Yaşar Kemal

Yaşar Kemal
Doğum Kemal Sadık Gökçeli
6 Ekim 1923(1923-10-06)2
Hemite, Osmaniye, Türkiye
Ölüm 28 Şubat 2015 (91 yaşında)
İstanbul
Yaşadığı yer İstanbul[1]
Takma ad Kemal Sadık Göğceli1
Meslek Yazar
Vatandaşlık Türkiye
Dönem 1943-2015
İnternet sitesi
www.yasarkemal.net

Notlar

1 Köy köy dolaşarak folklor ürünleri toplayan yazar, şiirlerini Kemal Sadık Göğceli adı ile Türksözü (1939), Yeni Adana (1939) ve Vakit (1940) gazetelerinde ve Varlık, Kovan, Ülkü, Millet, Beşpınar dergilerinde yayımladı.
2 Nüfus kaydında, 1926 olarak geçmektedir.[1]

Yaşar Kemal (d. Kemal Sadık Gökçeli,[1] 6 Ekim 1923; Hemite[2], Osmaniye - ö. 28 Şubat 2015), Kürt kökenli[3][4][5] Türk romancı, senaryo ve öykü yazarı. Türk edebiyatının en önde gelen yazarlarından biridir. İlk öykü kitabı Sarı Sıcak'ta da yer alan Bebek öyküsü ile ilk romanı İnce Memed, Cumhuriyet'te tefrika edildi. İnce Memed, yaklaşık kırk dile çevrilerek yayımlandı. Kitaplarının yurt dışındaki baskısı yüz kırktan fazladır.[1]

Yaşar Kemal pek çok yapıtında Anadolu'nun efsane ve masallarından yararlanmıştır. PEN Yazarlar Derneği üyesiydi. Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilen ilk Türk yazardır.[6]

1952–2001 yılları arasında Thilda Serrero ile evli kalmış, 2002 yılında Ayşe Semiha Baban ile 2. evliliğini yapmıştır.

28 Şubat 2015 tarihinde organ yetmezliği sebebiyle yoğun bakımda olduğu hastanede vefat etmiştir.[7] Cenazesi 2 Mart 2015 tarihinde düzenlenen törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.[8][9]

Çocukluğu

Yaşar Kemal, Nigâr Hanım ile çiftçi Sadık Efendi'nin oğlu olarak aslen Van-Erciş yolu üzerinde ve Van Gölü'ne yakın Muradiye ilçesine bağlı Ernis (bugün Ünseli) köyünden olan bir aileden dünyaya geldi.[1] Kendi anlatımına göre bir Türkmen köyünde tek Kürt ailenin çocuğu olarak doğup büyüyen Yaşar Kemal, evde Kürtçe, köyde ise Türkçe konuşurdu.[10] Ailesi, Birinci Dünya Savaşı'ndan dolayı Adana'nın Osmaniye ilçesine bağlı Hemite (bugün Gökçedam) köyüne yerleşti.[1] Beş yaşındayken, babasının camide öldürülüşüne tanık oldu.[11] İlk Okulu Adana'nın Burhanlı köyünde okudu. Ortaokul döneminde çeşitli işlerde çalıştı. Kuzucuoğlu Pamuk Üretme Çiftliği'nde ırgat kâtipliği (1941), Adana Halkevi Ramazanoğlu kitaplığında memurluk (1942), Zirai Mücadele'de ırgatbaşlığı, daha sonra Kadirli'nin Bahçe köyünde öğretmen vekilliği (1941-42), pamuk tarlalarında, batozlarda ırgatlık, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı.[1]

Sanat hayatı

1978 yılında yaptığı bir söyleşide sanat çalışmalarına ilkokula başlamadan önce şiirle işe koyulduğunu ve okula başladığında "yaşlı halk şairleriyle atıştığını" anımsadığını belirtti.[12] İlkokulun son sınıfındayken arkadaşı Aşık Mecit, çok iyi saz çalarken kendisi annesinden ötürü sazı "berbat" çalmaktaydı. Bunun nedenini şu sözlerle dile getirdi:

