UEFA Şampiyonlar Ligi

UEFA Şampiyonlar Ligi
Önceki ismi	Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası (1955-1992)
Açılış sezonu	1955 (1992'de formatı yenilendi)
Konfederasyon	Avrupa (UEFA)
Takım sayısı	32 (gruplarda) 78 veya 79 (toplam)
Son şampiyon	Real Madrid (11. kez)
En başarılı takım	Real Madrid (11 kez)
Yayıncı kanal(lar)	Yayıncılar listesi
Resmî site	uefa.com/uefachampionsleague
2016-17 UEFA Şampiyonlar Ligi

UEFA Şampiyonlar Ligi (İngilizce: UEFA Champions League) veya kısa kullanımıyla Şampiyonlar Ligi, Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) tarafından her yıl düzenlenen ve UEFA'ya bağlı birinci liglerdeki takımların mücadele ettiği uluslararası futbol turnuvası. UEFA üyesi her ülke şampiyonunun (bazı ülkelerde ilk birkaç sırada yer alan takımların) katıldığı organizasyon, Avrupa'daki en prestijli turnuva konumundadır.

1955'te Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası adıyla, çift maçlı eliminasyon sistemiyle düzenlenmeye başladı. Bu dönemde şampiyonaya yalnızca, önceki sezonda ülkesinin en üst seviye ligini şampiyon olarak tamamlamış takımlar katılabilmekteydi. 1991-92 sezonuyla birlikte format değişikliğine gidilerek lig usulüyle düzenlenen grup aşaması da turnuvaya eklendi. 1992-93 sezonuyla birlikte organizasyonun adı günümüzdeki şekliyle değiştirildi. 1996-97 sezonuyla birlikte ülke şampiyonlarının yanı sıra, ülkelerin UEFA sırasına göre liglerini şampiyonun ardında tamamlayan bazı takımlar da turnuvaya katılmaya başladı. Günümüzde, bir sezonda aynı ülkeden en fazla beş takım mücadele edebilmektedir. Ligdeki pozisyonu gereğince Şampiyonlar Ligi'ne katılan takımların ardındaki takımlar ise, Şampiyonlar Ligi'nin bir alt seviyesi olan UEFA Avrupa Ligi'ne katılabilmektedir.

Günümüzdeki formata göre turnuvanın bir sezonu temmuz ortalarında başlar. Çift maçlı eliminasyon sistemiyle gerçekleştirilen üç ön eleme turu ve bir play off turu sonrasında, lig usulüyle oynanan grup aşamasına geçilir. 22 takım direkt olarak grup aşamasında turnuvaya dahil olurken, önceki turlardan gelen 10 takımın eklenmesiyle toplamda 32 takım bu aşamada yer alır. 4'er takımdan oluşan 8 grupta oynanan maçlar sonucunda, gruplarını ilk iki sırada tamamlayan takımlar bir üst tura yükselir, üçüncü sıradaki takımlar ise UEFA Avrupa Ligi'ne gider. Çift maçlı eliminasyon sistemiyle oynanan eleme aşamasındaki maçlar sonunda, mayıs ayında oynanan tek ayaklı final maçıyla birlikte sezon tamamlanır. Şampiyon olan takım, UEFA Süper Kupası ve FIFA Dünya Kulüpler Kupası'nda mücadele etmeye hak kazanır.

Şampiyonlar Ligi'nde bugüne kadar 10 farklı ülkeden 22 farklı takım şampiyon oldu, 12 takım ise birden fazla şampiyonluk yaşadı. Kazandığı 11 şampiyonlukla en çok şampiyon olan takım Real Madrid iken, İspanya takımları toplamda kazandığı 16 şampiyonlukla turnuva tarihinin en başarılı ülkesidir. Real Madrid, kupanın ilk beş sezonunda üst üste şampiyon olarak en uzun şampiyonluk serisini elde etmiştir. Organizasyonun tamamlanan son sezonu olan 2015-16 sezonunda ise şampiyonluğa Real Madrid ulaşmıştır.

