II. Gazi Giray
| II. Gazi Giray | |
|---|---|
 | |
| Kırım Hanı | |
| Hüküm süresi | 1596-1607 |
| Önce gelen | I. Fetih Giray |
| Sonra gelen | Тoktamış Giray |
| Hüküm süresi | 1588-1596 |
| Önce gelen | II. İslam Giray |
| Sonra gelen | I. Fetih Giray |
| Hanedan | Giray Hanedanı |
| Babası | I. Devlet Giray |
| Doğum | 1554 |
| Ölüm | 1607 (52-53 yaşlarında) |
| Dini | İslam |
| Meslek | Besteci, Hattat |
II. Gazi Giray veya Bora Gazi Giray (1554 - 1607) 16. yüzyıl sonlarında iki kez Kırım Hanlığı tahtına oturdu.
II. Gazi Giray I. Devlet Giray'ın (saltanat: 1551-1577) oğludur. İki defa tahtta oturdu: (1588 - 1596) ve (1596 - 1607). Uzun zaman İran'da esir kalan Bora Gazi Giray Han, mükemmel bir medrese tahsili görmüştür. Esaretten kurtularak önce Erzurum'a daha sonra Yanbolu üzerinden Kırım'a geçen II. Gazi Giray Macaristan ve İran'a yönelik seferlere katıldı. Bahçesaray'da veba hastalığından 1607'de öldü.
Sanat yaşamı
Başarılı bir devlet adamı ve asker olmasının yanında iyi bir şair ve besteci idi. Ayrıca hattattı. Sanatçıları, bilginleri korumuş; çok değerli saz eserleri bestelemiştir. Peşrevleri, saz semaileri bugün hâlâ sık sık çalınır. Hüzzam peşrevi, mahur peşrevi ile saz semaisi, bayatîaraban peşrevi, şedaraban saz semaisi Klasik musiki repertuarının en güzel saz eserleri arasındadır. Eski mecmualarda adı "Tatar" diye geçer. (Gazayî) mahlası ile birçok şiir yazmıştır.
Şiir yazan Girayların içinde en meşhuru Bora Gazi Giray Han'dır. Uzun zaman İran'da esir kalan Bora Gazi Giray Han, mükemmel bir medrese tahsili görmüştür. Gazi Giray'ın Farsça rubaileri olduğu gibi, gazelleri de Osmanlı şairlerinin gazelleri kadar mükemmeldir. Gazi Giray Han'ın Kıpçak Türkçesi ile yazdığı şiirleri de vardır. Osmanlılarla beraber Avrupa seferine katılan Bora Gazi Giray'ın oradan padişaha yazdığı manzum mektuplar da çok meşhur olmuştur. 1607 yılında vefat eden Bora Gazi Giray Han'ın şiirleri, bir divançe halinde İsmail Hikmet Ertaylan tarafından basılmıştır.
Râyete meylederiz kâmet-i dil-cû yerine
Tuğa dil bağlamışız kâkül-i hoş-bû yerine
Gazi Giray Han mûsikîde olduğu kadar klâsik Türk şiirinde de önemli bir şahsiyettir. Bilhassa devrinin diğer şairlerinden (Epik) mahiyetteki şiirleriyle ayrılır. Ayrıca mesnevi tarzında yazdığı (Gül ve Bülbül) isimli eseri, mektupları, devrin alimlerinden Kefeli Hüseyin Efendi'ye yazmış olduğu manzum ve mensur münşeatı(mektupları) önemlidir.
Padişah tarafından sefere memur olunduğunda gönderdiği manzum mektup:
Bir mücahid kulunuz bezlederiz cân-u teni
Padişahım ne diyem sonra duyarsız haberi
Kıl ana hayır dua, işte kulundur iş eri.
Kaçmayız tir-ü teberden çalışub din yoluna
Ol benim boynuma ger var ise ânın zararı
Biz de ikdâm ederiz varmaya bir gün ileri
Geri kalmaz ânı bil, her kim ola cenk eri
Macerâ-yı seferin derdini şerh eyler isem
İstima edene tesir eder ol gam haberi
Azmeder oldu gaza-yı sefere sultanım
Kaynak: Türk Mûsikîsi Tarihi, Dr. Nazmi Özalp, İstanbul 1986
Beste örnekleri
Bağlantılar
- Kırım ve Tatarlarının Türkiye'deki Müzik Hayatına Etkileri. Müzik ve Sanat Dünyasındaki Kırım Türkleri - Zekeriya Başarslan
- Hazırlayan: Tâhir Aydoğdu; Türk Mûsikîsi Tarihi - Dr. Nazmi Özalp
- Türk Mûsikîsi Tarihi - Dr. Nazmi Özalp
Kaynakça
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: II. İslam Giray |
 Kırım Hanı 1588-1596 |
Sonra gelen: I. Fetih Giray |
| Önce gelen: I. Fetih Giray |
Kırım Hanı 1596-1607 |
Sonra gelen: Тoktamış Giray |
| |||||||||||||||||||
