmüş durumdaydı. Vasallar, imparatorun mutlak otoritesini kabul etmiyorlardı. Onlara göre, imparatorluğun egemenleri hükümdar değildi; süzerenleri, feodalitenin en yüksek önderiydi yani kendilerininde içinde yer aldığı feodal hiyerarşinin en üstünde yer alıyordu. Kendileri üzerinde imparatorun hiçbir fiili erkini tanımıyorlardı. Nitekim her önemli adımın atılışında, imparator, imparatorluk kurulunda bir araya gelen vasalların görüşünü almak durumundaydı. Aynı süreçte Papalar da imparatorların üstünlüğüne karşı çıktılar. Nitekim başlangıçta imparatorlar Kilise üzerinde egemenlik kurmuşken. XI. yy'dan başlayarak Papalar, hristiyan dünyasının en üst önderleri olduklarını ileri sürdüler. Öte yandan değişik halklar da kendi milliyetlerinden bir kral çevresinde birleşiyorlardı. Bütün bunlar alta alta geldiğinde aşağı Ortaçağ tarihi, imparatorlar, vasallar, papalar ve değişik milliyetlerden halklar arasında bir savaşımlar tarihi olarak belirir. Bu savaşımda ne imparatorlar ne de papalar hristiyan dünyasında kesin üstünlük sağlayabildiler. Bu savaşım XVI'yy reformlarıyla katolik imparator ile protestanlığı kabul eden Alman prenslikleri arasındaki bölünme sonucu imparatorluğun zayıflamasıyla sonuçlandı. İmparatorluk bir dizi çatışma içine girdi. Bu çatışmaların en önemlisi Otuz Yıl Savaşları'dır. 1618-1648 arasındaki dönemde Almanya'nın yıpranması sonucu, İmparatorluk, imparatorun biçimsel otoritesi altında toplanmış yarı-bağımsız devletler topluluğuna durumuna geldi.

XVI. yy'ın başına dek lider Alman prensliği tarafından Alman kralı olarak seçilen kişiye tacını Papa taktı. Papa tarafından taç giydirilmemiş ilk kral I. Maximillian (hükümdarlık süresi 1493-1519) oldu. Ancak onu izleyen Şarlken'e 1530'da taç, Papa tarafından takıldı. Bu gelenek Şarlken'den sonraki savaş döneminde terk edildi. XV. yy başlarında başlayarak, imparatorluğun sanı ve Alman krallığı, biçimsel seçimler yapılmakla birlikte, veraset yoluyla oldu. 1804'de I. Napolyon Kutsal Roma Germen İmparatoluğu'nun geleneksel üstünlüğüne son verip kendini imparator ilan edince, son imparator II. Franz 1806'da Kutsal Roma-Cermen İmparatoru sanından vazgeçip, yalnızca Avusturya İmparatoru sanını adlı. Böylece bin yıllık Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu resmen de son buldu.[5]

Kaynaklar

  1. ↑ Martin Arbage, "Otto I", in Medieval Italy: An Encyclopedia (Routledge, 2004), p. 810 online: "Otto can be considered the first ruler of the Holy Roman empire, though that term was not used until the twelfth century."
  2. ↑ Peter Moraw, Heiliges Reich, in: Lexikon des Mittelalters, Munich & Zurich: Artemis 1977–1999, vol. 4, col. 2025–2028.
  3. ↑ Peter Hamish Wilson, The Holy Roman Empire, 1495-1806, MacMillan Press 1999, London, page 2; The Holy Roman Empire of the German Nation at the Embassy of the Federal Republic of Germany in London website
  4. ↑ Original text: Ce corps qui s'appelait et qui s'appelle encore le saint empire romain n'était en aucune manière ni saint, ni romain, ni empire. In Essai sur l'histoire générale et sur les mœurs et l'esprit des nations, Chapter 70 (1756)
  5. ↑ Büyük Ansiklopedi, Milliyet, 1990. Cilt 12. Sayfa 4714-4715.

Dış bağlantılar

Haritalar

Avrupa Tarihi
Prehistorik Avrupa · Klasik antikite · Orta Çağ · Rönesans · Erken modern Avrupa · Modern Avrupa
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.