1975'te Türkiye

1975 yılında Türkiye'deki olayları.

Olaylar

Ocak

1 Ocak - CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit Kıbrıs'a hareket etti.
2 Ocak - Türkiye radyoları TRT-1, TRT-2 ve TRT-3 olmak üzere üç kanaldan yayın yapmaya başladı.
5 Ocak - ABD, Türkiye'den fındık ithalini yasaklayan kanun çıkardı. Başkan Gerald Ford bu kanunu veto etti.
7 Ocak - "Milliyetçi Cephe"yi oluşturan 4 partinin lideri hükümeti kurmak istediklerini açıkladılar.
8 Ocak - Türk Devleti'nin iç ve dış borçlarının 71 milyar TL'yi aştığı açıklandı.
8-9 Ocak Hava kuvvetlerindeki astsubaylar yan ödeme ve iş güçlüğü zamlarını protesto etmek için Ankara Mürted hava üssünde 2 gün mesaiye gitmediler.
10 Ocak - İstanbul'da hızı saatte 107 km'yi bulan fırtınada iki kişi öldü.
11 Ocak - Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs Barış Harekatı'nda, 38 subay, 36 astsubay ve 409 er olmak üzere 484 şehit verdiği açıklandı. Ölü, yaralı ve kayıp olarak toplam kayıp 1231 kişi.
16 Ocak - Öğrenci çatışmaları sonunda Bursa ve Gazi Eğitim Enstitüleri tatil edildi.
23 Ocak - İstanbul Vatan Mühendislik Okulu'nda kendilerine 'komandolar' adını veren ülkücüler, Kerim Yaman adlı bir öğrenciyi öldürdüler.
29 Ocak - Milliyetçi Cephe'yi oluşturan AP, MSP, CGP ve MHP genel sekreteri, TRT Genel Müdürü İsmail Cem'in görevden alınmasını istediler.
30 Ocak - Türk Hava Yolları'nın İzmir'den gelen Fokker F-28 tipi Bursa uçağı, Yeşilköy Havaalanı'nda elektriklerin kesilmesi üzerine, Marmara Denizi'ne düştü, 42 kişi yaşamını yitirdi.
30 Ocak - ABD, Türkiye'ye silah ambargosu uygulamaya başladı.

Şubat

4 Şubat - Bütün Türkiye'de bir buçuk saat süreyle elektrik kesintisi uygulanmaya başlamıştır.
10 Şubat - Hizmete girişinden birkaç ay sonra arızalanan Keban Barajı'ndaki aksaklığın nedeni tespit edilemedi.
13 Şubat - Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu. Rauf Denktaş, Devlet Başkanı oldu.
18 Şubat - TBMM lokantasında içki satışı yasaklandı. Meclis bahçesine cami yapılması kararlaştırıldı.
15 Şubat - Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği'nin Türkiye çapında düzenlediği faşizmi ve pahalılığı protesto mitinglerinde olaylar çıktı. Bir kişi öldü, 35 kişi yaralandı.
16 Şubat - Malatya'da olaylar çıktı, CHP il merkezi tahrip edildi, 29 kişi yaralandı, 22 kişi gözaltına alındı.
21 Şubat - AP, MSP, CGP ve MHP seçim ittifakı için anlaştı.
22 Şubat - Beyrut'taki THY bürosu "Gizli Ermeni Ordusu" adlı örgüt tarafından bombalandı.
23 Şubat - Kendilerine 'komandolar' adını veren eylemciler Erzincan CHP il merkezine saldırdı, işyerleri tahrip edildi, 1 kişi öldü, 40 kişi yaralandı. Ülkü Ocaklı 10 kişi gözaltına alındı.
26 Şubat - Keban Barajı'ndaki 2 ünite yeniden çalışmaya başladı; İstanbul'da uygulanan elektrik kısıtlaması kaldırıldı.