"Benim saz çalamamamın sebebi var, anam aşık olacağım da diyar diyar dolaşacağım diye saza, aşıklığa düşman olmuştu. Onun tek çocuğuydum ve gözünden ayırmıyordu beni. Okulda, düğünlerde, bayramlarda beni hep Aşık Mecitle atıştırırlardı. Aşık Mecitle, Kadirli'de bir kahvede bir gece sabaha kadar atıştığımı şimdi iyice anımsıyorum."[12]

Ortaokuldan ayrıldıktan sonra folklor derlemelerine başladı ve 1940-1941 yılları arasında Çukurovadan ile Toroslardan derlediği ağıtları içeren ilk kitabı olan Ağıtlar, Adana Halkevi tarafından 1943 yılında yayınladı.[12] 1944 yılında ilk hikâyesi Pis Hikâye'yi yayınladı. Bunu, Kayseri'de askerlik yaparken yazmıştı. Bebek, Dükkâncı, Memet ile Memet öyküleri 1950'lerde yayımlandı.

Kemal Sadık Göğceli adı ile çeşitli yayımlarda yazarken Yaşar Kemal adını Cumhuriyet gazetesine girince kullanmaya başladı. 1952 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı olan Sarı Sıcak'ta da yer alan Bebek öyküsü burada tefrika edildi.[13]

1947'de İnce Memed'i yazdı fakat yarım bıraktı ve 1953-54’te bitirdi.[14] Romanı yazma nedeni eşkiya olan ve dağda vurulan amcasının oğlunun vurulması olduğunu 1987 yılındaki bir söyleşisinde belirtti. Ayrıca aynı söyleşide, çocukluğunun eşkiyalığın içinde geçtiğini, dayısının "en büyük" eşkiyalardan biri olduğunu, o çevrede 1936'lara kadar beş yüze yakın eşkiya bulunduğunu ve bunlardan birinin de Kurtuluş Savaşı'nda Kadirli'yi ilk örgütleyenlerden olan Karamüftüoğlu ailesinden ünlü Remzi Bey olduğunu söyledi.[15] Remzi Bey'in kendisine, ilk İnce Memed hikâyesinde "Çakırdikeni" diye yer alan diken hikâyesini anlattı ve Yaşar Kemal'le "eşkıyalığın felsefesini" yaptı.[15]

Yaşar Kemal'in dünyada ilk kez yayımlanan eseri, Bebek öyküsüdür ve önce Fransızcaya, sonra İngilizceye, İtalyancaya, Rusçaya, Romenceye ve diğer dillere çevrildi.[16]

Siyaset

17 yaşından ölümüne değin sosyalist politikanın içinde yer aldı.[15] 1961 Anayasası'ndan sonra kurulan Türkiye İşçi Partisi'ne 1962'de katıldı.[16] Emekçi sınıfının tamamen yönetime gelmesini isteyen Kemal,[16] TİP'te sekiz yıl çalıştı ve partinin yöneticilerinden birisi oldu.[14] 1987'deki bir söyleşisinde Türkiye'de bir Marksist partiye ihtiyaç olduğunu belirtmiştir.[15] Aynı söyleşideki "Nasıl bir sol modelden yanasınız?" sorusuna, şu cevabı vermiştir:

"Her ülke sosyalist modelini kendisi kurar. Sovyetlerin 70 yıldır yaşama geçmiş modelini kabul edemeyiz. Yüzde yüz bağımsızlıktır sosyalizm. Kişi bağımsızlığı, ülke bağımsızlığı, politik bağımsızlık, ekonomik bağımsızlık, özellikle de kültürel bağımsızlık... Sosyalizmin başka bir anlamı yok benim için. Bu çağa gelinceye kadar kültürler birbirlerini beslemişlerdir, yok etmemişlerdir. Oysa çağımızda, kültürler kültürleri yok etmek için bilinçli olarak kullanılmışlardır emperyalistler tarafından. Benim için dünya bin çiçekli bir kültür bahçesidir; bir çiçeğin bile yok olmasını, dünya için büyük bir kayıp sayarım."

