SMS Wörth

SMS Wörth
Tarih
Alman İmparatorluğu|
İsmi:	Wörth
İnşa eden:	Germaniawerft, Kiel
Kızağa konulması:	Mayıs 1890
Denize indirme:	6 Ağustos 1892
Görevlendirme:	31 Ekim 1893
Akıbet:	1919'da söküldü
Genel karakteristik
Sınıf ve tipi:	Brandenburg sınıfı zırhlı
Deplasman:	10.670 metrik ton
Uzunluk:	115,7 m
Genişlik:	19,5 m
İtme gücü:	2 şaftlı, üçlü genleşme tipi buhar motoru 10.000 ihp (7.500 kW)
Hız:	17 knot (31 km/sa; 20 mil/sa)
Menzil:	10 knot (19 km/sa; 12 mil/sa) hızla 4.500 deniz mili (8.300 km)
Kişi kapasitesi:	568
Silah donanımı:	4 × 28 cm (11 in) / 40 Kalibre silah 2 × 28 cm (11 in) / 35 kalibre silah 8 × 105 cm (41 in) silah 8 × 88 cm (35 in) silah 3 × 45 cm (18 in) torpido tüpü
Zırh:	Kemer 305–406 mm (12–16 inç) taret 230 mm (9 inç) güverte 76 mm (3 inç)

SMS Wörth, Alman Donanması'nın 1890'ların başında inşa edilen Brandenburg sınıfı dört ön dretnot zırhlısından biridir. Sınıftaki diğer gemiler SMS Brandenburg, SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm (daha sonra Barbaros Hayreddin) ve SMS Weißenburg (daha sonra Turgut Reis) zırhlılarıdır. SMS Wörth, Alman Donanması için inşa edilen ilk okyanus aşırı gemilerden ve ilk ön dretnot gemidir. Geminin omurgası Mayıs 1890'da Kiel'deki Germaniawerft tersanesinde serildi. 6 Ağustos 1892'de denize indirilen gemi, donatımının tamamlanmasının ardından 31 Ekim 1893'te Alman Donanması'na katıldı. Wörth ve üç kardeş gemisi, taşıdıkları altışar ağır topla dönemin dört ağır top taşıyan zırhlılarına kıyasla daha modern tasarımlardı. Geminin adı 1870-71 Fransa-Prusya Savaşı'nın başındaki Wörth Çatışması'ndan gelmektedir.

Wörth, 1900 yılında üç kardeş gemisiyle beraber Boxer İsyanı'nı bastırmak üzere Çin'e gitti, ancak donanma Çin'e vardığında Pekin kuşatması kaldırılmıştı. 1900'lerin başında dört gemi de ciddi bir modernizasyondan geçti. Buna rağmen I. Dünya Savaşı'nın başlangıcında Wörth ve kardeşleri teknolojinin gerisinde kalmış gemiler haline gelmişlerdi. Bu yüzden Wörth savaşın ilk döneminde kıyı savunma gemisi, ilerleyen dönemde ise kışla gemi olarak görev yaptı. Savaşın ardından Wörth 1919'da Danzig'de söküldü.

İnşası

Wörth, Brandenburg sınıfının ikinci gemisi olarak B inşa koduyla sipariş edilerek,^[1] 1890 yılında Kiel'deki Friedrich Krupp Germaniawerft tersanesinde kızağa kondu. Geminin inşaatı ilk başlarda sınıfındaki diğer gemilere göre oldukça yavaş ilerledi. Geminin gövde inşaatı kardeş gemilerinden sekiz ay kadar daha uzun sürerek 6 Ağustos 1892 tarihinde ancak bitirildi. Uzun süren gövde inşaatına rağmen, Wörth'ün donatımı hızlıca bitirildi ve gemi 31 Ağustos 1893 tarihinde hizmete girdi. Wörth, Brandenburg sınıfındaki gemiler içinde aktif hizmete giren ilk savaş gemisi oldu.^[2]

Gemi 115,7 m uzunluğundaydı, genişliği 19,5 m ve su çekimi 7,6 m'ydi. Wörth'ün dizaynında 10.013 ton deplasmana sahip olması planlanmıştı, maksimum ağırlıkta ise geminin deplasmanı 10.670 ton idi. Gemi 10.000 beygir gücünde (7.457 kW) üç silindirli, dikey üçlü genleşmeli buhar motorlarıyla donatılmıştı, bu güçle maksimum 16,9 kn (31,3 km/sa; 19,4 mil/sa) hıza ulaşabiliyordu. Motorlar için gereken buhar 12 adet yatay buhar kazanı ile üretiliyordu. Wörth, 10 kn (19 km/sa; 12 mil/sa) hız ile kömür ikmali yapmadan 4.300 deniz mili menzile sahipti.^[1]

