Bilge Karasu
Bilge Karasu | |
---|---|
Doğum |
1930 İstanbul |
Ölüm |
14 Temmuz 1995 (65 yaşında) Ankara, Türkiye |
Meslek | Yazar, Felsefeci |
Dönem | 1924-1976 |
Tür | Roman |
Edebî akım | Postmodernizm |
Önemli ödülleri | TDK Çeviri Ödülü, Sait Faik Hikaye Armağanı, Pegasus Ödülü, Sedat Simavi Edebiyat Ödülü |
Bilge Karasu (1930, İstanbul - 13 Temmuz, 1995), Türk öykü, roman, deneme yazarıdır. Aynı zamanda felsefeci yanı olan Karasu, metinlerinde felsefi sorunları işlemiş ya da onun metinleri felsefi incelemenin konusu olarak görülmüştür.Postmodern romanın Türkiye'deki önemli isimleri arasında değerlendirilmektedir.
Yaşamı
Bilge Karasu 1930'da İstanbul'da dünyaya geldi. Genellikle sanıldığının aksine, Musevi asıllı Osmanlı siyasetçi Emanuel Karasu ve onun yeğeni dünyaca ünlü yoğurt şirketi Danone Grubu'nun kurucusu İzak Karasu ile herhangi bir akrabalık ilişkisi bulunmamakla birlikte, Bilge Karasu'nun daha sonra Müslümanlığı seçmiş bulunan anne ve babası da Musevi asıllıdır.[1] Şişli Terakki Lisesi'nde ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nde öğrenim gördü. 1963 yılında, Rockfeller bursuyla gittiği Avrupa'dan 1964'de dönerek çevirmenliğe başladı. Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü'nde ve Ankara Radyosu dış yayınlar servisinde çalıştı.[2] Ankara Radyosu için radyo oyunları yazdı.[3] 1974 yılından ölümüne kadar Hacettepe Üniversitesi' Felsefe bölümünde öğretim görevlisi olarak çalıştı.[4] Ankara'da Nilgün Sokak'ta yıllarca küçük bir bodrum katında yaşadı.[5] 14 Temmuz 1995'de pankreas kanseri tedavisi sürerken Hacettepe Üniversitesi Hastanesi'nde öldü. Karşıyaka Mezarlığı’na gömüldü.[6]
Çalışmaları
Yazmaya 17 yaşında başladı.[7] İlk yazısı 1950'de, ilk öyküsü de 1952'de Seçilmiş Hikâyeler Dergisi'nde yayımlanan Bilge Karasu,[2] bireyin sorunlarına ağırlık veren, onun günlük hayatındaki açmazlarını işleyen bir yazardır. Her insanın hayatında en az birkaç kere kafasından geçirdiği ya da yaşadığı "sevgi", "dostluk", "yalnızlık", "tutku", "inanç/inançsızlık", "korku" ve "ölüm" gibi kavramları imgesel bir dille anlatır. Okuyucu günlük hayatına tanıklık ettiği hikâyedeki kahramanda ya da kişilerde kendinden parçalar bulur. Böylece kullanılan imgeleri de rahatlıkla bilinçaltında kendi yaşamına göre şekillendirip yorumlar, hikâyeyle okur arasında bir bağ oluşur. Çünkü Karasu, insanla/insanüstüyü, olağanla/olağanüstüyü yapaylığa düşmeden, metnin doğal akışı/hayatın da kurgusal akışı içinde verir[8] Okurun hayal gücünü bir noktaya kadar özgür bırakır. Karasu kelimelerini özenle seçer. Dili işlenmiş, üzerinde çok çalışılmış, oynanmış bir dildir. Kullandığı arı Türkçe başka yazarlarda yapay ve zorlama dururken, onun metinlerinde hoş bir tat bırakır. Çünkü ritim düşünülerek, ses düşünülerek, görsellik düşünülerek kurulmuş, kurgulanmış, kusursuz olması istenmiş bir dille yazılmıştır.
Türkçe edebiyatın en özgün kalemlerinden biri olan Karasu "Gece" adlı kitabıyla Amerika'da verilen "Pegasus Ödülü"nü kazanan tek Türk yazardır; bu ödülle birlikte kitapları İngilizceye çevrilmiş ve ABD'nin çeşitli üniversitelerinde romanı Türk edebiyatı üzerine konferanslar vermiştir.
