Yapay uydu
Başlığın diğer anlamları için Uydu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Haberleşme uydusu MILSTAR
Yapay uydular, insanoğlunun geliştirip Dünya'nın veya başka gezegenlerin yörüngesine yerleştirdiği uydulardır. Bu uydular genellikle yarı-bağımsız bilgisayar kontrollü sistemlerdir.
1957'de SSCB tarafından fırlatılan ilk yapay uydu olan Sputnik 1'den beri, binlerce yapay uydu Dünya'dan fırlatılmıştır. Bu uyduların her birinin belli bir amacı vardır. Yapay uyduların amaçlarından bazıları şunlardır:
- Haberleşme uyduları: TV, radyo, telefon gibi iletişim araçlarını kullanabilmek için uzaya gönderilmiş uydulardır. Modern haberleşme uyduları çoğunlukla "Molniya yörünge" veya "Alçak Dünya" yörüngelerini kullanırlar.
- Meteoroloji uyduları: Bu uydular dünyadaki meteorolojik olayları gözlemlemek için kullanılırlar.
- Anti-uydu silah sistemleri: "Katil uydular" olarak da bilinen bu uyduların amaçları düşman uydularını yok etmektir. Düşman uyduları vurmak için kinetik mermiler ya da enerji veya partikül silah sistemleri kullanırlar.
- Astronomi uyduları: Uzaydaki diğer gökcisimlerini gözlemek amacıyla kullanılırlar.
- Biyouydular (Biosatellites): Bilimsel amaçlarla canlı organizmalar taşıyan uydulardır.
- Minyatür uydular: Çok çeşitli amaçlarla kullanılabilen sıradışı şekilde ufak cüsseli uydulardır. 500–100 kg arasında olanlara "miniuydu", 100–10 kg arasında olanlara "mikrouydu", 10 kg'dan daha hafif olanlara "nanouydu" denir.
- Navigasyon uyduları: Radyo sinyalleri vasıtasıyla dünya üzerindeki mobil cihazların yerlerini GPS sayesinde tespit etmeye yarayan uydulardır. Günümüzde uçaklarda, otomobillerde hatta elde kullanımı oldukça yaygınlaşmış olan sistem. sayesinde dünya üzerindeki konum birkaç metre hassasiyetiyle tespit edilebilir.
- Gözetleme uyduları (Reconnaissance satellites): Daha çok askeri gözetleme ve keşif amaçlarıyla kullanılan bu uyduların gerçek kabiliyetleri konusunda detaylı bir bilgi mevcut değildir. Bunun nedeni, bu sistemlere dair bilgilerin "çok gizli" gizlilik derecesinde olmasıdır.
- Gözlem uyduları (Earth observation satellites): Bu uydular sivil gözlem amacıyla (çevre faciaları, harita yapımı vs.) kullanılan uydulardır.
- Güneş enerjisi uyduları: Bu uydular güneş enerjisini dünya üzerindeki alıcılara yönlendirerek, alternatif enerji kaynağı olarak kullanılması planlanan uydulardır.
- Uzay istasyonları: Uzay istasyonları, üzerinde insanların yaşaması için inşa edilmiş yapılardır. Günümüzde bilimsel amaçlarla kullanılan bu yapılar astronotların yıllarca barınmasına imkân verebilmektedir. Bu istasyonlar uzay taşıtı değillerdir ve iniş-kalkış kabiliyetleri yoktur. Bu istasyonlara gidiş geliş diğer uzay taşıtları vasıtasıyla sağlanır.
Yapay uyduları gözlemleme
Bulutsuz bir gecede büyükçe yapay uyduları çıplak gözle görmek mümkündür. Bunları uçaklardan ayırmak çok kolaydır. Uçaklar geceleri yanıp sönen sarı-kırmızı,yeşil anti-çarpışma ve sis lambalarını yakarlar. Oysa yapay uyduların parlaklığı yıldız gibidir. Akanyıldızlar gibi kayıp geçmezler,çok yavaş hareket ederler ve gök ufkunda kayboluncaya kadar görünürler. Ufukta dünyanın gölgesine geçtikleri için artık görünmez olurlar. En iyi göründükleri zaman, güneşin batışından az sonraki zamandır.