Wörth'ün ana bataryaları iki tipte altı adet 28 cm'lik toptan oluşuyordu. Ön ve arka taretlerdeki toplar 40 kalibre, orta tarettekiler ise 35 kalibre idi; kısa namlulu toplar orta taretin geminin iki yanına da ateş açabilmesi için gerekliydi. İkincil silahlar yedi adet 10,5 cm'lik top, sekiz adet 8.8 cm'lik top ve su üstü kesimine monteli hareketli kundaklarda altı adet 45 cm'lik torpido tüpünden oluşuyordu. 1901 yılındaki modernizasyon çalışmalarında yeni silahlar da eklendi. 1901 yılındaki modernizasyon çalışmalarında gemiye bir adet daha 10,5 cm'lik top eklendi.^[1]

Hizmet dönemi

Wörth, üç kardeş gemisiyle beraber Birinci Savaş Filosu'nun birinci bölüğünde görevlendirildi.^[3] Filonun diğer bölüğünde bulunan dört eski Sachsen sınıfı zırhlı fırkateyn, 1901 ve 1902 yıllarında yeni Kaiser Friedrich III sınıfı savaş gemileriyle değiştirildi.^[4] Wörth, filoya katılmasından sonra Prens Heinrich tarafından yönetildi. 1894 yılında geminin vardiya subayı, Birinci Dünya Savaşı'nda Alman savaş kruvazörleri bölüğünü ve sonrasında tüm Açık Deniz Filosunu yöneten Franz von Hipper idi.^[5][6] Wörth, Kraliçe Victoria için 1897 yılında yapılan filo teftişi sırasında Almanya'ya tanıtıldı.^[7]

Wörth, 25 Kasım 1899'da Eckernförde Körfezi'nde atış talimi yaparken bir kayaya çarptı ve gövdesinde, geminin üç kompartmanına su basmasına yol açan 6,7 metre genişliğinde bir delik oluştu. Tamir için Wilhelmshaven'e gönderildi. Tamiratın başlamasından önce 500 ton kömürün gemiden indirilmesi gerekti. Sancak tarafındaki delik, perçinlenen çelik levhalarla kapatılırken, geminin iskele tarafındaki levhalar da tekrar perçinlendi. Geminin tamiratı, Norveç'te düzenlenecek yıllık tatbikat seferinden bir hafta önce tamamlandı.^[8]

Boxer ayaklanması

1900 yılındaki Boxer Ayaklanması'nda Çinli milliyetçiler, Pekin'deki yabancı temsilcilikleri kuşattı ve Alman bakan Clemens von Ketteler'i öldürdüler.^[9] Çin'in batısına yayılan şiddet olayları sonucunda Almanya; diğer yedi büyük güç Birleşik Krallık, İtalya, Rusya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ve Japonya ile işbirliği yaptı.^[10] Çin'deki askerlerin sayısı isyanı bastırmak için yetersizdi.^[11] Pekin'de sekiz Avrupa ordusundan toplamda 400'den biraz daha fazla asker bulunuyordu.^[12] Çin'deki birincil Alman askeri gücü; korumalı kruvazörler SMS Kaiserin Augusta, SMS Hansa, SMS Hertha ve küçük kruvazörler SMS Irene ve SMS Gefion ile SMS Jaguar ve SMS Iltis gambotlarından oluşan Doğu Asya Bölüğü idi.^[13] Diğer yandan Taku'da 500 askerlik Alman birliği de diğer milletlerin birlikleriyle birleşerek 2.100 kişi civarında bir güç oluşturdular^[14]

İngiliz Amiral Edward Hobart Seymour tarafından yönetilen bu 2.100 kişilik güç Pekin'e ulaşmaya çalışsa da ağır direnişten ötürü Tientsin'de durmak zorunda kaldılar.^[15] Neticesinde Kayzer II. Wilhelm, Çin'deki Doğu Asya Bölüğü'ne takviye olarak bir güç göndermeye karar verdi. Çin'deki filoya destek olması için dört Brandenburg sınıfı zırhlı savaş gemisi ve SMS Hela bölgeye gönderildi.^[16] Amiral Alfred von Tirpitz, gereksiz ve masraflı gördüğü bu plana karşı çıktı.^[17] Bu itiraza rağmen gönderilen birlikler Çin'e 1900 yılının Eylül ayında ulaştı; ancak Pekin'in kuşatılması çoktan sona ermişti.^[18] Bunun bir sonucu olarak, kuvvetler Jiaozhou Körfezi civarlarında isyana müdahale ettiler. Operasyon, Alman devletine 100 milyon marktan daha pahalıya mal oldu.^[17]

Modernizasyonu

Brassey'in Donanma Yıllığında Wörth'ün tasviri (1902)