Tarihi

Kuruluşu, 1950'ler ve 1960'lar

3 Mayıs 1961'de, Barcelona ile Hamburger arasında oynanan yarı final karşılaşmasından bir görünüm.

2 Mart 1955'te, Viyana'da gerçekleştirilen UEFA'nın birinci kongresi sonrasında Avrupa genelinde bir turnuva oluşturulması kararlaştırıldı. Başlarda bu turnuvanın millî takımlar düzeyinde olması fikri hakimken, Fransız spor gazetesi L'Équipe editörü Gabriel Hanot ile aynı gazetede çalışan Jacques Ferran'ın hazırladığı turnuva taslağı baz alınarak kulüpler bazında bir turnuva gerçekleştirilmesi belirlendi. Taslağa göre maçlar çarşamba günleri oynanacaktı. L'Équipe tarafından, ülkelerinin en popüler takımı olarak görülen 16 takımın temsilcileri, 2-3 Nisan 1955'te gerçekleştirilen toplantılara çağrıldı. Konuyla ilgili olarak FIFA ile iletişime geçen UEFA, 8 Mayıs 1955'te Londra'da gerçekleştirilen toplantıda FIFA tarafından sunulan şartların kabul edilmesinin ardından, 21 Haziran'da düzenlediği toplantıyla Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası adlı bir turnuvanın organize edileceğini duyurdu.^[1]

Çift maçlı eliminasyon sistemiyle ve her biri farklı ülkeden olmak üzere 16 takımın katılımıyla gerçekleştirilen turnuvanın ilk sezonu olan 1955-56 sezonu, 4 Eylül günü Sporting CP ile Partizan arasında oynanan maçla başladı. Sezonu İspanya takımı Real Madrid şampiyon olarak tamamladı. Ertesi sezon, takım sayısının artmasıyla ön eleme turu düzenlenmeye başlandı. İlk beş sezonda Real Madrid şampiyonluğa ulaşan takım olurken, 1959-60 sezonu finalinde Almanya temsilcisi Eintracht Frankfurt'a karşı aldığı 7-3'lük galibiyet, günümüzde dahi en gollü final konumundadır. Real Madrid'in beş sezonluk şampiyonluk serisi de turnuva tarihinin en uzun şampiyonluk serisidir. 1960-61 ve 1961-62 sezonlarında Portekiz ekibi Benfica şampiyonluğa ulaşırken, sonraki üç sezonda İtalya temsilcileri turnuvayı kazanan takımlar oldu. 1962-63 sezonunda Milan, 1963-94 ve 1964-65 sezonlarında ise Internazionale şampiyonluğa ulaştı. Ertesi sezon Real Madrid bir kez daha şampiyon olurken, sonraki iki sezon Britanya takımlarının şampiyonluklarına sahne oldu. 1966-67 sezonunda İskoçya'nın Celtic, 1967-68 sezonunda ise İngiltere'nin Manchester United takımı turnuvayı şampiyon olarak tamamlamıştı. 1968-69 sezonu Milan'ın şampiyonluğuyla sonuçlandı.

1970'ler ve 1980'ler

Ajax ile Panathinaikos arasında oynanan 1971 Şampiyon Kulüpler Kupası Finali öncesinden bir görünüm.