Mart

3 Mart - NATO Başkomutanı General Alexander Haig Ankara'ya geldi.
6 Mart - İş ortağı Kemal Has'ı bir anlaşmazlık sonunda tabancayla öldüren Ahmet Celepçi teslim oldu.
9 Mart - Siyasi haklarına yeniden kavuşan 43 eski Demokrat Parti'li parlamenter törenle AP'ye girdi.
10 Mart - Başbakan Sadi Irmak, hükümeti yeniden kurmak için ikinci tur görüşmelerine CHP lideri Ecevit'le başladı.
19 Mart - Bülent Ecevit yeni hükümeti kurma görevini kabul etmeyince, bu görev, AP Genel Başkanı Süleyman Demirel'e verildi.
19 Mart - İstanbul Boğaziçi'nde, yasal değişiklikler tamamlanıncaya kadar, inşaat yapılması Kültür Bakanı Nermin Neftçi tarafından durduruldu.
21 Mart - Milliyetçi Cephe olarak adlandırılan AP, MSP, CGP ve MHP arasında koalisyon protokolü için çalışmalar başladı.
22 Mart - CHP Genel Başkanı Ecevit, Britanya Dışişleri Bakanı James Callaghan ile Kıbrıs sorununu görüştü.
31 Mart - Süleyman Demirel, kurduğu Milliyetçi Cephe Hükümeti'ni açıkladı. Bu hükümette Başbakan yardımcıları olarak MSP Genel Başkanı Necmettin Erbakan, MHP Genel Başkanı Alpaslan Türkeş ve CGP Genel Başkanı Turhan Feyzioğlu yer aldı.

Nisan

1 Nisan - Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Süleyman Demirel ile yeni bakanları Çankaya Köşkü'nde kabul etti.
4 Nisan - TÖB-DER Erzurum Şubesi Başkanı Yılmaz Mızrak, komandolar adlı eylemciler tarafından bıçaklandı. Ankara Erkek İlköğretim Okulu'nun bahçesinde baygın bulunan bir öğrenci hastaneye kaldırılırken öldü.
6 Nisan - Milliyetçi Cephe diye adlandırılan Demirel hükümetinin programı TBMM ve Cumhuriyet Senatosu'nda Demirel tarafından okundu.
12 Nisan - Milliyetçi Cephe Hükümeti, TBMM'de güvenoyu aldı.
14 Nisan - Kıraathane, Pastahane ve Kahvehane İşverenleri Sendikası, Türkiye'de 70.000 kahvehane olduğunu ve 4 milyon kişinin işsiz gezdiğini açıkladı.
16 Nisan - Amerikan Temsilciler Meclisi, 24 Nisan tarihini, Ermenilere karşı işlenen "İnsanlık Dışı Suçları Anma Günü" olarak kabul etti.
17 Nisan - Diyarbakır'da çatışan öğrenciler, öğretmenin kulağını kestiler. ODTÜ 10 gün kapatıldı. İTÜ'de üç günlük boykot kararı alındı.
19 Nisan - Şiddetli yağmurlar çeşitli bölgelerde su baskınlarına neden oldu. Sel yüzünden 7 kişi boğuldu. 100'den fazla ev yıkıldı.
20 Nisan - Türkiye'nin Beyrut Basın Danışmanı'nın otomobili Ermeni teröristlerce bombalandı.
22 Nisan - Silahlı 4 kişi İstanbul'da Suadiye'deki İş Bankası şubesini soyarak 35 bin TL çaldı.
28 Nisan - İzmir'de Çeşme'de yapılan Bilderberg toplantısına davet edilen Ecevit verdiği demeçte: "NATO'nun Kıbrıs sorunu ile ilgilenmesi sakıncalı olur" dedi.

Mayıs

3 Mayıs - Ağrı'nın Eleşkirt ve Erzurum'un Horasan ilçelerinde olaylar çıktı. Halkın bir bölümü ile güvenlik kuvvetleri çatıştı.
3 Mayıs - Türkiye İşçi Partisi (TİP) yeniden kuruldu ve Genel Başkanlığına Behice Boran getirildi.
9 Mayıs - Ankara ve Mersin Öğretmen Okulları'nda çıkan öğrenci çatışmalarında 13 öğrenci yaralandı. Gazi Eğitim Enstitüsü 10 gün kapatıldı.
12 Mayıs - TRT Genel Müdürü İsmail Cem'in görevden alınmasına ilişkin kararname imzalandı.
13 Mayıs - Başbakan Süleyman Demirel, Başbakanlık'ta Vedat Önsel adından biri tarafından saldırıya uğrayarak hırpalandı.
16 Mayıs - İsmail Cem, TRT Genel Müdürlüğü'nden alınarak, yerine Prof. Nevzat Yalçıntaş atandı.
20 Mayıs - Türkiye'ye yılda 5 milyar TL'lik kaçak eşya girdiği, Güneydoğu'da 60 bin kişinin kaçakçılık yaptığı açıklandı.
21 Mayıs - İstanbul'da yapılan Türkiye Kupası maçları finalinde Trabzonspor'u 2-0 yenen Beşiktaş şampiyonluk kupasını kazandı.
30 Mayıs - TİP eski genel başkanlarından Mehmet Ali Aybar, Sosyalist Parti'yi kurduklarını açıkladı.

