İngiliz Milletler Topluluğu
İngiliz Milletler Topluluğu (İngilizce: Commonwealth of Nations), geçmişte Britanya İmparatorluğu'nun parçası olan devletler ile sonradan katılmış devletlerin oluşturduğu uluslararası bir koalisyon.
Köken bilimi
Kelime kökeni olarak Eski İngilizce'de "ortak çıkar, fayda" anlamına gelen commonwealth sözcüğü günümüz İngilizce'sinde "bağımsız devlet" (genellikle demokratik cumhuriyet) anlamında kullanılır.[1]
Birleşik Krallık tarihi |
Antik Çağlar
Orta Çağ
Yeni Çağ
20. yüzyıl
Diğer Konular
|
1648 İngiliz Devrimi sonrasında, I. Charles'in idam edilmesi (1649) ve kraliyetin lağvedilmesi ile ortaya çıkan ve 1660 yılında II. Charles'ın kral olmasıyla son bulan cumhuriyetçi döneme "Commonwealth Dönemi" denir. İç savaşı bastıran general Oliver Cromwell önce parlamentonun başkanı, sonra da diktatör olarak hüküm sürmüştür. Kral olmayı reddetmiş, kendisini İngiliz Cumhuriyeti'nin "Muhafız Efendisi" olarak tanımlamıştır. 1658'de Cromwell'in ölümünden sonra oğlu Richard yerini dolduramamış, 1659'da sürgüne gönderilmiştir. 1660 yılında da kraliyetin yeniden kurulmuş ve II. Charles başa geçmiştir.
Günümüzde Commonwealth, Birleşik Krallık önderliğinde bir araya gelmiş, bağımsız devletleri nitelemek amacıyla kullanılır. İngiliz Milletler Topluluğu karşılıklı ekonomik etkileşime dayanan bir oluşumdur. Büyük çoğunluğu tarihte Britanya İmparatorluğu'nun eyaleti veya sömürgesi olmuş ülkelerdir ve günümüzde çoğu bağımsız olan bu ülkeler kendi rızalarıyla bu oluşumun bir parçası olarak kalmaya devam etmektedirler. Bu devletlerin bir kısmı geçmişte imparatorluğun parçası olmamakla beraber sonradan birliğe katılmışlardır. Zaman içerisinde bu topluluğu terkeden, topluluktan çıkarılan ve sonradan geri kabul edilen ülkeler olmuştur (Bkz. üye ülkeler listesi). Üye ülkelerin bir kısmı Birleşik Krallık hükümdarını sembolik olarak en üst düzey yöneticileri olarak tanırlar. Birbirlerinden farklı yönetim biçimleriyle (meşrutiyet, demokrasi, diktatörlük vs.) yönetilebilirler.
Bu milletlerin Birleşik Krallık'taki ayrıcalıkları
- İngiliz Milletler Topluluğu'na üye olan devletlerin halkları, eğer Birleşik Krallık'ta ikamet ediyorlarsa her türlü yerel ve ulusal seçime katılma hakları vardır.
Birleşik Krallık Genel Valileri
Birleşik Krallık Kral/Kraliçesi tarafından Devlet Başkanı sıfatıyla temsilci atadığı Genel Valiler
- Kanada Valisi David Lloyd Johnston
- Avustralya Valisi Quentin Bryce
- Yeni Zelanda Valisi Anand Satyanand
- Barbados Valisi Clifford Husbands
- Bahama Adaları Valisi Sir Arthur Foulkes
- Grenada Valisi Carlyle Glean
- Saint Lucia Valisi Pearlette Louisy
- Saint Vincent ve Grenadinler Valisi Frederick Ballantyne
- Antigua ve Barbuda Valisi Louise Lake-Tack
- Saint Kitts ve Nevis Valisi Sir Cuthbert Sebastian
- Belize Valisi Sir Colville Young
- Fiji Valisi Sir Frank Bainimarama
- Papua Yeni Gine Valisi Sir Michael Ogio
- Solomon Adaları Valisi Frank Kabui
- Tuvalu Valisi Iakoba Taeia Italeli
Genel Valilerin Görevleri
Devlet Başkanı ve hükümdarı “Kraliçe II. Elizabeth"'dir. Kraliçe'nin temsilcisi Genel Vali'dir ve genellikle emekli olmuş eski politikacılar veya diğer seçkin ülke arasından Başbakan önerisiyle Kraliçe tarafından atanır. Genel Vali, siyaset dışı bir figür olup Avam Kamarası ve Senato'nun çıkardığı kararnamelere kraliyet onayını sağlamak, devlet belgelerini imzalamak, parlamento toplantılarını resmen açıp kapatmak ve seçimler öncesi parlamentoyu feshetmek gibi görevleri vardır. Hem Kraliçe hem de Genel Vali çok az yetkiye sahip sadece göstermelik yöneticilerdir ve hemen her zaman Hükümet Başkanı Başbakan'ın tavsiyesi doğrultusunda hareket ederler.
İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları
Her dört senede bir Olimpiyat Oyunları benzeri, "İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları" düzenlenmektedir.
2006 yılında düzenlenen oyunlar Melbourne'de gerçekleşmiş, 71 ülkeden toplam 4.500 sporcu katılmıştır.
En son olarak 3-14 EKim 2010 tarihleri arasında Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de gerçekleştirilen 19. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları (19th Commonwealth Games Delhi 2010)toplamda 17 spor branşında 6081 sporcu ile 260 adet müsabaka ile gerçekleştirilmiştir. Onyedi spor branşının dağılımları şu şekildedir;
01 - Yüzme (yüzme, atlama ve senkronize yüzme)
02 - Okçuluk
03 - Atletizm
04 - Badminton
05 - Boks
06 - Bisiklet (yol yarışı ve kulvar yarışları)
07 - Cimnastik (artistik ve ritmik)
08 - Çim Hokeyi
09 - Lawn Bowls - (Lawn topları - Türkiye'de Bocce Dart ve Bowling Federasyonu'na girer)
10 - Netball
11 - Rugby Sevens - (7'li Ragbi)
12 - Atıcılık
13 - Skvaş
14 - Masa Tenisi
15 - Tenis
16 - Halter
17 - Güreş
Bu ülkelerin askeri ve siyasi yetkilileri, bazı anma günleri ve törenlerinde bir araya gelirler.
Üye Ülkeler
Üyelik tarihine ve bölgelere göre sıralama:
Avrupa
Kuzey Amerika
- Kanada (1931)
- Jamaika (1962)
- Trinidad ve Tobago (1962)
- Barbados (1966)
- Bahama (1973)
- Grenada (1974)
- Dominika (1978)
- Saint Lucia (1979)
- Saint Vincent ve Granada (1979)
- Antigua ve Barbuda (1981)
- Saint Kitts ve Nevis (1983)
Orta Amerika
Güney Amerika
Afrika
- Güney Afrika Cumhuriyeti (1931, Birlikten çıkışı 1961 ve geri dönüşü 1994) (Kraliçe burada hükümdar olarak geçmez.)
- Gana (1957)
- Nijerya (1960 üyeliğinin iptal edilişi 1995 tekrar kabul edilişi: 1999)
- Sierra Leone (1961)
- Tanzanya (1961)
- Uganda (1962)
- Kenya (1963)
- Ruanda (1962)
- Malavi (1964)
- Zambiya (1964)
- Botsvana (1966)
- Lesoto (1966)
- Mauritius (1968)
- Svaziland (1968)
- Seyşeller (1976)
- Namibya (1990)
- Mozambik (1995)
- Kamerun (1995)
Asya
Avustralya veya Okyanusya
- Avustralya (1931)
- Yeni Zelanda (1931)
- Samoa (1970)
- Tonga (1970)
- Papua Yeni Gine (1975)
- Solomon Adaları (1978)
- Vanuatu (1980)
- Tuvalu (1978)
- Kiribati (1979)
- Nauru (1999)
Amerika Birleşik Devletleri önceden bir İngiliz sömürgesi olmasına rağmen bu topluluğa üye değildir.
Eski Üyeler
- Fiji (1970); 1987-1997 arasında topluluk dışında yer almıştır. 1 Eylül 2009'da topluluktan çıkarılmıştır.
- İrlanda (1931); 1949'da topluluktan kendi isteğiyle ayrılmıştır.
- Zimbabve (1980); 2003'te topluluktan çıkarılmıştır.
- Newfoundland ve Labrador (1931); 1934'de Kanada'ya katılmıştır.
- Gambiya (1965-2013)
Kaynak
- ↑ Oxford İngilizce Sözlük 2e, 2003, "commonwealth"