1969-70 sezonuyla birlikte sonraki dört sezonda Hollanda takımları şampiyonluğa ulaştı. Önce Feyenoord, sonraki üç sezonda ise Ajax şampiyon olan takım oldu. 1973-74 sezonuyla birlikte ilk kez bir Almanya ekibi, FC Bayern München şampiyonluk yaşarken, devamındaki iki sezon da bu takımın şampiyonluğuyla sona erdi. 1976-77 sezonuyla birlikte İngiltere kulüplerinin şampiyonlukları yaşanmaya başlandı. Önce Liverpool, sonra Nottingham Forest ikişer kez üst üste, devamındaki sezonlarda ise sırasıyla Liverpool ve Aston Villa bu başarıya ulaştı. Almanya'dan Hamburger'in şampiyonluğunda geçilen 1982-83 sezonu sonrasında Liverpool bir şampiyonluk daha yaşadı. 1984-85 sezonunda, İtalyan ekibi Juventus ile Liverpool arasında 29 Mayıs 1985 günü Heysel Stadyumu'nda oynanacak final maçı öncesinde Liverpool taraftarlarının Juventus taraftarlarına saldırmasıyla oluşan panik esnasında, stadyumdan kaçmaya çalışan taraftarların üzerine stadyumun duvarının çökmesi ve bazı taraftarların sıkışması sebebiyle yaşanan olayda 39 kişi hayatını kaybetti. Maçı kazanan taraf Juventus olurken, yaşanan bu olayın ardından İngiliz takımlarına 5, Liverpool'a ise 6 yıl uluslararası karşılaşmalardan men cezası verildi.

1985-86 sezonundan itibaren sırasıyla Romanya'dan Steaua București, Portekiz'den Porto ve Hollanda'dan PSV, tarihlerindeki ilk Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası şampiyonluklarını elde etti. 1988-89 sezonunda Milan, 20 yıllık aranın ardından kupanın sahibi oldu.

Statü

Ayrıca bakınız: UEFA ülkeler sıralaması

Şampiyonlar Ligi'nin statüsü 1992'den beri defalarca değişmiştir. Bugün uygulanan sistem, 2003 yılından beri devam etmektedir.

UEFA Şampiyonlar Ligi'nde ön elemeler ve grup maçlarına doğrudan katılan takımlar da dahil, Lihtenştayn haricindeki 53 UEFA üyesi ülkeden toplam 77 takım mücadele etmektedir. Her ülke, UEFA ülkeler sıralaması'na göre belirlenen sayıda takımla katılır.

UEFA ülke puanı sıralamasına göre;

• 1-3. sıradaki ülkeler, 4
• 4-6. sıradaki ülkeler, 3
• 7-15. sıradaki ülkeler, 2
• 16. ve daha aşağıdaki ülkeler 1'er takımla şampiyonada temsil edilirler.

UEFA ülkeler sıralaması aynı zamanda hangi takımın turnuvaya hangi kademeden başlayacağını da belirler. Son şampiyon ile sıralamada ilk üçte yer alan ülkelerin lig şampiyonları, ikincileri ve üçüncüleri, 4. ile 6. arasındaki ülkelerin şampiyonları ve ikincileri, 7. ile 12. arasındaki ülkelerin şampiyonları grup maçlarına ön eleme oynamadan doğrudan katılırlar. Eğer son şampiyon kendi lig klasmanına girerse 13. sıradaki ülkenin de şampiyonu grup maçlarına doğrudan katılır. Diğer takımlar ön eleme turlarından başlarlar.

  UEFA üyesi olup grup maçlarına kulüp göndermiş ülkeler.

  UEFA üyesi olup grup maçlarına kulüp gönderememiş ülkeler.

  UEFA üyesi olmayan ülkeler.

Maçlar salı ve çarşamba günleri yapılır. Temmuz - Ağustos aylarında 4 turdan oluşan ön elemeleri geçen 10 takım ile grup maçlarına doğrudan katılan 22 takım arasında, toplam 32 ekipli, 4'er takımlı ve 8 gruptan oluşan grup aşaması oynanır. Gruplarda ilk 2'ye giren takımlar ikili eliminasyonlu sistemi ile müsabakalara devam ederler, üçüncüler ise UEFA Avrupa Ligi'ne katılıp 3. turdan (son 32 turu) devam ederler. 2. tur, çeyrek ve yarı final kedemeleri ikili eliminasyon usulüyle oynanır. Final maçı ise tarafsız sahada tek maç olarak oynanır.