Ölümünden önce yayınlanan kitabı Narla İncire Gazel (1995), ölümünden sonra 1996'da yayınlanan son kitabı ise Altı Ay Bir Güzdür.[9]
Anısına
Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi 13-14 Aralık 2010 tarihlerinde Bilge Karasu’nun doğumunun 80, ölümünün 15.yılı dolayısıyla "Altı Ay Bir Güz" başlığı altında Uluslararası Bilge Karasu Sempozyumu düzenledi. Başkanlığını Talat Halman'ın yaptığı sempozyuma Bilge Karasu'dan ingilizceye yaptığı çevirilerle 2004’te ABD’nin en önemli çeviri ödülünü (National Translation Award) kazanan Aron Aji ve kimi kitaplarını Fransızcaya çeviren Alain Mascarou ile edebiyat dünyasından isimler katıldılar.[10][11]
Eserleri
Öykü
- Troya’da Ölüm Vardı (1963)
- Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı (1970)[12]
- Göçmüş Kediler Bahçesi (1980)
- Kısmet Büfesi (1982)
- Lağımlaranası ya da Beyoğlu
- Susanlar (2008) (öykü, şiir, deneme, röportaj)
Roman
Deneme
- Ne Kitapsız Ne Kedisiz (1994)
- Narla İncire Gazel (1995)
- Altı Ay Bir Güz (1996) (ölümünden sonra yayınlandı)
Radyo oyunları
- Peter Pan (Radyo için oyunlaştıran Bilge Karasu) (1967), Ankara Radyosu
- Sevilmek, (Ocak 1970), Ankara Radyosu[13]
- Kerem ile Kediler, (Mart 1970), Ankara Radyosu
- Gidememek[14]
- Aşk[14]
Ödülleri
- 1963 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü, D. H. Lawrence’den çevirdiği Ölen Adam ile[7]
- 1970 Sait Faik Hikaye Armağanı, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı ile
- 1991 Pegasus Ödülü, Gece ile
- 1994 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, Ne Kitapsız Ne Kedisiz ile
Hakkında Yazılmış Kitaplar
- Bilge Karasu Aramızda (1997) (Hazırlayanlar: Füsun Akatlı, Müge Gürsoy Sökmen)
- Yazının da Yırtılıverdiği Yer (Bir Bilge Karasu Okuması) (2007); yazar: Cem İleri; Metis Yayınları
- Bilge Karasu'yu Okumak (Hazırlayan: Doğan Yaşat), Metis Yayınları, 2013.
Kaynakça
- Güzel, Cemal (1996). "Bilge Karasu Kaynakçası". Anadolu Sanat Dergisi (Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları) (Özel Sayı: Bilge Karasu İçin).
- "Bilge Karasu". www.felsefe.hacettepe.edu.tr. 17 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131217011938/http://www.felsefe.hacettepe.edu.tr/b_karasu/. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- Doğan Yaşat, ed. (Mart 2013). Teorik Bakış Dergisi (Sel Yayınları) (1 Dosya: Bilge Karasu). ISBN 2147-6640.
Notlar
- ↑ Özkök, Ertuğrul (6 Ekim 2013). "Hayatın ortasından bir veda mektubu". Hürriyet Gazetesi. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/24861192.asp. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- 1 2 "www.idefix.com yazar tanıtımı". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151208080624/http://www.idefix.com/kitap/bilge-karasu/urun_liste.asp?kid=1629.
- ↑ Güzel, Cemal (1996). "Bilge Karasu Kaynakçası". Anadolu Sanat Dergisi (Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları) (Özel Sayı: Bilge Karasu İçin).
- ↑ "Bilge Karasu, www.felsefe.hacettepe.edu.tr". 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151201090649/http://www.felsefe.hacettepe.edu.tr/b_karasu/.
- ↑ Sökmensüer, Yaşar (13 Kasım 2009). "Nilgün Sokak ve Karasu". Hürriyet Gazetesi. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150110170853/http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/12934113.asp. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ↑ http://mebis.ankara.bel.tr/secimint.aspx?ADI=BILGE&SOYADI=KARASU&BABA=&ANNE=&ILI=&NO=&MEZARLIK=TUM
- 1 2 Kısa biyografisi ile çeviri anlayışı ve dil tutumu üzerine söyleşi için bakınız: "Türk Dil Kurumu Ödüllerini Kazananlar: Burhan Arpad, Vüs'at O. Bener, Bilge Karasu, Nail Güreli". Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi (Türk Dik Kurumu) XIII (148): 258-262. Ocak 1964. http://www.tdk.org.tr/images/css/TDD/1964s148/1964s148_kazananlar.pdf. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ↑ Doğan Hızlan, 'Bilge Karasu'da İnsan İlişki(siz)likleri'
- ↑ Hızlan, Doğan. "Bir ödülün hatırlattıkları". Hürriyet Gazetesi. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/18717034.asp. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ↑ "Bilkent’te Bilge Karasu sempozyumu". Hürriyet Gazetesi. 9 Aralık 2010. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150110174043/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/16496173.asp. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ↑ "Bilge Karasu dostlar oturumunda anılıyor". Hürriyet Gazetesi. 13 Aralık 2010. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150110174438/http://www.hurriyet.com.tr/ankara/16516672.asp. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ↑ Kitap incelemesi için bakınız: Özkırımlı, Atilla (Temmuz 1971). "Kitaplar-Tenkitler: Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı". Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi (Türk Dik Kurumu) XXIV (238): 312-314. http://www.tdk.org.tr/images/css/TDD/1971s238/1971s238__15_A_OZKIRIMLI.pdf. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015. ve Onart, Ülker (Nisan 1978). "Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı Üzerine". Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi (Türk Dik Kurumu) XXXVII (319: Ceyhun Atuf Kansu İçin [Özel Sayı]): 252-265. http://www.tdk.org.tr/images/css/TDD/1978s319/1978s319__02_U_ONART.pdf. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ↑ Oyunun tam metni için bakınız:Karasu, Bilge (Temmuz 1969). "Sevilmek (3 Ses İçin Radyo Oyunu)". Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi (Türk Dik Kurumu) XX (214: Kısa Oyunlar Özel sayısı): 470-487. http://www.tdk.org.tr/images/css/TDD/1969s214/1969s214_16_B_KARASU.pdf. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- 1 2 Hızlan, Doğan (4 Mayıs 2013). "Bilge Karasu'yu okumak ve okutmak". Hürriyet Gazetesi. 7 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20130507034602/http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/23201696.asp. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
|