Paris Şartı
Paris Şartı (tam adıyla Avrupa'nın Geleceği İçin Paris Şartı), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı'nın (AGİK) Paris'teki doruk toplantısında kabul edilen belge (21 Kasım 1990).
AGİK'in ilk doruk toplantısı olan 1975 Helsinki'de kabul edilen Helsinki Nihai Senedi esas olarak Avrupa'da güvenlik ağırlıklıydı. 1990'daki ikinci dorukta kabul edilen Paris Şartı tamamen insan haklarıyla ilgili oldu. Toplantıya katılan 34 ülkenin devlet ya da hükümet başkanlarının imzaladığı belge ile Avrupa'da insan hakları, demokrasi, hukuk devleti ve barışa dayalı yeni bir dönemin başladığı ilan edilmiş ve onaylanmıştır.
“Avrupa'da çatışma ve bölünme dönemi sona ermiştir. İlişkiler bundan böyle saygı ve işbirliği temeline dayanacaktır,” sözleriyle başlayan Paris Şartı'nda insan hakları, demokrasi ve hukuk devleti ilkeleri en önemli yeri tutmaktadır. Belgede ayrıca, “ekonomik özgürlük, sosyal adalet ve çevre sorunları konusunda sorumlu bir yaklaşımın insanlığın refahı için vazgeçilmez olduğu” vurgulanmıştır. Belgenin “Yeni Bir Demokrasi, Barış ve Birlik Dönemi” ve “Geleceğe Yönelik Tasarılar” adını taşıyan iki bölümünde, “insan hakları, demokrasi ve hukuk devleti”, “ekonomik özgürlükler ve sorumluluklar”, “üye devletler arasında dostça ilişkiler”, “güvenlik”, “birlik”, “insani boyut”, “ekonomik işbirliği” gibi konulardaki ilkeler dile getirilmiş, bu ilkelerin yaşama geçirilmesi için belli mekanizmaların oluşturulması öngörülmüştür. Azınlık haklarının güvence altına alınması, terörizmin ortadan kaldırılması, göçmen işçilerin ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının korunması, Akdeniz bölgesinde barışın sağlanması gibi konuların da yer aldığı belgede, pazar ekonomisi AGİK üyesi ülkeler için ortak bir değer haline getirilmiştir.
Paris Zirvesi ve AKKA
Paris Zirvesin de ayrıca Avrupa Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması (AKKA) imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre AKKA antlaşması Antlaşma Coğrafi bakımdan hemen hemen bütün Kuzey yarım küreyi kapsamaktadır.
Paris Zirvesi ve Türkiye
Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından imzalanan antlaşmada Türkiye’nin doğu ve güney doğu illerine sınır komşusu olan ülkeler Irak, İran ve Suriye AKKA’ya karşı olduğu için antlaşmada yer almamışlardır.
Paris Zirvesi ve Rusya
Rusya’nın 1990’lı yıllarda Çeçenistan’a karşı başlattığı askeri müdahalesi Paris zirvesine gölge düşürmüştür.
Kaynaklar
- Türk Dış Politikası, Cilt II: 1980-2001, Editör: Baskın Oran ISBN 975-05-0002-4