UEFA Şampiyonlar Ligi grup aşamasına, 1992-93 sezonundan beri (2014-15 dahil), toplam 31 ülkeden 130 farklı takım katılmıştır. 23 sezonda Manchester United(İNG) 19, Porto(POR) 19, Barcelona(İSP) 19, Real Madrid(İSP) 19, Bayern Münih(ALM) 18, Milan(İTA) 17 ve Arsenal(İNG) 17 kez ile gruplara en çok katılan takımlardır. Arsenal, 1998-99 sezonundan beri toplam 17 kez aralıksız katılmaktadır. İspanyol Real Madrid'in ise Şampiyonlar Ligi'nde beş yıl üst üste (1956-1960) şampiyon olması da ayrı bir rekordur.

Marş

UEFA Şampiyonlar Ligi Marşı, en basit tanımla UEFA Şampiyonlar Ligi'nin resmi marşıdır. 1992 yılında Kraliyet Filarmoni Orkestrası tarafından bestelenmiş, St. Martin Akademisi Korosu tarafından UEFA'nın resmi dilleri olan İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerinde söylenmiştir. Bu marş her Şampiyonlar Ligi maçının başlangıcında, konsol oyunlarında, televizyon programlarında kullanılır.

Para ödülü

UEFA, play offlarda kazanan her takıma €2.000.000, elenen her takıma 3.000.000€ ödeme yapar. Gruplara katılan her takıma €12.000.000 verilir. Ayrıca gruptaki her galibiyet için €1.500.000, beraberlik için 500.000€ ödeme yapar.

Ayrıca; ilk eleme turuna katılan takımlara €5.500.000, çeyrek finale çıkan takımlara €6.000.000, yarı finale çıkan takımlara €7.000.000, finali kaybeden takıma ise €10.500.000 ödeme yapılır. Kupayı kazanan takım ise €15.000.000 para ödemesi alır.^[2]

UEFA, takımlara dağıttığı parayı "havuz"dan öder. Havuzun bütçesi ise şampiyonanın yayın hakları gelirleri ile belirlenir.^[3]

• Birinci eleme turu: €200,000
• İkinci eleme turu: €300,000
• Üçüncü eleme turu: €400,000
• Play-off turunda elenen: €3,000,000
• Play-off turu kazananı: €2,000,000
• Grup aşaması için taban ücret: €12,000,000
• Grup maçı galibiyeti: €1,500,000
• Grup maçı beraberliği: €500,000
• Son 16 turu: €5,500,000
• Çeyrek final: €6,000,000
• Yarı final: €7,000,000
• Kaybeden finalist: €10,500,000
• Şampiyon: €15,000,000

Sponsorluk

UEFA Şampiyonlar Ligi, tıpkı FIFA Dünya Kupası gibi bir uluslararası şirketler topluluğu tarafından sponsorluk alır. Barclays Premier Lig, Ligue 1, Liga BBVA, Serie A TIM ya da Spor Toto Süper Lig gibi tek bir ana sponsor ile çalışmaz. 1992 yılında kupanın statüsünde olduğu gibi sponsorluk kriterleri de yenilendi. Buna göre en fazla sekiz sponsorluk anlaşması yapılabilecek, her şirket için saha içerisinde dörder reklam panosu tahsis edilecek, logolar ise biletlerin belirli bir kısmında yer alacaktır.^[4]

Reklam panoları, Britanya'daki stadların reklam panolarının boyutları yüzünden bazı zamanlar eleştiri almaktadır. Old Trafford, Anfield, Celtic Park ve Stamford Bridge gibi saha ile iç içe olan klasik İngiliz tipi stadların önüne koyulan reklam panolarının ön koltukta oturan seyircilerin görüş açısını düşürdüğünden dolayı sık sık eleştirilir. Bu taraftarların arasında tekerlekli sandalye kullanmak zorunda olan engellilerin de olması ve bu insanların oturdukları yeri değiştirmelerinin zor olması da bu eleştirilerin ana kaynağıdır.