TİP'ten ayrılan yazar, nedenini partinin niteliğini yitirmesine, bürokratların eline geçmesine ve emekçilerden kopmasına bağladı.[16] Sovyetler Birliği çökmesinin, sosyalizmin de çökmesi değil, tam tersine dünya sosyalizminin zaferi olduğunu 1993'teki bir söyleşisinde dile getirmiştir.[14]

Temalar

Halka kim zulmediyorsa, etmişse, halkı kim eziyor, ezmişse, onu kim sömürmüş, sömürüyorsa, feodalite mi, burjuvazi mi... Halkın mutluluğunun önüne kim geçiyorsa ben sanatımla ve bütün hayatımla onun karşısındayım. [...] Ben etle kemik nasıl biribirinden ayrılmazsa, sanatımın halktan ayrılmamasını isterim. Bu çağda halktan kopmuş bir sanata inanmıyorum.

Yaşar Kemal'in edebi çalışmalarında halka dönük bir düşünce hakim oldu ve bunu, bir yerde politik düşünce ile birleştirerek yürüttü. Yapıtlarında, halk şiirinde, epopelerde olduğu gibi insan değerlerinden kopmamaya çalıştı.[12] Yaşar Kemal, siyasi görüşü ile sanatının paralel olduğunu, "halk ve doğa"ya inandığını, sanatının proletaryanın çıkarlarının emrinde olduğunu dile getirmiştir.[16]

Eserleri

Öykü
  • Sarı Sıcak, İst.: Varlık, 1952
  • Bütün Hikâyeler, İst.: Cem, 1975.
Roman
Çocuk Romanı
  • Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, İst.: Cem, 1977.
Çeviri
  • Ayışığı Kuyumcuları (A. Vidalie; Thilda Kemal ile), İst.: Adam, 1977.
Röportaj
  • Yanan Ormanlarda 50 Gün, İst.: Türkiye Ormancılar Cemiyeti, 1955
  • Çukurova Yana Yana, İst.: Yeditepe, 1955
  • Peribacaları, İst.: Varlık, 1957
  • Bu Diyar Baştan Başa, İst.: Cem, 1971
  • Bir Bulut Kaynıyor, İst.: Cem, 1974
  • Allahın Askerleri, İst.: Milliyet, 1978
  • Röportaj Yazarlığında 60 Yıl, İst.: YKY, 2011
  • Çocuklar İnsandır, İst.: YKY, 2013.
Deneme-Derleme
  • Ağıtlar, Adana: Halkevi, 1943
  • Taş Çatlasa, İst.: Ataç, 1961
  • Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları) İst.: Cem, 1974
  • Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)
  • Ağacın Çürüğü: Yazılar - Konuşmalar, (der. Alpay Kabacalı) İst.: Milliyet, 1980
  • Yayımlanmamış 10 Ağıt, İst.: Anadolu Sanat, 1985
  • Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı) İst.: YKY, 1997
  • Ustadır Arı, İst.: Can, 1995
  • Zulmün Artsın, İst.: Can, 1995
  • Binbir Çiçekli Bahçe, İst.: YKY, 2009.
Destansı roman
Şiir
  • Bugünlere Bahar İndi, İst.: YKY, 2010.

