Kuvâ-yi Milliye
| Kuva-yi Milliye | |
|---|---|
| Etkin | 1918-1921 |
| Ülke |  Türkiye |
| Bağlılık | Türkiye Büyük Millet Meclisi |
| Tipi | Yarı askerî silahlı güçler |
| Büyüklük | 5,000 (1919) 15,000 (1920)[1] |
| Slogan | Ya istiklâl ya ölüm! |
| Renkleri | Kırmızı, beyaz |
| Savaşları | Türk Kurtuluş Savaşı |
| Komutanları | |
| Ünlü komutanları |
Mustafa Kemal Paşa (Başkomutan) İsmet Paşa (Komutan) Demirci Mehmet Efe (Komutan) Yörük Ali Efe (Komutan) Şahin Bey (Komutan) Çerkez Ethem (Komutan) Topal Osman (Komutan) |
Not: Videoyu izlemek için mavi düğmeye tıklayınız.
Kuvâ-yi Milliye[2] (Osmanlı Türkçesi: قواي ملّيه), Anadolu'nun Yunan, İngiliz, Fransız, İtalyan ve Ermeni birliklerince işgal edildiği ve Mondros Mütarekesi ile ağır koşulların dayatıldığı dönemde çeşitli yörelerde Osmanlı ordusunun silahlarının alınıp dağıtıldığı günlerde doğan bir milli direniş örgütüne verilen isimdir. Kuva-yi Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur.
Kuva-yı Milliye mevcudu, 1919 yılı sonuna kadar, Batı Anadolu’da 6.500-7.500 arasında değişmiştir. 1920 yılı ortalarında ise, bu mevcudun yaklaşık 15.000 kişiye ulaştığını tahmin edilmektedir.[3]
İlk Kuva-yi Milliye kıvılcımı (ilk silahlı direniş) Güney Cephesi'nde Dörtyol'da 19 Aralık 1918’de Fransızlara karşı başlamıştır. Bunun en önemli nedeni, Fransızların işgallerine Ermenileri ortak etmeleridir.
İkinci etkili silahlı direniş hareketi (örgütlü ilk Kuva-yi Milliye hareketi) İzmir'in İşgali'nden sonra ; Kuva-yi Milliye hareketini, milliyetçi ve yurtsever olan bazı subaylar halkı örgütleyerek Ege Bölgesi'nde resmen başlatmışlardır. Batı Anadolu'daki Kuva-yi Milliye birlikleri düzenli ordu kuruluncaya kadar geçen sürede Yunan birliklerine karşı vur kaç taktiği ile savaşmıştır. Güney Cephesinde (Adana, Maraş, Antep ve Urfa) Kurtuluş Savaşı'nı düzenli ve disiplinli Kuva-yi Milliye birlikleri yapmıştır. Ulukışla'da faaliyet gösteren Kuva-yi Milliye de ilk kurulanlardan olup Fransızların Toros'lar ardında ulaştığı bu en iç noktadan kısa sürede püskürtülmelerini sağlamışlardır. Çalışmalarını belgeleyen bir karar defteri[4] M. Ali Eren 'in çabalarıyla günümüze ulaşmıştır.
Yerel sivil örgütlenmeler, çeteler olarak ortaya çıkan Kuva-yi Milliye, düzenli ordulardan oluşan işgalci güçlere karşı, bugünkü deyimiyle bir gerilla savaşı uygulamıştır. İlk direniş olayları Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Fransızlara karşı görülmüşse de, örgütlü direniş İzmir'in düşmanca ele geçirilmesinden sonra Ege Bölgesi'nde Kuva-yi Milliye olarak başlamış ve bağımsız yerel örgütlenmeler olarak yayılmıştır. Bölgesel kuruluşlar, daha sonra TBMM'nin kurulması ile birleştirilmiş ve I. İnönü Muharebesi sırasında da düzenli orduya dönüşmüştür.
Kuva-yi Milliye'nin amaçlarının başında hiçbir devletin ve ulusun egemenliğini kabul etmeyerek, Türk Milletinin kendi bayrağı altında yaşama hakkını ve bağımsızlığını oluşturmak gelmiştir.
