Talyum

Talyum (Tl)
H Periyodik cetvel He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Uut Fl Uup Lv Uus Uuo     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	81
Element serisi	Zayıf metaller
Grup, periyot, blok	13, 6, p
Görünüş	Gümüşî beyaz
Atom ağırlığı	204.3833 g/mol
Elektron dizilimi	Xe 4f14 5d10 6s2 6p16d
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 18, 32, 18, 3
CAS kayıt numarası	{{{CAS_kayıt_numarası}}}
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	katı
Yoğunluk	11.85 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	11.22 g/cm³
Ergime noktası	{{{Ergime_noktası_K}}} °K {{{Ergime_noktası_C}}} °C
Kaynama noktası	1746 °K 1473 °C
Ergime ısısı	{{{Ergime_ısısı}}} kJ/mol
Buharlaşma ısısı	165 kJ/mol
Isı kapasitesi	(25 °C) 26.32 J·mol^−1·K^−1 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	Kübik
Yükseltgenme seviyeleri	3, 1
Elektronegatifliği	1.62 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	2878 kJ/mol
Atom yarıçapı	170 pm
Atom yarıçapı (hes.)	194 pm
Kovalent yarıçapı	170±8 pm
Van der Waals yarıçapı	196 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	(20 °C) 0.18 µΩ·m nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	(300 K) 46.1 W·m^−1·K^−1 W/(m·K)
Isıl genleşme	(25 °C) 29.9 µm·m^−1·K^−1 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	818 m/s m/s (20 °C'de)
Mohs sertliği	1.2
Vickers sertliği	MPa
Brinell sertliği	26.4 MPa MPa

Talyum, periyodik element tablosunda 3A grubunda yer alan, atom numarası 81, atom ağırlığı 204,39 olan metal elementi.

İlk kez 1862 yılında Claude Auguste Lamy ve Sir William Crookes tarafından ayrı ayrı keşfedilmiştir. Erime noktası 305,5 °C' ve kaynama derecesi 1.457 °C'dir. Mavimsi beyaz parlak görünümde olup yumuşak bir metaldir. Kimyasal olarak etkindir, asitlerden hızla etkilenir, nemli havada oksit tabakasıyla kaplanarak parlaklığını kaybeder.

Talyum, kalaydan daha nadir bir metal olup, yerkabuğunda yaklaşık %10⁻⁵ oranında bulunur. Sülfürik asit ve çinko elde etmek amacıyla kullanılan bazı piritlerin kavrulması sırasında oluşur.

Metal olarak pek kullanım alanına sahip değildir. Bununla birlikte bazı bileşikleri özel nitelikli camların üretiminde ve fare zehiri yapımında (talyum sülfat, talyum asetat ve talyum karbonat) kullanılır. Talyum ve bileşikleri düşük dozlarda bile insan için zehirleyici özelliğe sahiptir. Zehirlenme ölüm ya da kalıcı sinir sistemi bozukluklarına sebep olur.