Bunları uçan dairelerle de karıştırmak mümkün değildir. Çünkü; yörüngeleri üzerinden, sapmadan, belli bir doğrultuda giderler.
Bağımsız uydu üretip gönderen ülkeler
| Order | Bölge | İlk fırlatılma tarihi | Roket | Uydu |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  | 1957 | Sputnik-PS | Sputnik 1 |
| 2 |  | 1958 | Juno I | Explorer 1 |
| 3 |  | 1965 | Diamant | Astérix |
| 4 |  | 1970 | Lambda-4S | Ōsumi |
| 5 |  | 1970 | Long March 1 | Dong Fang Hong I |
| 6 |  | 1971 | Black Arrow | Prospero X-3 |
| 7 |  | 1980 | SLV | Rohini |
| 8 |  | 1988 | Shavit | Ofeq 1 |
| — |  [1] | 1992 | Soyuz-U | Şablon:Kosmos |
| — |  [1] | 1992 | Tsyklon-3 | Strela (x3, Russian) |
| 9 |  | 2009 | Safir-2 | Omid |
| 10 |  | 2011 | Dnepr | RASAT |
Kendi uydularını üretemeyen veya ürettiğine destek vermeyen ülkeler
| Bölge | İlk fırlatılma tarihi | İlk uydu | 2008 yılında yörüngedeki yükleri[2] |
|---|---|---|---|
| ( ) | 1957 (1992) | Sputnik 1 (Cosmos-2175) | 1398 |
| | 1958 | Explorer 1 | 1042 |
 | 1962 | Alouette 1 | 25 |
 | 1964 | San Marco 1 | 14 |
| | 1965 | Astérix | 44 |
 | 1967 | WRESAT | 11 |
 | 1969 | Azur | 27 |
| | 1970 | Ōsumi | 111 |
| | 1970 | Dong Fang Hong I | 64 |
| | 1971 | Prospero X-3 | 25 |
 | 1973 | Intercosmos Kopernikus 500 | ? |
 | 1974 | ANS | 5 |
 | 1974 | Intasat | 9 |
| | 1975 | Aryabhata | 34 |
 | 1976 | Palapa A1 | 10 |
 | 1978 | Magion 1 | 5 |
 | 1981 | Intercosmos Bulgaria 1300 | 1 |
 | 1985 | Brasilsat A1 | 11 |
 | 1985 | Morelos 1 | 7 |
 | 1986 | Viking | 11 |
| | 1988 | Ofeq 1 | 7 |
 | 1988 | Astra 1A | 15 |
 | 1990 | Lusat | 10 |
 | 1990 | Badr-1 | 5 |
 | 1992 | Kitsat A | 10 |
 | 1993 | PoSAT-1 | 1 |
 | 1993 | Thaicom 1 | 6 |
| | 1994 | Turksat 1A | 5 |
| | 1995 | Sich-1 | 6 |
 | 1995 | FASat-Alfa | 1 |
 | 1996 | MEASAT | 4 |
 | 1997 | Thor 2 | 3 |
 | 1997 | Mabuhay 1 | 2 |
 | 1998 | Nilesat 101 | 3 |
 | 1998 | ST-1 | 1 |
 | 1999 | ROCSAT-1 | |
 | 1999 | Ørsted | 3 |
 | 1999 | SUNSAT | 1 |
 | 2000 | Saudisat 1A | 12 |
 | 2000 | Thuraya 1 | 3 |
 | 2001 | Maroc-Tubsat | 1 |
 | 2002 | Alsat 1 | 1 |
 | 2003 | Hellas Sat 2 | 2 |
 | 2003 | Nigeriasat 1 | 2 |
| | 2005 | Sina-1 | 4 |
 | 2006 | KazSat 1 | 1 |
 | 2006 | BelKA | 1 |
 | 2007 | Libertad 1 | 1 |
 | 2008 | VINASAT-1 | 1 |
 | 2008 | Venesat-1 | 1 |
 | 2013 | Azersat-1 | 1 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ "First time in History". The Satellite Encyclopedia. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151117210921/http://www.tbs-satellite.com:80/tse/online/thema_first.html. Erişim tarihi: 2008-03-06.
- ↑ "SATCAT Boxscore". celestrak.com. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160421183641/http://www.celestrak.com/satcat/boxscore.asp. Erişim tarihi: 2008-03-05.
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/5/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.