Theodora (II. Justinianos'un eşi)

Başlığın diğer anlamları için Theodora sayfasına bakınız.

Hazarlı Teodora
Bizans İmparatoriçesi
Hüküm süresi	705–711
Eş(leri)	II. Justinianos
Çocukları	Tiberios
Hanedan	Heraklius Hanedanı
Doğum	7. Yüzyıl
Ölüm	8. Yüzyıl

Hazarlı Teodora, Bizans İmparatoru II. Justinianos'un ikinci eşidir. Hazar Hanı Busir'in kızkardeşidir. Ancak geleceğin Bizans İmparatoriçesi Çiçek'in babası olan bir başka Hazar hükümdarı Bihar ile bağı bilinmemektedir.

Evlilik

II. Justinianos ilk defa tahta 685 yılında geçti. 695 yılında, strategos Leontios liderliğinde yapılan bir coup d'état ile tahttan indirildi. Justinianos'un burnu ve dili kesilip, Kırım'da Cherson'a sürgüne gönderildi.^[1]

Justinianos, orada herhangi bir belirgin hadise geçirmeden yedi yıl yaşadı. Fakat sabık İmparatorun iktidarı yeniden kazanmak için komplo hazırladığına dair dedikodular yaklaşık 702 yılında başkent yetkililerinin kulağına geldi. Onu tutuklayıp III. Tiberius'un kaderine karar vermesi için Konstantinopolis'e getirmeye karar verdiler. Justinianos buna karşılık Cherson'dan kaçıp, Busir'in sarayına sığınma talep etti.

Busir, sürgünü kabul etti ve onu doğum adı bilinmeyen kızkardeşi ile 703 yılında evlendirip aile bağı kurdu. Teodora vaftiz adıdır ve Kalkedon Hıristiyanlığna dönmesini gösterir. Bu isim muhtemelen I. Justinianos'un karısı Theodora'nın anılarını canlandırması için seçilmiştir.^[2] Busir, çifte ödenek ve Phanagoria'da bir konak verdi.^[3]

Tiberius, bu evlilik ittifakını dikkate alıp, Busir'e Justinianos'un kellesine karşılık rüşvet teklif etti. Günah Çıkartıcı Teofanes'in Vakainamesine göre, yaklaşık 704 yılında Busir eniştesi Justinianos'u öldürmeleri için Balgitzin ve Papatzys isimli iki ajan yolladı. Teodora, bunu anlayıp kocasını uyarıp, her iki adamı boğup, bir balıkçı teknesiyle deniz yoluyla Cherson'a kaçmasını sağladı.

Theodora, ağabeyi tarafından tutuklanmış olarak arkada kaldı. Tek bilinen oğulları Tiberios, anne babanın ayrı kaldığı bu dönemde bir yerde doğması bu kaçıştan önce Theodora'nın hamile olduğunu gösterir.^[2]

İmparatoriçe

705 yılında, Justinianos Bulgar Tervel ile yeni bir ittifak kurdu. Onun tarafından sağlanan 15,000 atlıdan oluşan bir ordu ile Konstantinopolis'e yürüyüp şehre girdi. III. Tiberius'u tahttan indirip, taca yeniden ulaştı. Theodora yeni imparatoriçe olmuştu ama hala ağabeyinin esareti altındaydı.

Teofanes'in Vakainamesine ve Konstantinopolis patriği I. Nikeforos'un Chronographikon syntomon adlı yapıtına göre, Justinianos karısını kuvvet zoru ile kurtarmak için bir plan yaptı. 705/706 yılında Bizans Donanması'ndan bir filo Azak Denizi'ne Theodora'ya eşlik etmek için hareket etti ancak filo yakalandığı fırtına sonucu batınca hedefine ulaşamadı.

Busir, eniştesine savaşın gereksiz olduğuna dair bir mektup yazdı. Theodora'yı da kısa bir süre sonra serbest bırakıp, özel temsilcisi eşliğinde yollayacağını bildirdi. Teofanes'e göre Justinianos oğlu Tiberius'un varlığı hakkında da bilgilendirildi. Sonunda daha fazla bir hadise yaşanmadan Theodora Konstantinopolis'e ulaştı. Augusta tacını taktı ve Tiberios, Justinianos'un ardılı olma haklarının güvence altına alınması için ortak imparator ilan edildi.

Tahttan indirilmesi

Justinianos, ikinci hükümdarlık döneminde ülkeyi gittikçe artan zorba ve zalim bir idare yönetti. Sürgüne gönderilmiş Ermeni asıllı bir general olan Bardenes'ın liderliğinde Cherson'da bir isyan patlak verdi. Bu şehir üzerine gönderilen Bizans güçleri, şehrin direnişi dolayısıyla şehre giremediler. Çok geçmeden bu kuşatıcı güçler de isyancıların tarafına katıldı. İsyancılar Hazarlar Hanı Busir'in de mali desteği ile gemilerle Konstantinopolis'e geçtiler. General Bardenes, Philippikos ismini alarak imparator olarak tahta geçti. Justinanos, Ermenistan üzerine bir seferde olduğu için şehirde değildi. Geri dönüp şehri tekrar ele geçirmek için yaptığı gayretler boşa gitti ve bu hedefine erişmek için gerekli sayıda askeri gücü toplayamadı. Konstantinopolis'te İmparator olarak hüküm süren Philippikos onun üzerine birlikler gönderdi. Aralık 711'de Justinianos yakalandı; tutuklandı ve Konstantinopolis'e getirilmekte iken şehir yakınlarında idam edildi ve kesik başı imparatora gönderildi.

Justinianos'un öldürülmesi haberini alan annesi Anastasia, Justinianos'un 6 yaşında oğlu olan ortak imparator Tiberios'u Blachernae'da bulunan Meryem Ana Kilisesine götürüp, orada kiliseden sığınak hakkı istedi. Fakat Philippikos'un adamlari bu genç çocuğu kilisesinin minberi önünden zorla alarak kilise dışında katlettiler. Böylece Heraklius Hanedanı sona ermiş oldu.

Bu olaylar sırasında Teodora'nın hala hayatta olup olmadığı belli değildir. Teofanes ve Nikeforos, Justinianos'un tahtan indirilişini anlatırlarken, onun hakkında bilgi vermemişlerdir. Yannis Zonaras, zaten ölmüş olduğunu belirtir, fakat olaylardan yüzyıllar sonra yazdığı için ifadelerinin tarihsel gerçekliliği tartışmalıdır.^[2] Diğer imparatoriçelerin aksine, mezar yeri belirtilmemiş, ölüm yılı ve şekli belirsiz kalmıştır.

Çocukları

Teodora ve II. Justinianos'un biline tek çocukları olmuştur:

• Tiberius (y. 705 – 711) 706 ile 711 arası ortak imparator. Philippikos tarafından infaz edilmiştir.

Kaynakça

1. Norwich, John Julius (1998). A Short History of Byzantium. Penguin Books. ISBN 978-0-14-025960-5. http://books.google.com.au/books?id=3IVZAAAACAAJ&dq=A+short+history+of+Byzantium. 
2. Lynda Garland "Theodora, Second Wife of Justinian II"
3. Kevin Alan Brook,. The Jews of Khazaria. 2nd ed. Rowman & Littlefield Publishers, Inc, 2006.