Tuzluca, Iğdır
Koordinatlar: 43°02′58″K 43°39′39″D / 43.04944°K 43.66083°D
Tuzluca | |
— İlçe — | |
Türkiye'de yeri | |
Iğdır il haritasında Tuzluca | |
Koordinatlar: 43°02′58″K 43°39′39″D / 43.04944°K 43.66083°D | |
Ülke | Türkiye |
---|---|
İl | Iğdır |
Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
Yönetim | |
- Kaymakam | İbrahim Civelek[1] |
- Belediye başkanı | İbrahim Civelek (Kayyum) |
Yüzölçümü | |
- Toplam | 1,254 km2 (0,5 mi2) |
Rakım | 870 m (2.854 ft) |
Nüfus (2015)[2] | |
- Toplam | 23,550 |
- Kır | 13,768 |
- Şehir | 9,782 |
Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
Posta kodu | 76900 |
İl alan kodu | 0476 |
İl plaka kodu | 76 |
İnternet sitesi: http://www.tuzluca.bel.tr/ |
Tuzluca (Kürtçe: Elîdizk), Iğdır ilinin bir ilçesidir. 1992'de Iğdır'ın Kars'tan ayrılarak il olmasından önce bu ilçe Kars'a bağlıydı.
Genel Bilgiler
Eski adı Kulp'tur. Tuzluca, ilin batısında yer almaktadır. Yer yüzü şekilleri bakımında dağlar çoğunluktadır. Suyunun bol ve lezzetli olması, her türlü sebze ve meyvenin yetişebilmesi bölgeye ayrı bir önem katmaktadır. İlçeye bağlı 81 köy bulunmaktadır.
Türkiye'ye İran, Azerbaycan ve Ermenistan'a bağlanan karayolu Tuzluca'dan geçer. Yaklaşık 1,254 km²'lik bir alana sahip ilçe, Iğdır ili topraklarının (3,539 km²) yaklaşık % 35,4'ünü oluşturmaktadır. Bilinen ilk ismi Kulp olan daha sonradan Tuzluca'ya ismini veren, kaya tuzu madenleridir. Tuz mağaraları 35 dönümlük bir araziyi kaplamaktadır. Bu maddenin yıllarca işlenmesinden sonra oluşan tuz mağaralarında astım hastalarına hizmet veren şifa merkezi mevcuttur. İspanyol elçisi Ruy González de Clavijo, burayı seyahatnamesinde şöyle anlatmaktadır:
“ | Mayıs 1404'te tekrar Aras Nehri kıyısında ilerlemeye devam ettik. Yol bozuk ve birçok yeri dimdik idi. Ertesi gün yine bir köyde kaldık. Burada dağın tepesine kurulmuş bir kale vardı. Dağ, taş tuz kayalarıyla kaplıydı. Civar köylerden gelenler buradan tuz alıp yemeklerinde kullanıyorlarmış.[3] | ” |
Nüfus yapısı
Tuzluca ilçesine bağlı 81 köy yerleşmesi bulunurken, yine bu köylere bağlı olarak 19 mahalle bulunmaktadır. İlçe, göç veren bir konumdadır. Yaz aylarında il dışına giden Tuzlucalılar yayla tatili için gelirler.
Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
---|---|---|---|
1886[4] | 19.899 | 3.074 | 16.825 |
1927[5] | veri yok | 1.114 | veri yok |
1935[5] | veri yok | 1.258 | veri yok |
1940[5] | veri yok | 2.366 | veri yok |
1945[5] | 18.053 | 2.577 | 15.476 |
1950[5] | 18.164 | 2.434 | 16.190 |
1955[5] | 21.726 | 2.287 | 19.292 |
1960[5] | 24.137 | 2.287 | 21.850 |
1965[6] | 26.783 | 3.234 | 23.549 |
1970[7] | 30.176 | 4.270 | 25.906 |
1975[8] | 32.757 | 5.209 | 27.548 |
1980[9] | 33.297 | 6.911 | 26.386 |
1985[10] | 34.241 | 8.104 | 26.137 |
1990[11] | 28.886 | 7.698 | 21.188 |
2000[12] | 25.954 | 8.827 | 17.127 |
2007[13] | 25.682 | 11.239 | 14.443 |
2008[14] | 25.739 | 9.790 | 15.949 |
2009[15] | 25.042 | 9.203 | 15.839 |
2010[16] | 24.996 | 8.959 | 16.037 |
2011[17] | 24.769 | 8.993 | 15.776 |
2012[18] | 24.648 | 9.177 | 15.471 |
2013[19] | 24.393 | 9.175 | 15.218 |
2014[20] | 24.174 | 9.586 | 14.588 |
2015[21] | 23.550 | 9.782 | 13.768 |
Göç Sorunu ve tarih
Uzun yıllar Rus ve kısa süreliğine Ermeni egemenliği altında kalan bu ilçe, 1920 yılında tekrar ana vatana katılmıştır. Yörenin nüfusu ile ilgili ilk bilgiler Rus işgali döneminde yapılan (1908) sayımlardan edinilen bilgilerdir. Bu sayımda Tuzluca ilçesinde sadece erkek nüfus sayılmış ve ilçedeki erkek nüfus sayısı 25.520 kişiden oluşmaktaydı. Bu sayı kadarda kadın nüfusunun olduğu düşünüldüğünde yörenin bu yıllarda ne kadar canlı ve kalabalık olduğu kanısına varılabilinir. Sonraki yıllarda cumhuriyet dönemiyle birlikte 1927 yılında yapılan nüfus sayımında nüfusunun 10.527 kadara indiğini görülür. Bu dönemde nüfusun azalmasında Ermeni çetelerinin yörede yaptığı katliamın etkisi vardır. Örneğin 2 Temmuz 1920'de Ermeni çeteleri Tuzluca ahalisinden 300 kişiyi seçerek katletmişlerdi.[22] Bu yıllardan sonra insanlar toparlamış, hızlı bir gelişme sağlanmış ve nitekim 1950, 1960 ve 1970 yıllarında Tuzluca ilçe merkezinden başka Aliköse, Gaziler, Güzeldere, Güllüce, Üçkaya, gibi köy merkezleri oluşmuş, bu merkez köyler etrafındaki köyler için birer ekonomik, ticaret, sağlık ve eğitim merkezleri olmuşlardır. Yine bu dönemde Iğdır'da, Tuzluca'da satılan eşyaların çoğunluğunu bu köylerde de bulmak mümkündü. 1960 yılında 24.137 kişi olan yöre nüfusu 1980 yılında 33,297 kişiye çıkmış ve çeşitli sebeplerden dolayı 2000 yılında 25.954 kişiye inmiştir. Ve nüfus sürekli bir azalma içerisindedir.
Ekonomik durum
Ekonomi, tarımdan çok hayvancılık, madencilik ve yaylacılığa dayanmaktadır. Tuzluca'da Iğdır'ın meşhur kayısısı ile beraber değişik meyve ve sebzelerin tarımı yapılır. Tuzluca'nın güneyinde Ağrı ili ile arasında sınır oluşturan dağlık kuşak üzerinde Aslanlı, Kırahtin, Hıdık, Güllük, Yassıbulak, Kızılziyaret, Guh (Çıngıl), Davul, Mirgemir, Barbaro, Sinek yaylası gibi birçok yayla bulunmaktadır. Bütün bu yaylalar yaz mevsimi boyunca yeşil çayırlıkların bulunduğu geniş otlaklardan oluşmaktadır. Açık berrak havası ve su kaynaklarının fazla olduğu bu alanlar hayvancılık faaliyetleri için çok cazip imkânlar sunmaktadır.
İlçenin Hayvan Varlığı (2004) | |||
---|---|---|---|
Küçükbaş Hayvan | 98,538 | ||
Kümes Hayvanı | 24,542 | ||
Büyükbaş Hayvan | 15,527 | ||
Arı Kovanı | 4,997 |
Tuğla Fabrikası ve bölgenin bütün tuz ihtiyacını karşılayan Tuz Dağı burada bulunmaktadır.