Haziran

12 Haziran - Kültür Sarayı'nı yakmak, Marmara ve Kastamonu gemilerinde yangın çıkarmak, Eminönü araba vapurunu batırmak iddiasıyla ve idam istemiyle yargılanan 22 kişi sıkıyönetimde aklandı.
16 Haziran - İzmir'de Türk-İş'e bağlı 60 bin işçinin katıldığı "Emeğe Saygı" direnişi olaysız geçti.
19 Haziran - Türkiye'ye silah ambargosu koyan Amerika'nın Yunanistan'daki rejim dolayısıyla bir süreden beri kesmiş olduğu askeri yardımın tekrar başladığını açıkladı.
21 Haziran - Uluslararası III. İstanbul Festivali başladı.
23 Haziran - CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, Gerede'de konuşma yaparken saldırıya uğradı, silahlar atıldı.
24 Haziran - Alparslan Türkeş'in güneydoğu gezisi kapsamında uğradığı Diyarbakır'da kanlı olaylar çıktı. Biri asker üç kişi öldü, 46 kişi ağır yaralandı.

Temmuz

20 Temmuz - Merkezi İzmir olmak üzere kurulan Ege Ordusu göreve başladı.
23 Temmuz - CHP lideri Bülent Ecevit, Romanya Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku'nun davetlisi olarak eşi Rahşan Ecevit ile birlikte Romanya'ya gitti.
24 Temmuz - ABD, Türkiye'ye uyguladığı silah ambargosunu kaldırmayı reddetti.
25 Temmuz - Türk Hükümeti, ABD'ye, Türkiye'deki ortak savunma üslerinin anlaşmalarının geçersiz olduğunu, İncirlik Hava Üssü dışındakilere Türk bayrağı çekileceğini bildirdi.
26 Temmuz - Türk-Amerikan ilişkilerini görüşmek üzere NATO Konseyi acele toplantıya çağrılırken, Kıbrıs Türk Federe Devleti Savunma Bakanı Osman Örek de, Kıbrıs'taki Türk arazisi üzerindeki ABD üslerinin kapatılacağını açıkladı.
28 Temmuz - Afşin-Elbistan Termik Santrali'nin inşaatı başladı.
29 Temmuz - Genelkurmay Başkanlığı, ABD üslerinin devralındığını açıkladı.
30 Temmuz - Kıbrıs Türk Federe Devleti, adadaki üç ABD haberalma tesisini kapattğını açıkladı.
31 Temmuz - SSCB, Türkiye'ye askeri helikopter satmayı teklif etti.
31 Temmuz - Türkiye Başbakanı Süleyman Demirel, Helsinki'de Nihai Barış Antlaşması'nı imzaladı.
31 Temmuz - Ankara Belediye Başkanı Vedat Dalokay, üç gün süren bir açlık grevi yaparak Milliyetçi Cephe Hükümeti'nin Ankara gibi büyük şehirlere yaptığı mali yardımı kesmesini protesto etti.

Ağustos

4 Ağustos - Kıbrıs Harekatı dolayısıyla 20 Temmuz 1974 tarihinde ilan edilen sıkıyönetim kaldırıldı.
6 Ağustos - Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk İstanbul'da Vilayet binasında yaptığı basın toplantısında "Davamızı ABD'ye ve dünyaya anlatmak için iktidar ile muhalefet birleşmeli. Kıbrıs için baskı yapılamaz" dedi.
7 Ağustos - Başbakan Süleyman Demirel: "Kıbrıs'ta Türk milletinin kabul edemeyeceği bir çözümü hiç kimse kabul edemez. Mesele hükümetleri aşan bir meseledir" dedi.
17 Ağustos - Bir Filistin Kurtuluş Örgütü heyeti, destek sağlamak ve büro açmak için Ankara'ya geldi.
20 Ağustos - Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesindeki yol yapımı sırasında Milattan Önce 4'üncü yüzyıla ait olduğu anlaşılan bir Apollon heykeli meydana çıkarıldı.

