Seyid Cafer Pişevari
Seyid Cafer Pişeveri, (Azerice: Seyid Cəfər Pişəvəri, d. 1892, Zeyva, Halhal, İran - ö. 11 Haziran 1947, Bakü, Azerbaycan SSC, SSCB), İranlı Azerbaycan Türkü. İran'ın ilk Marksistlerinden, yenilikçi, gazeteci, yazar ve Azerbaycan Demokrat Partisi'nin başkanı olarak 1945-46 arasında Tebriz başkentli Marksist Azerbaycan Milli Hükümeti'ni kurdu.
Pişəvari 1892'de Halhal eyaletinin Zeyva kentinde yoksul bir ailenin çocuğu olarak doğdu ve ilk öğrenimini orada tamamladı. 1905'te Bakü'ye gitti. Bülbüle kentinde öğrenimine devam etti, aynı zamanda sanatla da uğraştı. 1903'ten 1917'ye kadar Kırdalan bucağında öğretmenlik yaptı. Yaptığı araştırmalardan sonra siyasete girmeye karar verdi. Bakü'de yayımlanan Açık Söz gazetesinde yazıları çıktı. İran halklarının ağır durumu onu düşündürdü. 1918'de Azərbaycan Cüzilayənfəki-Azərbaycan gazetesinde çalışmaya başladı, İran halklarının durumunu düzeltecek makaleler yayınlayarak çözümler aradı.
1924'de Kaçar Hanedanlığı İran'da sona erince Rıza Han bir İran ulusu yaratmaya koyuldu. Bu yıllarda cezaevine attığı 50 kişilik sosyalist aydınların içinde Seyid Cafer Peşaveri de vardı. Türkiyedeki solcu Mehmet Ali Aybar gibi ülkeye özgü sosyalizmi savunuyordu. Tebriz merkezli Azerbaycan Milli Hükümeti'ni kurdu.
Bir yılllık ömründe müthiş halkçı işler yaparken uluslararası baskılar sonucu (Rıza Şah'ın genelkurmay danışmanı Çöl Ayısı lakaplı General Schvarzkoff'un babasıydı) Azerbaycan Milli Hükümeti dağıldı. Seyyid Cafer Pişeveri ise Moskova'da şoförünün sağ kaldığı tartışmalı bir trafik kazasına kurban gitti.
Azerbaycan Milli Hükümeti İran'daki Türk varlığını somutlayan ve bugünkü Türklük bilincini yeşerten bir hükümet oldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Seyid Cəfər Pişəvəri (Azerice)
http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=4442
| |||||||||||||||||||||||||||||||
