Rut kitabı

Yahudilik Yahudi felsefesi İnanç esasları • Seçilmişlik • Alaha Tanrı • Kabala • Mesih • Kader Kaşerut  •  Tevazu  •  Minyan  •  Tsedaka Dinî metinler Tevrat/Tora  •  Tanah  •  Talmud  •  Zohar Humaş  •  Sidur  •  Mişna Tora  •  Arba Turim Şulhan Aruh  •  Tosefta  •  Mişna Berurah Tanya  •  Midraş  •  Piyutim Targum Kutsal Şehirler Kudüs  •  Safed  •  Hebron  •  Tiberia Yahudi bayramları Şabat  •  Roşaşana  •  Yom Kippur  •  Sukot Simhat Tora  •  Hanuka •  Asara BaTevet Tu Bişvat  •  Purim  •  Pesah Şavuot  •  9 Av  •  Şaloş Regalim Önemli şahsiyetler Avraham  •  Moşe  •  Dvora  •  Rut  •  Şaul  •  David Şlomo •  Eliyahu  •  İlel  •  Şamay  •  Raşi İbn Ezra  •  Rif  •  Ramban  •  Gersonides Saadia Gaon  •  Rambam Baal Şem Tov  •  Tosafistçiler Yosef Albo  •  Yosef Karo  •  Ovadia Yosef Yahudi hayatı Brit Mila  •  Bar Mitsva  •  Şiduh  •  Evlilik Nida  •  İsim koyma  •  Pidyon  •  Cenaze Okullar Yeşiva  •  JTS  •  HUC  •  YU Dinî roller Kohen  •  Haham  •  Hazan  •  Mohel Dayan  •  Maşgiah  •  Roş yeşiva  •  Gabay Şohet  •  Menaker  •  Kabar  •  Tokea Dinî yapılar Tapınak • Ağlama Duvarı Sinagog  •  Mikve Yahudi ayin sistemi Yahudi İbadetleri  •  Kapara Şahrit  •  Minha  •  Arvit  •  Avdala Yahudi dilleri Afro-Asyatik İbraniceler: İbranice · Samarit İbranicesi · Yemen İbranicesi Aramiceler: Hulaula · Lişan Didan · Lişana Deni · Lişanid Noşan · Yahudi Aramicesi Arapçalar: Yahudi Arapçası · Yahudi Bağdat Arapçası · Yahudi Fas Arapçası · Yahudi Irak Arapçası · Yahudi Trablus Arapçası · Yahudi Tunus Arapçası · Yahudi Yemen Arapçası Diğer: Kayla · Yahudi Berbericesi Hint-Avrupa Cermen: Yeşiviş · Yidiş · Yingliş Roman: İtalkian · Katalanik · Ladino · Lusitanik · Şuadit · Yahudi Aragoncası · Yahudi Latincesi · Zarfatik Hint-İran: Buhori · Cuhuri · Cidi Diğer: Knaanik · Yevanik Türk Karayca · Kırımçakça Diğer Kartveli: Gruzinik Dravid: Yahudi Malayalamı Etnik bölünmeler Afrika: Falaşa · Magrebim Asya: Bney Menaşe · Buhara · Koçin Yahudileri · Paradesi Yahudileri Avrupa: Aşkenaz · İtalkim · Sefarad Kafkas: Cuhoro · Gurjim · Karaylar Orta Doğu: Kürdistan Yahudileri · Mizrahi · Parsim · Romanyot · Samiriler · Temani Yahudi mezhepleri Yahudilik Muhafazakâr Yahudilik  •  Ortodoks Yahudilik Hasidizm Reformist Yahudilik  •  Hümanist Yahudilik Yeniden yapılanmacı (Rekonstrüksiyonist) Yahudilik Dinî objeler Talet  •  Tefilin  •  Kipa  •  Şofar Tsitsit  •  Mezuza  •  Menora Hanukiya •  Yad Yahudi duaları Şema  •  Amida  •  Alenu  •  Kal Nidre Kadiş  •  Alel  •  Ma Tovu  •  Kiduş Diğer dinler ve Yahudilik Hıristiyan  •  Judeo-Hıristiyan Hıristiyan Yahudi ilişkileri  •  İslam Katoliklik  •  Çoğulculuğa Yahudi bakışı Judeo-Islamic  •  Paganizm  •  İbrahimî  Yahudilik Portali

Rut kitabı (İbranice: מגילת רות, megila rut), Tanah'ın Ketuvim kitabının içinde bulunan Beş megiladan biridir. Eski Ahit'te ise Hakimler kitabı ile 1. Samuel kitabı arasında yer alır.^[1] Hem Yahudi hem Hristiyan yazıtlarında dört konudan oluşan kısa bir kitaptır.

