Agnostisizm
|
İlgili makaleler |
|
Demografi · Din · Tarih Agnostik Teizm · Agnostik Ateizm Seküler hümanizm · Post-teizm Metafiziksel · Dinsel · Doğalcılık Kişiler
Kitaplar
Tanrı Yanılgısı |
|---|
Portal · |
Agnostisizm, bilinmezcilik[1] ya da bilinemezcilik;[2] teolojik anlamda Tanrı'nın varlığının ya da yokluğunun, bilimsel olarak da evrenin nereden türediğinin bilinmediğini veya bilinemeyeceğini ileri süren felsefi bir akımdır.[3] Bu akımın takipçilerine agnostik veya bilinemezci denir.[2] Agnostisizmin iki türü vardır. Zayıf agnostisizme göre hiç kimsenin Tanrı hakkında bir bilgisi yoktur; ancak bu belki bilinebilir; güçlü agnostisizme göre ise Tanrı hiçbir şekilde bilinemez. Agnostisizm genel olarak olaylara kuşkucu yaklaşır, kuşkucu sorular sorar ve yanıtları kuşku ile bulmaya çalışır.[3] Agnostik sözcüğünü ilk olarak İngiliz biyolog Thomas Henry Huxley 1869 yılında kullanmıştır.[1][3] Buna rağmen daha erken düşünür ve yazarların da bu düşünceye sahip olduğu bilinir. Örneğin Eski Yunan düşünür Protagoras da agnostik olarak anılır.[4] Protagoras'ın çağdaşı olan MÖ 5. yüzyılda yaşamış Hint filozof Sanjaya Belatthaputta ölümden sonrasının bilinemeyeceğini söylemiştir.[5]
Agnostisizmin tanımı
Agnostisizm, ateizm ile aynı şey değildir.[6] Ateizm, Tanrı'nın var olmadığını veya var olamayacağını savunur.[7] Buna rağmen, agnostisizm Tanrı'nın var olup olmadığının bilinmediğini veya asla bilinemeyeceğini savunur.[3] Demografik araştırmalar için ise ateizm ve agnostisizm diğer tüm dinsiz felsefeler ile aynı kategoridedir.[8] Bazı kaynaklar ise agnostisizmi "tarafsızlık" olarak yorumlar.[9] T. H. Huxley ise agnostisizm hakkında şunu demiştir:
Agnostisizm bir inanç değildir; ancak özü tek bir dinç uygulamaya yatan bir metottur. Bu ilke kesinlikle akıl olarak gösterilebilir; ancak sonuçlar kanıtlanmış veya kanıtlanabilir denebilecek kadar kesin gösterilmemelidir.[10]
Etimolojisi
"Agnostik" sözcüğü Eski Yunanca olumsuz öneki olan "an+" ve yine aynı dilden "bilen, bilgisi olan" anlamına gelen "gnōstikós (γνωστικός)" sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur.[1] Kabaca anlamı "bilgisi olmayan" demektir. Bu sözcük ise yine Eski Yunanca "bilmek" anlamına gelen "gignōskō, gnō- (γιγνωσκω, γνω-)" sözcüğünden türemiştir.[1] İlk kullanımı T. H. Huxley tarafından 1869 yılında gerçekleştirilmiş ve Türkçeye Fransızca "agnostique" sözcüğünden geçmiştir.[1]
Agnostisizm [Fr. agnosticisme, İng. agnosticism] bilinemezcilik demektir. En sık kullanım biçimi dini inançlara agnostik yaklaşımdır. Bertrand Russell'ın tarif ettiği agnostik bakış açısına göre, Tanrı'nın varlığı ve dünya ötesi yaşam hakkında, mevcut dinlerin öne sürdüğü iddiaların günümüzde doğrulanması mümkün değildir. Dolayısıyla herhangi bir dine mensup olmak anlamsız görülebilir. Öte yandan agnostisizm kendini "Tanrı kesinlikle yoktur" diyen ateizmden de ayrı tutar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- 1 2 3 4 5 "agnostik" Sözlerin Soyağacı Sevan Nişanyan. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- 1 2 "Bilinemezcilik" TDK Büyük Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011
- 1 2 3 4 Carroll, Robert (2009-02-22). "agnosticism" The Skeptic Dictionary skepdic.com. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- ↑ "Protagoras" Internet Encylopedia of Philosophy. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011
- ↑ "Sanjaya Belatthaputta" Samaññaphala Sutta: The Fruits of the Contemplative Life translated from the Pali Thanissaro Bhikkhu. URL erişim tarihi: 6 Nisan 2015
- ↑ "Atheism and Agnosticism" Stanford Encylopedia of Philosophy. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- ↑ "Atheism" The Skeptic's Dictionary. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- ↑ "Major Religions Ranked by Size" Adherents.com. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- ↑ "Agnostics" - Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia tanımı. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- ↑ "Agnosticism & Thomas Henry Huxley". Atheism.about.com. 2010-06-10. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011
| ||||||||||||||
| ||||||