Wörth, 1901 yılında Çin'den dönmesinin ardından modernizasyon için Wilhelmshaven'de gemi tamir havuzuna çekildi. Kardeş gemileri Weißenburg 1902 yılında, Brandenburg 1903 yılında, Kurfürst Friedrich Wilhelm de 1904 yılında aynı şekilde modernize edildiler.^[1] Yenilenme kapsamında geminin kıç tarafındaki üst güverteye ikinci bir gözetleme kulesi eklendi^[19] ve geminin kazanları yeni modellerle değiştirildi.^[20]

Yeniden yapılandırmanın ardından Wörth ve diğer Brandenburg sınıfı zırhlılar, filonun ikinci savaş bölüğüne katılarak Siegfried sınıfı gemiler ile SMS Baden ve SMS Württemberg zırhlı fırkateynlerinin yerine geçtiler.^[21] 1906 yılında hizmete giren "Almanya" (Deutschland) sınıfı zırhlı savaş gemileri, filoda Wörth ve diğer üç kardeş gemisinin yerine geçti. Wörth ve Brandenburg, "Siegfried" sınıfı gemilere katılmak için ayrıldılar.^[22] Wörthün diğer kardeş gemileri olan Kurfürst Friedrich Wilhelm ve Weißenburg ise 1910 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na satılarak Barbaros Hayreddin ve Turgut Reis adlarını aldılar.

I. Dünya Savaşı

1914 yılında I. Dünya Savaşı öncesinde, Wörth ile Brandenburg kıyı savunması ile görevlendirildi. Bu görev 1915 yılında emekli edilmelerine kadar devam etti. Emekli olunca iki gemi de kışla gemisi oldu; Wörth Danzig'de, Brandenburg ise Libau'da bu hizmeti verdi.^[20] Ardından iki emekli savaş gemisi 13 Mayıs 1919'da hurdaya çıkarıldı.^[23] İki gemi Norddeutsche Tiefbauges adlı gemi sökümü şirketince parçalandı. Wörth, Danzig'de hurdaya satılmak üzere parçalandı.^[19]

Kaynakça

Genel

• Bodin, Lynn E. (1979). The Boxer Rebellion. Londra: Osprey Publishing. ISBN 9780850453355. 
• Brassey, Thomas Allnutt (1901). Brassey's Annual: The Armed Forces Yearbook. New York: Praeger Publishers. 
• Brassey, Thomas Allnutt (1907). Brassey's Annual: The Armed Forces Yearbook. New York: Praeger Publishers. 
• Gardiner, Robert; Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., ed. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5. 
• Gardiner, Robert; Gray, Randal, ed. (1984). Conway's All the World's Fighting Ships: 1906–1922. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0870219073. OCLC 12119866. 
• Gröner, Erich (1990). German Warships: 1815–1945. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-790-9. 
• Harrington, Peter (2001). Peking 1900: The Boxer Rebellion. Londra: Osprey. ISBN 9781841761817. 
• Herwig, Holger (1980). "Luxury" Fleet: The Imperial German Navy 1888–1918. Amherst, New York: Humanity Books. ISBN 9781573922869. 
• Holborn, Hajo (1982). A History of Modern Germany: 1840–1945. Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN 9780691007977. 
• Hore, Peter (2006). The Ironclads. Londra: Southwater Publishing. ISBN 978–1-84476–299–6. 
• Philbin, Tobias R. III (1982). Admiral Hipper:The Inconvenient Hero. Amsterdam: Grüner. ISBN 9060322002. 
• Sondhaus, Lawrence (2001). Naval warfare, 1815–1914. Londra: Routledge. ISBN 9780415214780. 
• Wilson, Alastair; Callo, Joseph F. (2004). Who's Who in Naval History: From 1550 to the Present. Londra: Routledge. ISBN 9780415308281. 
• US Office of Naval Intelligence (1900). Notes on the Year's Naval Progress. 19. Washington, D.C.: Government Printing Office. 
• (S.S. McClure, Ltd.) McClure's Magazine. 11. New York. 1898. 
• (Lewis R. Hamersly & Co.) The United Service. 132–139 (New York bas.). 1904. 

Özel

1. Gröner, s. 13
2. Gardiner, Chesneau ve Kolesnik, s. 247
3. Gardiner & Gray, s. 141
4. Herwig, s. 45
5. Philbin, s. 9
6. Wilson & Callo s. 142
7. McClure's Magazine, s. 267
8. Notes, s. 105
9. Bodin, s. 56
10. Bodin, s. 1
11. Holborn, s. 311
12. Bodin, s. 6
13. Harrington, s. 29
14. Bodin, s. 11
15. Bodin, s. 11-12
16. Brassey, s. 74
17. Herwig, s. 103
18. Sondhaus, s. 186
19. Gröner, s. 14
20. Hore, s. 66
21. "The United Service", s. 356
22. Brassey, s. 42
23. Gardiner ve Gray, s. 141