Mustafa Kemal Paşa Kuva-yi Milliye'nin kuruluşunu şöyle açıklar:
| “ |
Hükümet merkezi, düşmanların şiddetli çemberi içindeydi. Siyasal ve askerî bir çember vardı. İşte böyle bir çember içinde yurdu savunacak, ulusun ve devletin bağımsızlığını koruyacak kuvvetlere emrediyorlardı. Bu biçimde yapılan emirlerle, devlet ve ulusun araçları temel görevlerini yapamıyorlardı. Yapamazlardı da. Bu araçları savunmanın birincisi olan ordu da, 'ordu' adını korumakla birlikte, elbette temel görevini yerine getirmekten yoksundu. İşte bunun içindir ki yurdu savunmak ve korumak olan temel görevi yerine getirmek, doğrudan doğruya, ulusun kendisine kalıyor. Buna Kuva-yi Milliye diyoruz... |
” |
Kuva-yi Milliye'nin Oluşmasının Nedenleri
- Osmanlı İmparatorluğu’nun I. Dünya Savaşı’ndan yenilgiyle çıkması
- Mondros Ateşkes Antlaşması uyarınca Türk Ordusu'nun terhis edilmesi
- Damat Ferid Paşa hükümetinin, işgallere seyirci kalan ve itidal tavsiye etmekten başka herhangi bir girişimde ve faaliyette bulunmaması.[5]
- İzmir’in Yunanlar tarafından işgali ve Yunan mezalimi.[6]
- İtilaf Devletleri’nin Mondros Ateşkes Anlaşması’nın hükümlerini tek taraflı uygulayarak savunmasız kalan Anadolu’yu yer yer işgal etmeleri
- İşgalcilerin halka zulmetmesi
- Osmanlı hükümetinin Türk halkının can ve mal güvenliğini koruyamaması
- Halkın milliyetçi ve yurtsever bilincine sahip olması
- Halkın milletini koruyarak bağımsızlığına, bayrağına, egemenliğine, hürriyetine kavuşma isteği
- Halkın hür yaşama isteği.
Faydaları ve özellikleri
- Milli Mücadele’nin ilk silahlı direniş gücü olmuşlardır.
- Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra Anadolu’nun işgali üzerine başlayan bölgesel hareketlerdir.
- Kuva-yi Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır. Tek bir merkeze bağlı değillerdir.
- Mondros Ateşkes Antlaşm
- e terhis edilen askerler de bu harekete katılmışlardır.
- İşgalci güçlere büyük zararlar vermiştir
- Düzenli orduya zaman kazandırmıştır.
- Halkın işgal altındayken son umudu olmuştur.
Dağılmasının Nedenleri
- Askerlik tekniğini yeteri kadar iyi bilmemeleri, dağınık, düzensiz olarak mücadele etmeleri.
- Düzenli düşman ordularını durduracak güçten yoksun olmaları.
- İşgalleri kesin olarak durduramamaları
- Hukuk devleti anlayışına ters davranarak suçlu gördüklerini kendileri cezalandırmaları
- Anadolu’nun kesin olarak işgallerden kurtarılmak istenmesi
Düzenli orduya geçildiği sırada bazı Kuva-yi Milliyeciler isyan etmiştir. Demirci Mehmet Efe Ayaklanması I. İnönü Muharebesi'nden önce, Çerkez Ethem Ayaklanması ise I. İnönü Savaşı'ndan sonra bastırılmıştır.
Kaynakça
- ↑ Sabahattin Selek: Anadolu İhtilâli (1. Cilt), Kastaş A.Ş. Yayınları, 1987, s. 127. (Türkçe)
- ↑ Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiyenin Yakın Tarihi, s. 137.
- ↑ Kuva-yı Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü, ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ
- ↑
- ↑ İNÖNÜ; Hatıralar (Yayıma Hazırlayan: Sabahattin Selek), İstanbul 1985, s. 176
- ↑ Atatürk ile ilgili Arşiv Belgeleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınlan, Ankara 1982, s. 83
Dış bağlantılar
Kuva-yı Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü - Yrd. Doç. Dr. Kadir Kasalak
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||