Başlık

Beş megilanın bir parçası olan bu kitap İbranice adını, Davud'un büyük-büyükannesi ve Hristiyanlık geleneğine göre İsa'nın atalarından olan Moavlı genç kız Rut'tan alır: מגילת רות, Megillat Ruth veya "Rut tomarı". Goswell'in dediğine göre Naomi merkezi karakteri, Rut ise ana karakteri oluşturur dolayısıyla "kitap uygun şekilde adlandırılmıştır".^[2] Yahudilik'te bir kadının adını kullanan iki kitaptan biridir (diğeri Ester kitabıdır).

Özet

Hakimler döneminde kıtlık yaşandığı bir sırada İsrailoğullarından Beytüllahimli Elimelek, karısı Naomi ile oğulları Mahlon ve Kilyonu yanına alıp komşu ülke Moav'a göç eder. Elimelek orada ölür ve oğulları kendilerine Moavlı eşler alır; Mahlon Rut ile. Kilyon ise Orpa ile evlenir.

Bunun ardından Naomi'nin iki oğlu ölür ve Naomi Beytüllahim'e dönmeye karar verir. Gelinlerine, analarının yanlarına dönüp tekrar evlenmelerini söyler. Orpa istemeyerek de olsa Naomi'den ayrılır fakat Rut "Seni bırakıp geri dönmemi isteme! Sen nereye gidersen ben de oraya gideceğim, sen nerede kalırsan ben de orada kalacağım. Senin halkın benim halkım, senin Tanrın benim Tanrım olacak. Sen nerede ölürsen ben de orada öleceğim ve orada gömüleceğim. Eğer ölümden başka bir nedenle senden ayrılırsam, RAB bana daha kötüsünü yapsın" dedi.^[3]

İki kadın Beytüllahim'e döndü. Hasat zamanıydı, kendisine ve kaynanasına bakabilmek için Rut, hasattan arta kalanları toplamak için tarlaya gitti. Tarla Boaz denen bir adama aitti; Boaz, Rut'un kaynanası Naomi'ye olan sadakatini bildiğinden ona iyi davrandı. Rut, kaynanasına Boaz'ın nezaketini anlattı ve hasat zamanı boyunca Boaz'ın yanında çalışmaya devam etti.

Boaz, Naomi'nin kocasının yakın akrabasıydı. Bu nedenle, adetler gereği, Rut'un soyunun devam etmesi için onla evlenmesi gerekmekteydi. Naomi, gelini Rut'u Boaz'ın uyuduğu harmanlığa gönderip Boaz'ın ayağındaki örtüyü kaldırmasını söyledi. Rut, kaynanasının dediklerini yaptıktan sonra Boaz uyanır ve "Kimsin sen?" diye sorar ve Rut kendini tanırır ve Boaz'ın örtüsünü kendi üzerine uzatmasını ister. "Örtüyü uzatmak" deyimi, kadının evlenme isteğini ifade eden bir terimdir. Adam, kadının üzerine eteğini veya örtüsünü uzatırsa, kadını kendine almış demektir.^[4] Boaz, Rut ile evlenmeye hazır olduğunu fakat adetler gereği daha yakın bir akrabasının ilk söz hakkı olduğunu söyler.

Ertesi sabah Boaz, kasabanın ihtiyarları önünde durumu, ilk söz hakkı olan akraba Ploni Almoni ("filanca")'ye anlatır fakat bu akraba kendi mirasını Rut ile evlenip riske atmak istemediği için akrabalık görevinden vazgeçer. Ploni Almoni, Boaz'a hem Rut'un kocasının mal varlığını hem de Rut'u verir. Zamanın geleneği gereği alış veriş tamamlandığında ant olarak kişi pabucunu öbürüne verirdi; akraba, Boaz'a pabucunu vererek hem mal varlığından hem Rut'tan vazgeçtiğini resmileştirdi.^[5]

Boaz, Rut ile evlendi ve Davud'un büyükbabası olan Ovet adında bir oğlu oldu.

Yazar ve tarih

Naomi, gelinleri Rut ve Orpa'nın ülkeleri Moav'a gitmesi için ısrar ederken. William Blake, 1795

Kitapta yazarın kim olduğuyla ilgili bilgi verilmemiştir. Geleneksel olarak peygamber Samuel'e atfedilse de, bugün olası Helenistik kısa bir roman olduğu düşünülür.^[6][7]

Analiz

Hikayenin tonu daha en başlangıçtan karakterlerin isimleriyle yansıtılmaktadır:

• Naomi: inayetlim^[8]; daha sonra çektiği acılar nedeniyle kendisinin "Mara" yani "acı"^[9] olarak çağrılmasını ister.
• Mahlon: hasta^[10].
• Kilyon: güçsüzleşme^[11].
• Opra: ense^[12], kaynanasına arkasını dönüp halkına katıldığından.
• Rut: arkadaş^[13], Naomi'ye sadık kalmaya ant içtiğinden.
• Boaz, "çeviklik"^[14].
• Ovet: uşak^[15].

