Döme Sztójay
Döme Sztójay (d. 5 Ocak 1883 – ö. 22 Ağustos 1946), Sırp kökenli bir Macar asker ve diplomat. II. Dünya Savaşı sırasında, 1944 yılında Macaristan Başbakanı olarak görev yaptı.
Biyografi
Dimitrije Stojakovic (Sırpça Kiril: Димитрије Стојаковић) bir Sırp aile'de, Vršac'da doğdu. Sztójay genç bir adam olarak Avusturya-Macaristan Ordusu'na katıldı ve I. Dünya Savaşı sırasında bir albay olarak görev yaptı. Savaştan sonra, Sztójay karşı casusluk konusunda uzmanlaşmış, Amiral Miklos Horthy'nin karşı-devrimci ordusunda görev yapmıştır. Horthy, Macaristan'ın Kral naipi olduktan sonra, Sztójay generalliğe terfi etti ve 1925-1933 yılları arası Berlin'de askeri ataşe olarak görev yaptı. 1927 yılında, Sztojakovich soyadını Macarca Sztójay olarak değişti. 1933'ten 1935'e kadar Savunma Bakanlığı yaptı. 1935 yılında, Başbakan Gyula Gömbös, Almanya'ya Macaristan Büyükelçisi olark, 1944 yılına kadar yapacağını bir görev olarak Sztójay'ı görevlendirdi. Macar elçisi olarak, Üçüncü Reich ile güçlü bağlar kurdu ve sık sık Macaristan'da Alman politikalarına destek verdi. Almanlar, Horthy'nin seçilmesini onayladığı Sztójay'ı, 23 Mart 1944 tarihinde Başbakan ve Dışişleri Bakanı olarak atadı.
Sztójay Başbakan olarak, Doğu Cephesi'nde Macar asker sevkiyatını arttırdı. Yasal siyasi muhalifleri hapse gönderdi. Ülkenin işçi sendikaları çözüldü ve sol kanat politikacıları ve aktivistleri çökertti. Önemli ölçüde Macar Yahudilerinin tehcirini hızlandırıldı ama aynı zamanda sonuçlarını azaltmak için çalıştı. Horthy, Sztójay'nın eylemlerini görünce dehşete düştü ve başbakan olarak görevini kaldırılmasını talep etti, ancak Adolf Hitler tarafından desteklenen Alman politikacı ve SS generali Edmund Veesenmayer, sertçe bunu yapmayı reddetti. Horthy, Macaristan Yahudilerinin sürgünlern,i durdurmak ve Sztójay kabinesinin dışında Imrédy'i zorlamak için nüfuzunu kullandı. Almanlar, nihayet Ağustos 1944'te Horthy'nin baskısına dayanamadı ve Sztójay, Géza Lakatos'un lehine başbakanlık görevinden istifa etti.
Horthy, Ekim 1944 yılında Almanlar tarafından iktidardan uzaklaştırıldığında Sztójay, sağlık durumunun kötü olması nedeniyle başbakan olarak atanamadı. Almanlar Nisan 1945'te Kızıl Ordu tarafından ülke dışına sürüldüğünde, Sztójay sonradan Macaristan'dan kaçtı. Sztójay sonradan Amerikan birlikleri tarafından yakalandı ve Ekim 1945 yılında Macaristan'a iade edildi. Bu süreden sonra Budapeşte'de Halk Mahkemesi tarafından yargılandı. Savaş suçları ve ölüme mahkum ettiği Macar halkına karşı suçlardan suçlu bulundu ve 1946 yılında Budapeşte'de bir idam mangası tarafından idam edildi.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