Eylül

3 Eylül - 12. Altın Portakal Film Festivali'nde birincilik ödülü Şerif Gören'in yönettiği Endişe adlı film kazandı. Hülya Koçyiğit, "En Başarılı Kadın Kadın Oyuncu", Erkan Yücel de "En Başarılı Erkek Oyuncu" seçildi.
4 Eylül - Bir seçim kampanyası konuşması yapmaya giden CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit ve kafilesi, Elazığ'da "komando"ların saldırısına uğradı.
6 Eylül - 1975 Lice Depremi; Lice ve Diyarbakır köylerinde deprem, 3 bin ölü, 7 bin ev yıkıldı.
9 Eylül - Fransa'nın Dijon şehrinde yapılan "Uluslararası Halk Oyunları Yarışması"nda birinci olan Türk ekibi, "Altın Kolye" ödülünü kazandı.
12 Eylül - ABD'nin silah ambargosu üzerine, Libya'dan istenilen yedi adet "F-5" tipi Amerikan savaş uçağı Türk pilotları tarafından Ankara'ya getirildi.
17 Eylül - Diyarbakır-Urfa yoluna barikat kuran 15 eşkıya, 22 araçtaki yolcuları soydu.
21 Eylül - Rumların Kıbrıs sorununun özel oturumda ele alınması istemi Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda 99 oyla kabul edildi. Tek red oyunu Türkiye verdi.
23 Eylül - Lice son 24 saat içinde 102 defa sallandı. Ayakta kalan evler de yıkıldı. Ankara ve Burdur'da hafif geçen depremler oldu.

Ekim

1 Ekim - Yaş haddinden dolayı kendi isteğiyle emekliye ayrılan Anayasa Mahkemesi Başkanı Muhittin Taylan'dan boşalan makama Kâni Vrana seçildi.
2 Ekim - ABD, Türkiye'ye uyguladığı silah ambargosunu kısmen kaldırma kararı aldı. Türkiye'ye parasını ödediği silahlar verilecek. Ancak bunlar Kıbrıs'ta kullanılmayacak ve afyon ekimi yasağı sürecek.
10 Ekim - Kıbrıs'ta Britanya'ya ait bir radar istasyonunun ABD'ye devri Kıbrıs Türk toplumunda tepki yarattı.
11 Ekim - Anayasa Mahkemesi, Devlet Güvenlik Mahkemesi Kuruluş Kanunu'nu Anayasa'ya aykırı bulup iptal etti. Güvenlik Mahkemeleri kalkacak.
12 Ekim - 27 ilde yapılan senato yenileme seçimleri ile 6 ilde yapılan milletvekili ara çeçimlerinde, sol partilerin oyları yüzde 37'den 44'e çıkarken, sağ partilerin yüzde 63'ten 55'e düştü.
22 Ekim - Türkiye'nin Viyana Büyükelçisi Daniş Tunalıgil, elçiliği basan üç Ermeni tarafından odasında tabancayla vurularak öldürüldü.
23 Ekim - 30 yıl hapis cezası çekmek üzere cezaevine konulan Amerikalı kaçakçı Billy Hayes İmralı'dan kaçtı.
24 Ekim - Türkiye'nin Paris Büyükelçisi İsmail Erez otomobille elçiliğe dönerken, makineli tüfekle tarandı. Erez ve şöförü Talip Yener, yaşamını yitirdi.
26 Ekim - Genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye'nin nüfusu 40.197.669 kişi.
27 Ekim - İstanbul- Akasaray geçidinde son köprü de trafiğe açıldı.
28 Ekim - Türk Lirası devalüe edildi, bir ABD Doları 15 TL oldu.
29 Ekim - İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi ve eşi Ankara'ya geldi.
31 Ekim - Korutürk ve İran Şahı, Kıbrıs sorunuyla iki ülkenin ekonomik ilişkilerini görüştüler. İran Şahı Ecevit'le bir saat 15 dakika özel görüşme yaptı.