Boaz ile Rut arasında gerçekleşen evlilik Leviratus tarzı evliliktir. Elimelek'in mirasını alacak bir varis bulunmadığından, leviratus geleneği gereği yakın akraba (genelde kayınbirader), ailenin devamını sağlaması için dul kadınla evlenmesi gerekir.^[16] Bu evlilik geleneksel leviratus evliliklerinden biraz farklıdır çünkü ne Rut, Elimelek'in karısıdır ne de Boaz, Elimelek'in kardeşidir. Bu nedenle bazı uzmanlar bu evliliğe "leviratus vari" veya "akraba evliliği" demektedir.^[17]

İsrailoğulları için "kurtarma" eyleminin anlamı hem halk hem toprak içindir. İsrail toprakları aile içinde kalmalıdır. Yoksulluk döneminde aile toprağını ipotekliyebilir fakat Levililer 25:25'e göre ailenin toprağı tekrar geri alma zorunluluğu vardır. Boaz'ın akrabası, Elimelek'in topraklarını almayı kabul eder fakat Rut'u da alması gerektiğini öğrenince teklifinden vazgeçer. Ekonomik nedenlerle bu karar almıştır, böylece Boaz, Rut ve Naomi'nin "akraba-kurtarıcısı" olmuştur.^[18]

İsrailoğullarının "kurtarma" anlayışı, "Kudreti Mutlak"ın doğasıyla örtüşmektedir. Tanrı, mazlumun ve ihtiyacı olanın yanındadır. Uşakları yoluyla sevgisini ve merhametini uzatır ve umut yoluyla özgürlük sunar. Tanrı, halkının gerek maddi, gerek duygusal, gerekse de ruhani ihtiyaçlarına ilgi gösterir. Kurtarma teması, aile ağacı yoluyla uzatılmıştır. Tanrı, Rut'a çocuk bahşetmiştir^[19]. Bu nesil devam edecek ve Davud doğacaktır.

Julius Schnorr von Carolsfeld: "Rut, Boaz'ın Tarlasında", 1828

Yapı

• 1. Bölüm: Önsöz ve Sorun: Ölüm ve Boşluk (1:1-22)
  • 1. Sahne: Mekan ve Sorun (1:1-6)
  • 2. Sahne: Boşlukların bileşimi (1:7-19a)
  • 3. Sahne: Boşluğun ifadesi (1:19b-22)
• 2. Bölüm: Rut tarlada Boaz ile tanışır (2:1-23)
  • 1. Sahne: Rut hasat toplamaya gider (2:1-3)
  • 2. Sahne: Boaz fazlasıyla cömerttir (2:4-17a)
  • 3. Sahne: Boaz, onların kurtarıcılarından biridir (2:17b-23)
• 3. Bölüm: Naomi, Rut'u harmanlığa Boaz'ın yanına gönderir (3:1-18)
  • 1. Sahne: Naomi, planını açıklar
  • 2. Sahne: Rut, Naomi'nin planını uygular
• 4. Bölüm: Çözüm ve Sonsöz: Hayat ve Doluluk (4:1-22)
  • 1. Sahne: Boaz, Rut'u ve Naomi'yi kurtarma hakkını alır (4:1-12)
  • 2. Sahne: Naomi, hayata ve doluluğa kavuşur (4:13-17)
  • 3. Sahne: Sonsöz: Bir Yehuda ailesinin onarılışı (4:18-22)^[20]