İlçe Arazisinin Kullanımı (2004) | ||
---|---|---|
Çayır/Mera | %35 | |
Tarıma Elverişsiz Alan | %34 | |
Tarıma Elverişli Alan | %31 |
Yönetim
Belediye başkanlığı
Seçildiği yıl | Belediye başkanları |
---|---|
2014 | Mehmet Gültekin (BDP) |
2009 | Ahmet Sait Sadrettin Türkan (AKP) |
2004 | İsmet Yüce (AKP) |
1999 | İsmet Yüce (FP) |
1994 | Abbas Ada (DYP) |
1989 | Emin Türkan (SHP) |
1984 | Abbas Ada (BĞMSZ) |
1977 | Mitat Gültekin (AP) |
1973 | ? |
1968 | Abbas Tarak (GP) |
1963 | ? |
Genel seçimler
Yıl | Parti | Oy Oranı |
---|---|---|
1961 | AP | %55 |
1965 | AP | %51 |
1969 | AP | %68 |
1973 | CHP | %40 |
1977 | CHP | %49 |
1983 | ANAP | %38 |
1987 | ANAP | %41 |
1991 | DYP | %31 |
1995 | DYP | %41 |
1999 | HADEP | %26 |
2002 | DEHAP | %34 |
2007 | Bağımsız (lar) | %35 |
2011 | Bağımsız (lar) | %35 |
Haziran 2015 | HDP | %64 |
Kasım 2015 | HDP | %57 |
Ulaşım
Tuzluca ilçesinin bulunduğu alan, ulaşım sistemi açısından çok önemli bir konuma sahiptir. Ülkemizin üç ülkeye birden ortak sınırı olan Iğdır ilinin diğer il ve bölgelere karayolu bağlantısı Tuzluca üzerinden geçmektedir. Bunun yanında Kars ilini Ağrı iline bağlayan en kısa karayolu bağlantısı ve yine Kars üzerinden, Karadeniz limanları (Hopa, Trabzon) ile İran'a, Azerbaycan'a olan karayolu bağlantısı buradan geçmektedir.
Yerel yönetim
Eylül 2016'da "PKK-KCK'ya yardım ve destek verdiği gerekçesiyle 13 Ekim 2015'te tutuklanan belediye başkanı Mehmet Gültekin' in yerine 1 Eylül 2016 tarihinde yürürlüğe giren 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca kaymakam İbrahim Civelek atandı.[23]
Kaynakça
- ↑ http://www.tuzluca.gov.tr/
- ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDqPfwV. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ↑ Ruy González de Clavijo (2007). Timur Devrinde Kadis'ten Semerkand'a Seyahat, Çeviren: Ömer Rıza Doğrul, Kesit Yayınları, İstanbul. ISBN 994432124-9
- ↑ "КУЛЬПИНСКИЙ УЧАСТОК (1886 г.)" (Rusça). Ethno-Kavkaz.narod.ru. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150118142903/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/kulp1886.html. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2013.
- 1 2 3 4 5 6 7 Cumhuriyetimizin 50. Yılında Kars 1973 İl Yıllığı, Kars Valiliği, sf. 22-23
- ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BsppMmFq. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnXU5ct. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btq5p4kt. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtugPHE4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btwl6ql4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyO6mTk. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1TbtC0. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3IxA45. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCV9kq5. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEWnnxb. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGAoxT7. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuHNCwoC. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZyarjJA. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPVbMvrY. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDqPfwV. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- ↑ Nizamettin Onk (2006). Kafkasya'dan Anadolu'ya Iğdır Tarihi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul.
- ↑ "28 belediyeye kayyum atandı" Birgün. 11 Eylül 2016. En son 11 Eylül 2016 tarihinde erişildi.
Dış bağlantılar
|