Her maç öncesinde gerçekleştirilen seremonilerden biri.

Turnuvanın şu andaki ana sponsorları şunlardır:

• Lay's
• Pepsi
• Gatorade
• Nissan
• Heineken - (Norveç, Fransa, İsviçre, Türkiye ve Rusya'da alkollü içecek reklamı yasak olduğundan dolayı bu ülkelerde reklamı yapılmaz.)
• MasterCard
• Sony Europe; Bravia adına.^[5]
• Gazprom^[6]
• Sony Computer Entertainment Europe; PlayStation adına.^[7]
• UniCredit^[8]

Adidas resmi maç topu gibi sportif ihtiyaçlar için sponsorluk yapmaktadır. Konami ise Pro Evolution Soccer serisi ile resmî video oyunu sponsorudur.

Alkol ve bahis siteleri sponsorluğu

Takımlar eğer alkol ve bahis sitelerine reklam yasağı uygulanan bir ülkeye maça gidiyorlarsa bu ürünlerin sponsorluk emareleri kullanılmaz.

Örneğin, Fransa'da oynanan Olympique Lyon - Liverpool maçında Liverpool'un sponsoru olan Carlsberg'ün logo ve diğer reklam emareleri Fransa'daki alkollü içecekler için reklam yasağından dolayı kaldırılmıştır.

Yayın hakları

Ayrıca bakınız: UEFA Şampiyonlar Ligi'ni yayınlayan televizyon kanalları listesi

Şampiyonanın Avrupa'da yayınlanmadığı ülke yoktur, Avrupa dışındaki ülkeler de dahil olmak üzere toplam 70 ülkede 40 dilde yayınlanır. 2009 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali, 109 milyon kişi tarafından izlenmiş ve 106 milyon kişinin izlediği Super Bowl XLIII karşılaşmasını geçerek o yılın en yüksek reyting alan programı olmuştur.^[9]

İstatistikler ve rekorlar

Şampiyonlar

Takım	Şampiyonluk	İkincilik	Kazandığı yıl(lar)	İkinci olduğu yıl(lar)
Real Madrid	11	3	1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1966, 1998, 2000, 2002, 2014, 2016	1962, 1964, 1981
Milan	7	4	1963, 1969, 1989, 1990, 1994, 2003, 2007	1958, 1993, 1995, 2005
Bayern München	5	5	1974, 1975, 1976, 2001, 2013	1982, 1987, 1999, 2010, 2012
Barcelona	5	3	1992, 2006, 2009, 2011, 2015	1961, 1986, 1994
Liverpool	5	2	1977, 1978, 1981, 1984, 2005	1985, 2007
Ajax	4	2	1971, 1972, 1973, 1995	1969, 1996
Manchester United	3	2	1968, 1999, 2008	2009, 2011
Internazionale	3	2	1964, 1965, 2010	1967, 1972
Juventus	2	6	1985, 1996	1973, 1983, 1997, 1998, 2003, 2015
Benfica	2	5	1961, 1962	1963, 1965, 1968, 1988, 1990
Nottingham Forest	2	0	1979, 1980	-
Porto	2	0	1987, 2004	-
Celtic	1	1	1967	1970
Hamburg	1	1	1983	1980
Steaua București	1	1	1986	1989
Olympique de Marseille	1	1	1993	1991
Chelsea	1	1	2012	2008
Borussia Dortmund	1	1	1997	2013
Feyenoord	1	0	1970	-
Aston Villa	1	0	1982	-
PSV	1	0	1988	-
Crvena Zvezda	1	0	1991	-