Kasım

3 Kasım - Fransa Dışişleri Bakanı Jean Sauvagnargues, Ankara'ya geldi.
6 Kasım - İstanbul Teknik Üniversitesi'nde çıkan olaylarda üçü ağır olmak üzere 8 öğrenci yaralandı. Okul 12 gün tatil edildi.
6 Kasım - TBMM'ndeki Başkanlık seçimi yapılamadı; oylama 11 Kasım'a ertelendi.
13 Kasım - Yurdun çeşitli yerlerinde boykot ve direnişler sürerken, çatışmalar da kesilmedi. Elazığ'da 10 öğrenci yaralandı.
16 Kasım - Deprem bölgesi Lice'de evleri tamamlanmayan halk, soğuk ve yağmurdan korunmak için resmi daireleri işgal etti. Ertesi gün, yapımı bitmeyen evleri de işgal etti.
18 Kasım - Cumhurbaşkanı Korutürk ve eşi Ankara'dan Pakistan'a gittiler.
20 Kasım - Türkiye Emekçi Partisi Başkanı Mihri Belli, Devlet Güvenlik Mahkemesi'nce tutuklandı.
23 Kasım - Milliyetçi Cephe işbaşına geldiğinden beri ülkede 21 gencin öldürüldüğü açıklandı.
24 Kasım - TRT Genel Müdürü Nevzat Yalçıntaş, görevinden istifa edip, üniversiteye döndü.
24 Kasım - Tahran'da İran Şahı ile görüşen Korutürk, Pakistan'dan Ankara'ya döndü.
28 Kasım - 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası haksız yere tutuklanan Prof. Uğur Alacakaptan, devlet aleyhine açtığı tazminat davasını kazandı.
28 Kasım - OYAK tarafından İstanbul'da Tepebaşı'nda yaptırılan 17 katlı ETAP Oteli hizmete girdi.
30 Kasım - TCDD Eskişehir Fabrikası'nda yapılan 100'üncü dizel lokomotif törenle hizmete girdi.

Aralık

6 Aralık - İstanbul Barosu avukatları, hükümeti, terör olaylarına karşı uyarmak için duruşmalara girmediler.
17 Aralık - İstanbul'da sis nedeniyle Şehir Hatları'nın Andoluhisarı adlı vapuru, Singapur bandıralı Logos adlı büyük turist gemisiyle çarpıştı. Denize dökülen yolcular kurtarıldı, can kaybı olmadı.
18 Aralık - İstanbul'da II. Basın Kurultayı toplandı, Burhan Felek'e, Şeyhülmuharrin sanı verildi.
23 Aralık - İstanbul'da 2,5 milyar TL'ne mal olan "O-1 Çevreyolu" projesini ve 22 km'lik yolu tamamlayan, Mecidiyeköy Viyadüğü hizmete açıldı.
25 Aralık - 1 Kasım'dan beri süren 48 oylama sonunda CHP'li Kemal Güven, yeniden TBMM Başkanı seçildi.
25 Aralık - Ankara'da sol görüşlü bir öğrenci "komandolar" adı verilen eylemciler tarafından öldürüldü.
26 Aralık - Cumhuriyet Senatosu Başkanlık seçimini AP'li Tekin Arıburun kazandı.
26 Aralık - Sovyetler Birliği Başkanı Aleksey Kosigin 40 kişilik bir heyetle Ankara'ya geldi.
26 Aralık - Konya'da Seydişehir'de Sovyet kredisi ile yapılan Alüminyum Fabrikası'nın açılışından sonra sağcılar TİP ilçe merkezini tahrip etti. CHP ve TÖB-DER binaları saldırıya uğradı.
28 Aralık - Sovyet kredisi ile yapılan İskenderun Demir Çelik Fabrikaları işletmeye açıldı.
31 Aralık - SSK'da direnişe katılan bin 224 kişi işten çıkarıldı.
31 Aralık - Türk Kadınlar Birliği, 1975 yılının kadını olarak Prof. Afet İnan'ı seçti.
31 Aralık - Hani ve Hazro ilçelerinde yeniden deprem oldu. Enkaz altında kalan 4 kişi soğuktan donarak oldu.

Ölümler

Kaynakça

Yıllara göre Türkiye

1900'lü yıllar	1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

2000'li yıllar	2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/11/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.