Üreme yalıtımı

Üreme yalıtımı veya hibritleşme engelleri, iki farklı türün popülasyonlarındaki bireylerin birbirleriyle eşleşmesini veya verimli döller meydana getirmesini önleyen, bunun yanında birleştiklerinde sadece kısır melez bireylerin oluşmasına neden olan davranışlar, fizyolojik süreçler ve mekanizmaların tümünü tanımlayan bir terim. Bu engeller, farklı popülasyonların veya türün bireyleri arasındaki gen akışını azaltarak ya da doğrudan engelleyerek her türün özelliklerinin gen havuzunda korunmasına izin verir ve birbirleri ile çiftleşmeyen popülasyonların genetik karışımları da bu şekilde kendi aralarında sınırlı kalmış olur.^[1][2][3][4]

Üreme yalıtımı mekanizmaları farklı ve değişik şekillerde sınıflandırılmıştır. Örneğin zoolog Ernst Mayr üreme yalıtımı mekanizmalarını, döllenmeden önce (ya da hayvanlarda çiftleşme öncesi olarak adlandırılan durumda) etki eden üreme yalıtımı ile döllenmeden sonra etki eden üreme yalıtımı olmak üzere iki geniş kategoride sınıflandırmıştır.^[5] Bunun yanında üreme yalıtımına dair bu sınıflandırma, zigot öncesi (prezigot) ve zigot sonrası (postzigot) mekanizmalar olarak da adlandırılmıştır. Üreme yalıtımının farklı mekanizmaları genetik süreçlerle kontrol edildiği gibi bu mekanizmaların çoğunun coğrafi dağılımların birbirleriyle örtüştüğü türlerde (simpatrik türleşme) evrildiği veya allopatrik türleşmeye eşlik eden adaptif ıraksamanın sonuçları oldukları deneysel olarak kanıtlamıştır.

Üreme yalıtımı mekanizmaları allopatrik türleşmenin bir sonucu olabilir. İlk olarak Drosophila meyve sineğinin bir popülasyonu, nişasta ve maltoz olmak üzere iki farklı besin türüne uyum sağlamaları için alt popülasyonlara bölünür. Daha sonra, birçok nesil geçtikten sonra, bu iki popülasyonun birbirleriyle tekrar karışmaları sağlanır. Sonuç olarak “maltoz meyve sinekleri” diğer “maltoz meyve sinekleri”iyle, “nişasta meyve sinekleri” ise diğer “nişasta meyve sinekleri”yle çiftleşmeyi tercih etmiştir. Bu durum, farklı ortamlarda yalıtılmış popülasyonlarda üreme yalıtımının geliştiğini düşündürmektedir.^[6]

Ayrıca bakınız

• Tür
• Evrim
• Türleşme

Kaynakça

1. Baker, H G. 1959. Reproductive methods as factors in speciation in flowering plants. Cold Spring Harb Symp quant Biol, 24, 177-191.
2. Barton N., Bengtsson B. O. (1986), "The barrier to genetic exchange between hybridising populations", Heredity 57 (3): 357–376, DOI:10.1038/hdy.1986.135, PMID 3804765. 
3. Strickberger, M. 1978. Genética. Omega, Barcelona, España, p.: 874-879. ISBN 84 282 0369 5.
4. FUTUYMA, D. 1998. Evolutionary biology (3ª edición). Sinauer, Sunderland.
5. Mayr, E. 1963. Animal species and evolution. Harvard University Press, Cambridge.
6. Dodd, D.M.B. (1989) "Reproductive isolation as a consequence of adaptive divergence in Drosophila pseudoobscura." Evolution 43:1308–1311.