Breda açıklaması

Breda açıklaması, Restorasyon ile birlikte iktidara gelen İngiltere kralı II. Charles tarafından 4 Nisan 1660 günü yapılan açıklamadır. Buna göre İngiliz İç Savaşı ve takip eden Fetret Devri döneminde işlenen suçlar, suçluların kral II. Charles'ı yasal kral olarak tanımaları karşılığında affedilmekte, bu dönemde satın alınan mallar sahiplerinde kalmakta, dini özgürlükler güvence altına alınmakta ve silahlı birliklerde görev yapmış olan askerlerin alacakları ödenmekteydi.

Arka planı

Açıklama o sırada ülkede fiilen iktidarı elinde tutmakta olan General George Monck tarafından gönderilen gizli bir mesaj üzerine kaleme alınır. 1 Mayıs 1660 günü deklarasyonun kamuoyuyla paylaşılır. Ertesi gün Parlamento ülkede yönetimin kral, Lordlar ve Avam Kamarası eliyle olması gerektiğine dair bir yasayı kabul eder. Bunun üzerine tacına sahip çıkması için Charles ülkeye davet edilir. 8 Mayıs II. Charles kral ilan edilir. Açıklama Hollanda'nın Breda kentinin adıyla anılır. O dönemlerde İspanyol İmparatorluğu sınırları içinde olan Hollanda, 1656 yılında sürgündeki Charles'a ev sahipliği yapmıştır. Metnin yazıldığı sırada ise İngiltere 1655 yılından beri devam eden savaşta İspanya ile savaşmaktadır. Düşman topraklarında kalan bir kral görünümü vermek istemeyen Charles, Felemenk Cumhuriyeti'ne geçerek Breda'dan yollanmış süsü vermek için farklı tarihle kaleme alacaktır. İspanyol denetimindeki Brüksel'den ayrılır, Antwerp üzerinden 4 Nisan günü Breda'ya ulaşır. Burada 14 Mayısa kadar kalır.Daha sonra Lahey üzerinden limana geçerek 2 Haziran günü onu İngiltere'ye götürecek olan HMS Royal Charles gemisine biner. Açıklama Charles Hollanda sınırlarına girdiğinde gönderildiği için 4 Nisan tarihlidir.

İçeriği

Açıklama Charles ve üç danışmanı^[1] tarafından oluşturulur. Açıklamada II. Charles'ı yasal kral olarak tanıyan ancak eski rejim düşmanı olanlar için genel af ilan edilmektedir. Genel af kapsamının dışındakilerin Parlamento tarafından belirleneceği ilan edilirken, idam edilen kral I. Charles'ın öldürülmesinden sorumlu tutulanlar af kapsamından çıkartılmıştır.^[2] Edward Hyde tarafından Parlamentoya sunulan Indemnity and Oblivion Act yasa tasarısı uyarınca iç savaş boyunca Parlamento saflaında savaşmış olanlar affediliyor, kralın katilleri kapsam dışına çıkartılıyordu. Kralın ölümüyle bağlantısı olmayan ancak yeni krala bağlılık yemini etmeyeceklerini ilan edenler ise devlet görevlerinden men ediliyordu.^[3]

Açıklamada Charles dini özgürlüğe ve hoşgörüye vurgu yapsa da iktidarı döneminde özellikle bir önceki dönemde iktidarda olan Püritenlerin devlet görevlerinden sistematik olarak uzaklaştırıldığı ve siyasetten el çektirildiği görülür.

Açıklamada ilgi çeken diğer bir başlık ise Monck'un askerlerine biriken borçların ödenmesiydi. Ayrıca toprak sahiplerini rahatlatacak şekilde ihtilaflı arazilerin durumunun sulh yoluyla belirlenmesi iradesi yeni kralın hiçbir tarafı küstürmeme gayreti olarak görülüyordu.

Açıklama metni Parlamentonun her iki kamarasına da Sir John Greenville tarafından ulaştırılmış, diğer kopyaları ise General George Monck eliyle kuvvet komutanlarıyla amirallere ve Londra şehri valisine verilmiştir.

Geleneği

Açıklamanın anısına çok sayıda savaş gemisine HMS Breda ismi verilmiştir.^[4]

Kaynakça

1. Edward Hyde, Ormond Markisi James Butler ve Sir Edward Nicholas
2. Bakınız I. Charles'ın mahkemesindeki hakimler
3. Önde gelen cumhuriyetçiler John Lambert ve Henry Vane yeni krala bağlı olmadıklarını ilan etmişlerdir
4. Dört savaş gemisi şunlardır:
   HMS Breda, 1654 yılında suya indirilen 40 topluk firkateyn 1666 yılına kadar hizmet eder.
   HMS Breda, 1679 yılında suya indirilen 70 topluk savaş gemisi 1690 yılında kazayla havaya uçar.
   HMS Breda, 1692 yılında suya indirilen 70 topluk savaş gemisi 1730 yılına kadar hizmet eder.
   HMS Breda, Safir isimli buharlı bir özel yat olan gemi 2. Dünya Savaşının başında kamulaştırılır ve savaşta HMS Breda ismiyle kullanılır. 1944 yılında bir denizaltıyla çarpışır ve batar.

Dış bağlantılar

• Metnin aslı (İngilizce) 1 Eylül 2015 tarihinde erişilmiştir