En çok maça çıkanlar

28 Mayıs 2016 itibarıyla^[10]

Sıra	Ülkesi	Oyuncu	Maç	Gol	Gol/Maç	Yıllar	Takımlar
1		Iker Casillas	156	0	0	1999-	Real Madrid, Porto
2		Xavi	151	12	0.08	1998-	Barcelona
3		Ryan Giggs	145	29	0.2	1993-2014	Manchester United
4		Raúl González	142	71	0.5	1995-2013	Real Madrid, Schalke 04
5		Paolo Maldini	135	3	0.02	1985-2009	Milan
6		Cristiano Ronaldo	130	95	0.73	2003-	Manchester United, Real Madrid
7		Clarence Seedorf	125	12	0.1	1992-2012	Ajax, Real Madrid, Inter, Milan
8		Paul Scholes	124	25	0.2	1994-2013	Manchester United
9		Roberto Carlos	120	17	0.14	1995-2010	Internazionale, Real Madrid, Fenerbahçe
10		Zlatan Ibrahimović	119	48	0.4	2001-	Ajax, Juventus, Inter, Barcelona, Milan, Paris Saint-Germain

Kalın yazılan oyuncular ise hâlâ Şampiyonlar Ligi'nde oynamaktadır.

En çok gol atanlar

Ayrıca bakınız: UEFA Şampiyonlar Ligi gol kralları

28 Mayıs 2016 itibarıyla^[11]

Sıra	Ülkesi	Oyuncu	Gol	Maç	Gol/Maç	Yıllar	Takımlar
1		Cristiano Ronaldo	95	130	0.73	2002-	Manchester United, Real Madrid
2		Lionel Messi	86	107	0.8	2004-	Barcelona
3		Raúl González	71	142	0.5	1995-2013	Real Madrid, Schalke 04
4		Ruud van Nistelrooy	56	73	0.77	1998-2009	PSV, Manchester United, Real Madrid
5		Thierry Henry	50	112	0.45	1996-2010	AS Monaco, Arsenal, Barcelona
6		Alfredo Di Stéfano	49	58	0.84	1955-1964	Real Madrid
7		Andriy Şevçenko	48	100	0.48	1994-2012	Dinamo Kyiv, Milan, Chelsea
		Zlatan Ibrahimović	48	119	0.4	2001-	Ajax, Juventus, Inter, Barcelona, Milan, Paris Saint-Germain
9		Eusébio	46	65	0.71	1961-1974	Benfica
		Karim Benzema	46	81	0.57	2004-	Olympique Lyonnais, Real Madrid
		Filippo Inzaghi	46	81	0.57	1995-2012	Juventus, Milan

Kalın yazılan oyuncular ise hâlâ Şampiyonlar Ligi'nde oynamaktadır.

Kaynakça

1. "Football's top club competition" (İngilizce). UEFA. 5 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151205134108/http://www.uefa.com:80/uefachampionsleague/history/background/index.html. 
2. - Where the money goes
3. "Distribution of revenue to participating clubs"
4. "The Uefa Champions League Marketing"
5. UEFA Media - Sponsorship
6. UEFA (9 Temmuz 2012). "Gazprom becomes an official partner". http://www.uefa.com/uefa/events/marketing/news/newsid=1839761.html. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2012. 
7. UEFA Media - Sponsorship
8. "UniCredit starts a three year sponsorship of the UEFA Champions League"
9. "Champions League final tops Super Bowl for TV market"
10. "Champions League + European Cup » All-time appearances" (İngilizce). Worldfootball.net. 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151128203436/http://www.worldfootball.net:80/alltime_top_player/champions-league/1/. 
11. "Champions League + European Cup » All-time Topscorers" (İngilizce). Worldfootball.net. 14 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151214025535/http://www.worldfootball.net:80/alltime_goalgetter/champions-league/tore/1/. 

Dış bağlantılar

• Resmî site
• RSSSF.com'da Avrupa kupaları arşivi
• ECHistory.com'da UEFA Şampiyonlar Ligi tarihi
• The-Sports.org'da Tüm zamanların istatistik ve sonuçları
• UEFA.com'da Kasım 2004 - UEFA Şampiyonlar Ligi'nin 50. yılı