Ödülleri

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 6 7 "Yaşar Kemal biyografisi". yasarkemal.net. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304212908/http://www.yasarkemal.net/biyog/index.html. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
  2. ↑ http://www.hurriyet.com.tr/yasar-kemal-dogdugu-koyde-anildi-40061398
  3. ↑ Henri J. Barkey, Graham E. Fuller, Turkey's Kurdish question, Rowman & Littlefield, 1998, ISBN 9780847685530, s. 119.
  4. ↑ Esther E. Gottlieb, Identity Conflicts: Can Violence be Regulated?, Transaction Publishers, 2007, ISBN 9781412806596, s. 116.
  5. ↑ Özkök, Ertuğrul (31 Ekim 2010). "Ne zamandan beri Kürt oldun". Hürriyet. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131029190411/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=5345760. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
  6. ↑ "Ölene kadar Nobel adayı olacağım". Hürriyet. 2 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150202215839/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=5621617&tarih=2007-07-02p. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
  7. ↑ "Yaşar Kemal hayatını kaybetti". Radikal. 28 Şubat 2015. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151001021956/http://www.radikal.com.tr/kultur/yasar_kemal_hayatini_kaybetti-1303528/. Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
  8. ↑ "Yaşar Kemal'i uğurladık". Haberturk.com. 2 Mart 2015. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160424032523/http://www.haberturk.com/gundem/haber/1048588-yasar-kemali-ugurluyoruz. Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
  9. ↑ "Yaşar Kemal son yolculuğuna uğurlandı". CNN Türk. 3 Mart 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304112010/http://www.cnnturk.com/haber/turkiye/yasar-kemal-son-yolculuguna-ugurlandi. Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
  10. ↑ Seksen yıldır 'Bu adamlar niçin dağlardadırlar' diye düşünmedik, Radikal gazetesi (25/07/2009). 28 Şubat 2011 tarihinde erişildi.
  11. ↑ Gassner, John; Quinn, Edward (2002) (İngilizce). The Reader's Encyclopedia of World Drama. Courier Dover Publications. s. 925. ISBN 9780486420646.
  12. 1 2 3 4 Sönmez, Tekin (29 Mayıs 1978). "Tekin Sönmez'in Yaşar Kemal'le Uzun Bir Söyleşisi". www.yasarkemal.net. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304141433/http://www.yasarkemal.net/soylesi/docs/tekinsonmez.html. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
  13. ↑ Ünlü, Mahir; Özcan, Ömer (2003). Yirminci yüzyıl Türk edebiyatı: 1940-1960 II. İnkılâp Kitabevi. ISBN 9751019923. "Bebek hikâyesini Cumhuriyet'e getirdim. Cumhuriyet'te, aşağı yukarı Türk basınında da, ilk çıkan yazım odur."
  14. 1 2 3 Naci, Fethi (1-2 Mayıs 1993). "Yaşar Kemalle Edebiyat ve Politika". Aydınlık. www.yasarkemal.net. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304120226/http://www.yasarkemal.net/soylesi/docs/fethinaci.html. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
  15. 1 2 3 4 Kışlalı, Ahmet Taner (22-28 Mart 1987). "Demokrasi, Roman, Dil, Eğitim, Sanat, Politika Üzerine". Haftaya Bakış. www.yasarkemal.net. 6 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150306062312/http://www.yasarkemal.net:80/soylesi/docs/tanerkislali.html. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
  16. 1 2 3 4 5 İpekçi, Abdi (19 Nisan 1971). "Edebiyat ve Politika". Milliyet. www.yasarkemal.net. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304185706/http://www.yasarkemal.net/soylesi/docs/abdiipekci.html. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
  17. ↑ Köy Seyirlik Oyunları, Seyirlik Uygulamalarıyla 51 Yıllık Bir Amatör Topluluk: Ankara Deneme Sahnesi ve Uygulamalarından İki Örnek: Bozkır Dirliği Ve Gerçek Kavga Nurhan Tekerek
  18. ↑ "Madaralı Roman Ödülü". pandora.com.tr. 5 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160805104204/http://www.pandora.com.tr/odul_alanlar/madarali-roman-odulu/34. Erişim tarihi: 4 Eylül 2016.
  19. ↑ Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü. Türkiye Yayıncılar Birliği. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
  20. ↑ Yaşar Kemal’e 2014 Beyaz Martı Edebiyat Onur Ödülü, Edebiyat Haber, Erişim tarihi: 17 Mayıs 2016

