Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi Росси́йская Социа́л-Демократи́ческая Рабо́чая Па́ртия
Kurucu	Vladimir İlyiç Ulyanov Yuli Osipoviç Zederbaum Georgi Valentinoviç Plehanov
Kuruluş tarihi	1 Mart 1898
Kapanış tarihi	1 Ocak 1912
Ardılı	Sovyetler Birliği Komünist Partisi
İdeoloji	Sosyal demokrasi, sosyalizm
Siyasi pozisyon	Sol

Plehanov

RSDİP 1. Programı

Martov

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Rusça: Росси́йская Социа́л-Демократи́ческая Рабо́чая Па́ртия; Rossiskaya Sotsial Demokratiçeskaya Raboçaya Partiya: РСДРП), 1898'de kurulan, Rusya'nın ilk Marksist partisi. Daha sonra Bolşevik ve Menşevik olmak üzere ikiye bölünmüştür.

1890'lı yıllarda Rusya'da işçi hareketleri yaygın olmaya ve çeşitli Marksist gruplar oluşturulmaya başlanmıştır. 1898'de Kiev'deki grubun önderliğinde Minsk'te partinin kuruluş kongresi düzenlenmiş ve kongrede partinin adını "Rusya Sosyalist Demokrat Partisi" seçmiştir. "İşçi Gazetesi" merkez organın gazete statüsünü almıştır. Ancak geniş tutuklama yaşandığı için parti programını yazan partinin adını izin almadan "Rusya Sosyalist Demokrat İşçi Partisi" olarak değiştirmiştir.

Iskra gazetesini 1900'de çıkaran Vladimir İlyiç Ulyanov (Lenin), Yuli Osipoviç Zederbaum (Martov) ve Georgi Valentinoviç Plehanov'un grubunun önderliğinde 1903'de İkinci parti kongresi düzenlenmiştir. Lenin RSDİP'in tarım programının hazırlanması amacıyla kongreye İşçilerin Partisi ve Köylülük isminde bir makale göndermiştir. Buraya yazılanlar daha sonra bu kognrede kabul edilecektir.^[1] Kongreye 26 örgütten 51 oya sahip 43 temsilci katılmıştır. Salt çoğunluğu Iskra grubundan ibaretti. Kongrede parti programı ve tüzüğü kararlaştırılarak, merkez organ üyelerini seçmiştir. Merkez organı Rusya'da partiyi praktik olarak yönetecek "Merkez komitesi", yurtdışından ideolojik olarak yönetecek "Merkez organ gazetesi" ve "Merkez komitesi" ile "Merkez organ gazetesi" arasında anlaşmazlıklar çıktığında arabulculuğunu yapacak "Parti konseyi" olmak üzere üç teşkilattan ibaretti. Neticede Iskra grubu hakimiyetini kazanmıştır.

Ancak kongre görüşme sırasında Iskra grubu bölünmüştür. Parti üyeliğini hüküm eden programın 1. maddesi üzerinde tartışma yaşanmıştır. Lenin üye olmaları için partinin faaliyetlerine katılmasını şart koşmuş, Martov ise partiyi desteklemesi yeterli olduğunu savunmuştur. Bu madde için Martov’un savı kabul edilmiştir. Fakat Lenin Iskra'nın yönetim kurulu seçiminde mevcut 6 kişilik yönetim kurulu üyelerinden 3 kişiyi ihraç ederek Plehanov, Martov ve Lenin başta olmak üzere üç kişilik yönetim kurulunu önermiş ve kabul edilmiştir.

Lenin ile diğer merkez komite üyeleri arasında partiye kabul edilme, parti yönetimi ve iktidar mücadelesinde izlenecek yol konusunda tartışmalar yaşanmıştır. Lenin partinin demokratik merkeziyetçilikle yönetilmesini ve iktidara parlamenter yoldan değil devrimci mücadele ile yürünmesi gerektiğini belirtmiştir. Martov ise bunun aksine parlamenter mücadelenin gerekliliğinde ısrar etmiştir. Lenin, Çarın güdümündeki meclisin seçim hakkının sınırlılığı dolayısıyla halkın çoğunluğunu oluşturan yoksul kitleleri temsil edemeyeceğini ve meclisin toprak aristokratları ile burjuvazinin taleplerine göre hareket edeceğini belirterek Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin sadece parlamenter mücadele ile sınırlı kalmasının hiç bir fayda sağlamayacağını ifade etmiştir. Ancak yine ona göre devrimci mücadeleyi güçlendirmek ve daha geniş kitlelere etki edebilmek için partinin mecliste temsili de gereklidir. RSDİP II.Kongresi'nde yaşanan tartışmalarda Lenin'in görüşlerini destekleyenler çoğunlukta oldukları için Bolşevik, Martov'u destekleyenler ise azınlıkta oldukları için Menşevik adını almışlardır.

Bir ara Plehanov ve Lenin Iskra'yı yönettiyse de Plehanov’un Menşevik’e geçmesiyle Lenin Iskra’dan ayrılmak zorunda kalmıştır. Iskra Menşevik’in organ gazetesi haline gelmiş ve Bolşevik’i şiddetle eleştirmiştir. Buna karşı Lenin Bir Adım İleri, İki Adım Geri gibi eserlerinde Menşevik’i eleştirmiş ve 1904'te "Bolşevik Komiteler Bürosu" kurdurmuş ve 1905'te büro ‘Vperyod’ gazetesini yayımlanmaya başlamıştır.

Kaynakça

1. Lenin Collected Works, Progress Publishers, 1964, Moscow, Volume 4, s. 420-428