Adı geçenlerin aile ağacı

Elimelek

Naomi

Boaz

Rut

Mahlon

Orpa

Kilyon

Ovet

İşay

Davud

Ayrıca bakınız

• Ketuvim

Kaynakça

Özel

1. Coogan, Michael D. "A Brief Introduction to the Old Testament." Oxford University Press, 2009. p. 8.
2. Gregory Goswell, "What's in a Name? Book Titles in the Latter Prophets and Writings", Pacifica 21 (2008), 8.
3. Rut 1:16-17
4. Attridge, Harold W. & Meeks, Wayne A., ed. "The HarperCollins Study Bible." HarperCollins Publishers, 2006. footnote on 3:9, p. 387.
5. Rut 4:7-18
6. Hubbard, Robert L. (1989). Book of Ruth. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 47. ISBN 9780802825261. http://books.google.com/books?id=wJQvoHg91QkC&pg=PA47&lpg=PA47&dq=%22the+book+of+ruth%22+bible+novella. Erişim tarihi: December 30, 2007. 
7. Coogan, Michael D. "A Brief Introduction to the Old Testament." Oxford University Press, 2009. p. 187.
8. Naomi, Blue Letter Bible Lexicon
9. Mara, Blue Letter Bible Lexicon
10. Mahlon, Blue Letter Bible Lexicon
11. Chilion, Blue Letter Bible Lexicon
12. Orpah, Blue Letter Bible Lexicon
13. Ruth, Blue Letter Bible Lexicon
14. Boaz, Blue Letter Bible Lexicon
15. Obed, Blue Letter Bible Lexicon
16. Tesniye 25:5-10
17. LaSor et al.
18. "Kinsman Redeemer". Hope of Israel Baptist Mission. 2008. December 14, 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20071214233231/http://www.hopeofisrael.net/index.php?option=com_content&task=view&id=37&Itemid=32. Erişim tarihi: December 30, 2007. 
19. Rut 4:13
20. Frederic Bush, Ruth/Esther, WBC, Nashville:Word, 1996.

Genel

• Atkinson, David J. Message of Ruth (Bible Speaks Today). Repr. ed. IVP., 1985.
• Baylis, Charles P. "Naomi in the book of Ruth in Light of the Mosaic Covenant". Bibliotheca Sacra 161, no. 644 (October–December 2004): 413–431.
• Bos, Johanna. Ruth, Esther, Jonah. Paperback ed. Westminster John Knox Pr., 1986.
• Brenner, Athalya, ed. Ruth and Esther: A Feminist Companion to the Bible. Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1999.
• Bush, Bush, Frederic W. Ruth, Esther. WBC 9. Dallas: Word Books, 1996.
• Buttrick, George Arthur and board, eds. The Interpreter's Dictionary of the Bible, Vol. 4. Nashville, Tennessee: Abingdon Press, 1962.
• Carmody, Denise Lardner and John Tully Carmody. Corn & Ivy: Spiritual Reading in Ruth and Jonah. Valley Forge, Pennsylvania: Trinity Press International, 1995.
• Coogan, et al., eds. The New Oxford Annotated Bible, 3d. ed. NRSV. Oxford: University Press, 2001.
• Gow, Murray D. The Book of Ruth: Its Structure, Theme and Purpose. Leicester: Apollos, 1992.
• Harris, J. Gordon, Cheryl A. Brown, and Michael S. Moore. Joshua, Judges, Ruth. NIBCOT 5. Peabody: Hendrickson, 2000.
• Hubbard, Robert L., Jr. The Book of Ruth. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1988.
• James, Carolyn Custis. The Gospel of Ruth: Loving God Enough to Break the Rules. Grand Rapids, Michigan: Zondervan, 2008.
• Korpel, Marjo C.A. The Structure of the Book of Ruth. The Netherlands: Royal Van Gorcum, 2001.
• Larkin, Katrina J.A. Ruth and Esther. England: Sheffield Academic Press Ltd., 1996.
• LaSor, William Sanford et al. Old Testament Survey: The Message, Form, and Background of the Old Testament, 2d. ed. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1996.
• Nielsen, Kirsten. Ruth: A Commentary. Louisville, Kentucky: Westminster John Knox Press, 1997.
• Olson, Harriett Jane, ed. director. The New Interpreter's Bible: Volume II, 2nd ed. Nashville, Tennessee: Abingdon Press, 1998. 891–896.
• Roop, Eugene F. Believers' Church Bible Commentary. Scottdale, Pennsylvania: Herald Press, 2002.
• Sakenfeld, Katharine Doob. Ruth. Louisville, Kentucky: John Knox Press, 1999.
• Webb, Barry G. Five Festal Garments. NSBT 10. Leicester: Apollos, 2000.
• Younger, K. Lawson. Judges/Ruth. Grand Rapids: Zondervan, 2002.

Dış bağlantılar

Yahudi tercümeleri ve çalışma kılavuzları

• Ruth at Mechon Momre – (Jewish Publication Society of America Version)
• Jewish Virtual Library
• Jewish Encyclopedia
• Ruth – English translation [with Rashi commentary]

Hristiyan tercümeleri ve çalışma kılavuzları

• The Kinsman Redeemer
• Online Bible – GospelHall.org
• Biblegateway
• Bible Study on Cross-Cultural Love – InterVarsity website

Diğer bağlantılar

• Catholic Encyclopedia