Dış bağlantılar

Yaşar Kemal'in eserleri
Roman
İnce Memed I (1955) • Teneke (1955) • Orta Direk (1960) • Yer Demir Gök Bakır (1963) • Ölmez Otu (1968) • İnce Memed II (1969) • Demirciler Çarşısı Cinayeti (1974) • Yusufçuk Yusuf (1975) • Yılanı Öldürseler (1976) • Al Gözüm Seyreyle Salih (1976) • Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977) • Kuşlar da Gitti (1978) • Deniz Küstü (1978) • Hüyükteki Nar Ağacı (1982) • Yağmurcuk Kuşu (1980) • İnce Memed III (1984) • Kale Kapısı (1985) • İnce Memed IV (1987) • Kanın Sesi (1991) • Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana (1997) • Karıncanın Su İçtiği (2002) • Tanyeri Horozları (2002) • Tek Kanatlı Bir Kuş (2013)
Destansı roman
Üç Anadolu Efsanesi (1967) • Ağrıdağı Efsanesi (1970) • Binboğalar Efsanesi (1971) • Çakırcalı Efe (1972)
Öykü
Sarı Sıcak (1952) • Bütün Hikâyeler (1975)
Röportaj
Yanan Ormanlarda 50 Gün (1955) • Çukurova Yana Yana (1955) • Peribacaları (1957) • Bu Diyar Baştan Başa (1971) • Bir Bulut Kaynıyor (1974) • Allahın Askerleri (1978)
Derleme / Deneme
Ağıtlar (1943) • Taş Çatlasa (1961) • Baldaki Tuz (1974) • Gökyüzü Mavi Kaldı (?) • Ağacın Çürüğü (1980) • Yayımlanmamış 10 Ağıt (1985) • Sarı Defterdekiler (1997) • Ustadır Arı (1995) • Zulmün Artsın (1995)
Çeviri
Ayışığı Kuyumcuları
Senaryo
Bu Vatanın Çocukları (1959) • Murad'ın Türküsü (1965) • Ölüm Tarlası (1966) • Yılanı Öldürseler (1981)
T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahipleri
1995-1999
2005-2009
2010-
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahipleri
1979-1989
1990-1999
2000-2009
2010-
Orhan Kemal Roman Armağanı
1972-1989
Yılmaz Güney (1972) · Çetin Altan (1973) · Sevgi Soysal (1974) · Erdal Öz (1975) · Vedat Türkali (1976) · Hasan İzzettin Dinamo (1977) · Fakir Baykurt (1978) · Mehmet Başaran (1979) · Adalet Ağaoğlu (1980) · verilmedi (1981) · Rıfat Ilgaz (1982) · Orhan Pamuk (1983) · Tarık Dursun K. (1984) · Mehmet Eroğlu (1985) · Yaşar Kemal (1986) · Şemsettin Ünlü (1987) · Ahmet Yurdakul (1988) · Samim Kocagöz (1989)
1990-2012
Demir Özlü (1990) · Peride Celal (1991) · Talip Apaydın (1992) · Tahsin Yücel (1993) · Faik Baysal (1994) · Necati Cumalı (1995) · Erendiz Atasü (1996) · Yıldırım Keskin (1997) · Kemal Bekir (1998) · Ahmet Karcılılar (1999) · Oktay Akbal (2000) · Oya Baydar (2001) · Selim İleri (2002) · Erhan Bener (2003) · İnci Aral (2004) · Adnan Binyazar (2005) · Hasan Ali Toptaş (2006) · Hıfzı Topuz (2007) · Ayşegül Devecioğlu (2008) · Zülfü Livaneli (2009) · Hidayet Karakuş (2010) · Kâmuran Şipal (2011) · Yiğit Bener (2012) · Hasan Özkılıç (2013) · Hamdi Koç (2014) · Hüsnü Arkan (2015)
Tam liste • (1972-1989) • (1990-2013)
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/10/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.